Czym zajmuje się komplementariusz? Czy komplementariuszem może być spółka z o.o.?

Osoby zainteresowane prowadzeniem firmy w formie spółki komandytowej często zastanawiają się, jakie funkcje pełni komplementariusz. Czy jest to ktoś w rodzaju prezesa zarządu spółki z o.o.?

Czym zajmuje się komplementariusz? Jaką odpowiedzialność ponosi w firmie? W tym artykule rozwiejemy wątpliwości związane z tym zagadnieniem.

Jak dzieli się wspólników w spółkach komandytowych?

Jak mówi kodeks spółek handlowych, aby spółkę uznać za spółkę komandytową musi w niej występować przynajmniej jeden komplementariusz i jeden komandytariusz. Wspólnikami spółki mogą być zarówno osoby fizyczne, prawne, jak i tzw. ułomne osoby prawne (np. spółka z o.o. w organizacji).

Kompetencje komplementariuszy i komandytariuszy zasadniczo się różnią. Część obowiązków i uprawnień wynika z przepisów, a niektóre są kształtowane postanowieniami w umowie spółki.

Powszechnie utarło się, że komplementariusz jest najważniejszą osobą w spółce komandytowej. To on aktywnie działa na rzecz firmy i reprezentuje ją na zewnątrz. Komandytariusz za to jest biernym wspólnikiem, którego rola ogranicza się do wniesienia kapitału i obserwacji spółki z boku.

Tak wyraźny podział ról to swojego rodzaju ewenement, rzadko spotykany w innych formach prowadzenia działalności. Jednakże przepisy pozwalają na dostosowania zapisów umowy spółki regulujących stosunki pomiędzy wspólnikami do potrzeb prowadzonego przez nich biznesu oraz ich zaangażowania w bieżącą działalność spółki.

Jak ustalić, kto jest komplementariuszem, a kto komandytariuszem w spółce?

Aby sprawdzić, który ze wspólników pełni którą funkcję, należy przejrzeć odpis z KRS wybranej spółki komandytowej. Tam, w dziale 1 w rubryce 7 ujawnieni są wszyscy wspólnicy. W odniesieniu do każdego z nich zaznaczone jest czy posiadają status komandytariusza. Wspólnicy nieposiadający tego statusu, czyli komplementariusze, są dodatkowo wymienieni w dziale 2 w rubryce 1 odpisu

Kapitał zakładowy i suma komandytowa

Pojęcia kapitał zakładowy i suma komandytowa odnoszą się do dwóch zupełnie różnych zjawisk.

Kapitał zakładowy to składnik majątku firmy. Może on przybrać formę pieniężną albo aportu (nieruchomości, maszyny, patenty itd.) Nie ma przewidzianej przepisami minimalnej wartości wkładu początkowego w przypadku spółek komandytowych. K.s.h mówi jedynie, że w umowie spółki należy określić wartość wkładów komandytariuszy i komplementariuszy.

Natomiast suma komandytowa to wartość, która wyznacza górną granicę osobistej odpowiedzialności majątkowej komandytariusza wobec wierzycieli spółki. Suma komandytowa to pojęcie abstrakcyjne, nie ma ona nic wspólnego z wysokością wniesionego wkładu.

Suma komandytowa ujawniania jest w KRS. W przypadku, kiedy suma zostanie obniżona, a wcześniej (przed wpisaniem obniżonej wartości do rejestru) spółka zaciągnęła długi, to komandytariusz odpowiada do poprzednio wpisanej wysokości sumy komandytowej.

Reprezentacja spółki przez komplementariusza

Reprezentowanie spółki to prawo do wykonywania czynności prawnych w imieniu spółki. Typowym przykładem reprezentacji jest np. umowa sprzedaży. Jak mówi art. 117 k.s.h. spółkę komandytową reprezentuje komplementariusz. To komplementariusz podpisuje np. umowę zakupu lokalu w imieniu spółki. Stroną umowy jest spółka i to ona będzie właścicielem nieruchomości.

Ograniczenie prawa do reprezentacji komplementariusza może nastąpić na podstawie umowy spółki oraz prawomocnego orzeczenia sądu. Warto pamiętać, że nie można dopuścić do sytuacji, w której pozbawieni prawa reprezentacji wszyscy komplementariusze, przez co firmę czekałby paraliż.

Przytoczony powyżej art. 117 k.s.h. uzupełnia art. 118, stwarzający możliwość dopuszczenia komandytariuszy do czynności reprezentacyjnych. Komandytariusz może reprezentować spółkę wyłącznie jako pełnomocnik.

Prowadzenie spraw spółki

Prowadzenie spraw spółki polega na podejmowaniu decyzji i czynności wewnątrz struktury firmy. Tym także, w spółkach komandytowych, zajmują się komplementariusze. Ale – jak wspomnieliśmy na początku – umowa spółki komandytowej jest dość elastyczna i pozwala na dostosowanie postanowień do oczekiwań wspólników.

Komplementariusz a odpowiedzialność za zobowiązania

O ile komandytariusz spółki jest w dość komfortowej sytuacji, bo za zobowiązania odpowiada do sumy komandytowej, to sytuacja komplementariusza wydaje się być bardziej ryzykowna. Zgodnie z art. 102 k.s.h. za zobowiązania spółki wobec wierzycieli komplementariusz odpowiada bez ograniczenia. Oznacza to, że w przypadku długów spółki, może on stracić cały majątek, także ten prywatny.

Niektóre spółki bronią się przed tak szeroką odpowiedzialnością, czyniąc komplementariuszem spółkę z.o.o.

Spółka z o.o. jako komplementariusz

Zgodnie z przepisami, wspólnikiem spółki komandytowej może być osoba prawna, np. spółka z o.o. Powołując na komplementariusza spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, unikamy nieograniczonej odpowiedzialności, którą ponosiłby komplementariusz będący osobą fizyczną.

Przykład: Adam oraz bracia: Marek i Piotr chcą zarejestrować spółkę komandytową. Adam ma być komandytariuszem, a Marek i Piotr komplementariuszami. Ich plan na biznes jest zakrojony na szeroką skalę i dość ryzykowny. Marek i Piotr mają pokaźny majątek prywatny, który odziedziczyli po rodzicach. Obawiają się, że w razie niepowodzenia interesu ryzykują utracą cały majątek prywatny.

W takim przypadku lepszym rozwiązaniem dla Marka i Piotra jest założenie spółki z o.o. i uczynienie jej komplementariuszem spółki. Wnosząc do swojej spółki z o.o. wkład minimalny (5 000 zł) ryzykują tylko utratę tego kapitału, a nie wszystkich posiadanych prywatnie pieniędzy.