Jak można podzielić spółkę na kilka spółek? Jakie skutki niesie takie działanie?

Niejednokrotnie zdarza się, że wspólnicy mają rożne wizje dotyczące rozwoju zarządzanymi firmami. Jeżeli nie potrafią znaleźć kompromisu i żaden nie chce odsprzedać swoich udziałów, podział spółek wydaje się rozsądnym rozwiązaniem.

Ze spółki można wydzielić mniejsze części firmy (np. jej oddziały) i ustalić je nowymi, odrębnymi przedsiębiorstwami. Prawo pozwala także na przyłączenie wydzielonych części spółki do innej spółki kapitałowej. Dlatego podział spółek to często wykorzystywany instrument przenoszenia kapitału pomiędzy firmami.

Co to jest podział spółek?

Podzielenie spółki polega na wyodrębnieniu majątku (aktywów i pasywów) ze spółki i przydzielenie go do spółki istniejącej lub zawiązanie całkowicie nowej. Podziały nie zawsze są efektem konfliktu interesów pomiędzy wspólnikami. Zdarza się, że firmę „opłaca się” podzielić ze względów ekonomicznych i udziałowcy solidarnie przystają na podział spółki.

Podział spółek i jego skutki wyglądają inaczej w zależności, jaką formę podziału obiorą udziałowcy. Zasadniczą cechą wspólną wszystkich rodzajów podziałów jest działanie na majątku spółki-matki, który w konsekwencji ulegnie zmniejszeniu albo całkowitej likwidacji.

Prawo pozwala na podział spółek kapitałowych – tj. spółek z o.o. i spółek s.a. W przypadku tych drugich – zgodnie z art. 528 § 1 kodeksu spółek handlowych podział nie jest dopuszczalny, jeżeli kapitał zakładowy nie został pokryty w całości. Nie można także dzielić spółek w upadłości oraz w likwidacji, jeżeli rozpoczęto już dzielenie majątku.

Jak wygląda podział spółek?

Na początku warto wiedzieć, że wspólnicy spółki dzielonej otrzymują akcje lub udziały spółek, na które przeniesiono majątek. Ponadto mogą oni otrzymać dopłaty w wysokości maksymalnie 10% wartości majątku spółki dzielonej. Dopłaty mogą być przekazywane w gotówce lub jako akcje (udziały) spółki nowo zawiązanej.

Kodeks spółek handlowych dokładnie określa, w jaki sposób można podzielić spółki. Zgodnie z art. 529. § 1. podział może być dokonany przez:

1. przeniesienie całego majątku spółki dzielonej na inne spółki (podział przez przejęcie);
2. zawiązanie nowych spółek, na które przechodzi cały majątek spółki (podział przez zawiązanie nowych spółek);
3. przeniesienie całego majątku spółki dzielonej na istniejącą i na nowo zawiązaną spółkę lub spółki (podział przez przejęcie i zawiązanie nowej spółki);
4. przeniesienie części majątku spółki dzielonej na istniejącą spółkę lub na spółkę nowo zawiązaną (podział przez wydzielenie).

Skutki podziału dla spółek

Na spółki (istniejące lub nowo zawiązane) przechodzą koncesje, ulgi, zezwolenia itd., które posiadała spółka-matka. Zapis o wyodrębnieniu takich składników majątku i przydzieleniu ich nowym spółkom powinien znaleźć się w planie podziału majątku spółki dzielonej.

W przypadku podziałów nr 1, 2 i 3 – spółka-matka zostaje rozwiązana bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego w dniu wykreślenia jej z rejestru (dzień podziału).

Podział przez przejęcie polega na przeniesieniu całego majątku spółki na inne, istniejące już spółki. Podobnie jest w przypadku podziału przez zawiązanie nowych spółek z tą różnicą, że cały majątek spółki przechodzi na spółki, które są rejestrowane specjalnie pod ten cel. Trzeci rodzaj podziału to połączenie podziału pierwszego drugiego. Część majątku spółki przechodzi na spółkę już istniejącą, a cześć – na spółki nowo zawiązane.

Trochę inaczej sytuacja ma się w przypadku podziału przez wydzielenie. Ze spółki-matki wydziela się część majątku, który przenosi się na spółkę istniejącą lub specjalnie do tego celu zawiązaną. Jest to podział spółek, który nie kończy się rozwiązaniem spółki-matki. Zachowuje ona swoją osobowość prawną i może kontynuować swoją działalność na zasadach jak dotychczas.

Uwaga – podział przez wydzielenie często kończy się obniżeniem kapitału zakładowego spółki dzielonej (dotyczy to też spółek, które przejmują majątek – im kapitał zazwyczaj wzrasta). Należy wtedy pamiętać, żeby zaktualizować KRS!

Plan podziału spółek

Podział spółek rozpoczyna się w momencie podjęcia uchwały zgromadzenia wspólników spółki dzielonej i każdej spółki, na którą przejdzie majątek spółki-matki. Od dnia ustanowienia uchwały, spółka (spółki) mają 6 tygodni na przygotowanie planu podziału.

Plan należy sporządzić w uzgodnieniu pomiędzy spółką dzieloną a spółkami przejmującymi. W przypadku podziału przez zawiązanie nowej spółki, plan podziału sporządza w formie pisemnej spółka dzielona. W k.s.h. (art. 534. § 1) można znaleźć dokładną listę wytycznych, co taki plan powinien zawierać. Do najważniejszych z nich należą:

• typ, firmę i siedzibę każdej ze spółek uczestniczących w podziale;
• stosunek wymiany udziałów lub akcji spółki dzielonej na udziały lub akcje spółek przejmujących bądź spółek nowo zawiązanych i wysokość ewentualnych dopłat
• zasady dotyczące przyznania udziałów lub akcji w spółkach przejmujących lub w spółkach nowo zawiązanych;
• dokładny opis i podział składników majątku (aktywów i pasywów) oraz zezwoleń, koncesji lub ulg przypadających spółkom przejmującym lub spółkom nowo zawiązanym;
• podział między wspólników dzielonej spółki udziałów lub akcji spółek przejmujących lub spółek nowo zawiązanych oraz zasady podziału.

Plan podziału powinien być zgłoszony do sądu rejestrowego spółki dzielonej lub spółki przejmującej oraz zbadany przez biegłego, wyznaczonego przez sąd. Etap badania można pominąć, jeżeli zgodzą się na to zarządy wszystkich spółek uczestniczących w podziale. Ponadto, badanie przez biegłego pomija się w przypadku podziału przez zawiązanie nowych spółek, gdy udział wspólników w kapitale nowych spółek, pozostaje taki sam, jaki mieli w spółce dzielonej.