Jaki jest podział spółek handlowych? Które z nich opłacają CIT?

Zmiany gospodarcze w kraju sprawiają, że coraz więcej Polaków decyduje się, aby założyć firmę. Wolność biznesowa i możliwość zarabiania nieograniczonych sum pieniędzy to argumenty najczęściej przemawiające za przejściem z etatu na własną działalność.

Prawo polskie pozwala przedsiębiorcom samodzielnie prowadzić działalność jako JDG. W opozycji do JDG stoją spółki prawa handlowego, czyli podmioty opierające działalność na umowie albo statucie. Zanim przyszły przedsiębiorca zarejestruje firmę, warto, żeby dobrze rozeznał się w dostępnych wariantach.

Jakie są rodzaje spółek prawa handlowego?

Ogólnie spółkami nazywa się współdziałanie dwóch lub więcej podmiotów, których celem jest zarobienie pieniędzy poprzez prowadzoną działalność. Spółki prawa handlowego to potoczna nazwa spółek, których działalność reguluje Kodeks spółek handlowych.

Wśród nich wyróżniamy spółki osobowe i kapitałowe. W przypadku tych pierwszych, podstawą działania jest więź między wspólnikami i ich osobiste zaangażowanie w prowadzony biznes. Natomiast spółki kapitałowe sens swojego istnienia opierają na kapitale, czyli majątku.

Podział spółek handlowych:

spółki kapitałowe:

• z ograniczoną odpowiedzialnością,
• akcyjna,

spółki osobowe:

• jawna,
• partnerska,
• komandytowa,
• komandytowo-akcyjna.

Wg danych GUS (stan na dzień 31.12.2018 r.), zarejestrowane w Polsce spółki prawa handlowego w liczbach przedstawiają się następująco:

• spółki kapitałowe – nieco ponad 412 tys.,
• spółki osobowe – niecałe 78 tys.

Spółki prawa handlowego – różnice

Jak wyżej wspomnieliśmy, spółki prawa handlowego dzielą się na dwa typy. Najważniejsze różnice między nimi to:

• Spółkę kapitałową może utworzyć jedna osoba – na takiej zasadzie istnieje np. jednoosobowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. W przypadku spółki osobowej – konieczne jest współdziałanie przynajmniej dwóch wspólników.                                       

• Spółki kapitałowe posiadają osobowość prawną, a spółkom osobowym praw przyznaje zdolność prawną. Dlatego spółki osobowe nazywane bywają ułomnymi osobami prawnymi.

• Wspólnicy spółki kapitałowej nie odpowiadają za zobowiązania spółki. Inaczej jest w spółkach osobowych – podczas gdy wspólnicy ponoszą odpowiedzialność całym swoim majątkiem. Odpowiedzialność ma charakter subsydiarny, a więc powstaje, gdy egzekucja z majątku spółki jest bezskuteczna.                                                                 

• W spółkach kapitałowych tworzone są specjalne organy (np. zarząd), które reprezentuję spółkę. Do zarządu można powołać osoby trzecie, niezwiązane w inny sposób ze spółką. Natomiast w przypadku spółek osobowych, reprezentację tworzą wspólnicy spółki.

Spółki prawa handlowego – ogólne informacje

Spółki osobowe

Spółkę jawną zawiązuje dwóch lub więcej wspólników. Wspólnikami mogą być osoby fizyczne lub prawne. Umowa spółki powinna być sporządzona na piśmie, ale nie jest wymagany akt notarialny. Udział w zyskach może być określony w umowie, ale gdy tak się nie stanie – zyski dzielone są po równo. Zaletą spółek jawnych jest fakt, że nie ma obowiązku wniesienia wkładu własnego, aby taką spółkę zawiązać.

Spółka partnerska tworzona jest wspólników, którzy muszą być osobami fizycznymi uprawnionymi do wykonywania wolnych zawodów. Art. 88 k.s.h. do wolnych zawodów zalicza, m.in. adwokatów, doradców podatkowych, notariuszy, lekarzy i tłumaczy przysięgłych. Co istotne – nazwa spółki musi zawierać nazwisko przynajmniej jednego wspólnika, nazwę wykonywanego zawodu i oznaczenie spółki partnerskiej np. Kowalski i Partnerzy Adwokaci Spółka Partnerska. Wyjątkową cechą spółki partnerskiej jest możliwość ustanowienia zarządu jak w spółce z o.o.

Spółka komandytowa to spółka zawiązywana przez co najmniej dwóch wspólników. Jeden z nich jest komandytariuszem a drugi komplementariuszem. Komandytariusz odpowiada wobec wierzycieli do wysokości ustalonej w umowie sumy komandytowej i jest wolny od odpowiedzialności za zobowiązania spółki w granicach wartości wniesionego wkładu. Komplementariusz natomiast odpowiada całym swoim majątkiem osobistym za zobowiązania spółki.

Spółka komandytowo-akcyjna tworzona jest przez minimum dwóch wspólników, z których jeden jest komplementariuszem a drugi akcjonariuszem. Komplementariusz ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem. Akcjonariusz nie ponosi odpowiedzialności majątkowej, ryzykuje tylko utratą wkładu. Spółki komandytowo-akcyjne najczęściej zawiązują duże rodzinne przedsiębiorstwa, które poszukują źródeł kapitału.

Spółki kapitałowe

Spółka z o.o. to najpopularniejszy w Polsce rodzaj spółki prawa handlowego. Żeby zawiązać tego typu spółkę, wystarczy tylko jeden wspólnik. Nie może jej założyć wyłącznie inna jednoosobowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Wymagany jest wkład własny w wysokości minimum 5 000 zł. Spółka odpowiada za zobowiązania całym majątkiem, odpowiedzialności nie ponoszą jej wspólnicy.

Spółka akcyjna to forma działalności wybierana przez duże firmy. Wnoszony kapitał zakładowy powinien opiewać na co najmniej 100 000 zł. Decyzje w spółce akcyjnej podejmuje zarząd w drodze uchwał. Spółka akcyjna odpowiada za swoje zobowiązania własnym majątkiem, a ryzyko akcjonariuszy ogranicza się do możliwości utraty wniesionego wkładu. Od tej zasady istnieją tylko nieliczne wyjątki.

Opodatkowanie w spółkach prawa handlowego

W spółkach osobowych, z jednym wyjątkiem, którym napisaliśmy poniżej, występuje opodatkowanie jednokrotne. Oznacza to, że sama spółka nie płaci podatków od uzyskanych dochodów. Opodatkowani są wyłącznie jej wspólnicy.

W zależności, czy wspólnikiem jest osoba fizyczna, czy prawna podlega opodatkowaniu zgodnie ze stosowną ustawą. Osoby fizyczne podporządkowane są przepisom ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, osoby prawne – przepisom ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Wspomnianym wyjątkiem są spółki komandytowo-akcyjne, które opodatkowane są analogicznie jak inny typ spółek prawa handlowego – spółki kapitałowe. Szerzej o opodatkowaniu w spółkach komandytowo-akcyjnych można przeczytać tutaj.

O spółkach kapitałowych powszechnie mówi się, że są podwójnie opodatkowane, ponieważ płacą dwa podatki. Pierwszy z nich – CIT – to podatek płacony od dochodu wypracowanego przez spółkę. Podatek ten wynosi 19% albo 9%. Więcej o tym, kto jest uprawniony do preferencyjnego CIT-u napisaliśmy w tym artykule. Drugi podatek, którego płatnikiem jest spółka to podatek od dywidendy wypłaconej wspólnikom. Jego wysokość to 19%.

Podział spółki prawa handlowego

Może dojść do sytuacji, że pomiędzy wspólnikami wytworzy się konflikt. W rezultacie zapragną oni podziału spółki. Istotne jest, że k.s.h. nie przewiduje podziału spółek osobowych, to działanie może zajść wyłącznie w spółkach kapitałowych. Spółki można podzielić poprzez:

• przeniesienie całego majątku spółki na inne spółki w zamian za akcje lub udziały,
• przeniesienie całego majątku spółki do nowej, specjalnie w tym celu utworzonej spółki,
• zawiązanie nowej spółki dokonywane przez związanie nowych spółek, na które przechodzi majątek spółki dzielonej za udziały lub akcje nowych spółek,
• wydzielenie części majątku ze spółki i przeniesie go na inną, istniejącą lub nowo zawiązaną spółkę.