Umowa o pracę i własna działalność gospodarcza – czy można mieć jedno i drugie?

Polskie prawo nie wyklucza możliwości łączenia etatu z prowadzeniem własnej działalności. Wskazuje jednak pewne warunki, których trzeba przestrzegać, by uniknąć konfliktu z pracodawcą czy urzędem skarbowym. Kiedy możemy łączyć pracę na etacie z własną działalnością?

Nie masz prawnego obowiązku informowania swojego pracodawcy o tym, że startujesz z własną firmą… ale jeśli planujesz prowadzić działalności gospodarczą opodatkowaną na zasadach ogólnych, musisz poinformować swojego pracodawcę, by nie składał PIT-2 – nie można bowiem dwa razy odliczyć kwot wolnych od podatku. Kwotę tą możesz odliczyć od swojej działalności gospodarczej albo zrobi to twój pracodawca od umowy o pracę.

Dobro zakładu pracy – czy musisz mówić pracodawcy o rozpoczęciu działalności?

Umowa o pracę zobowiązuje pracownika do dbania o tzw. dobro zakładu pracy. Chodzi o to, że pracownik nie może prowadzić własnej firmy kosztem swojego pracodawcy. Niedopuszczalne jest więc np. wykorzystywanie swoich kontaktów z racji zatrudnienia w danym miejscu w celu odbierania klientów, narażanie dobrego imienia pracodawcy, czy zajmowanie się swoją działalnością w godzinach pracy. Jeśli takie działania wyjdą na jaw, musisz się liczyć z konsekwencjami. Najłagodniejszą karą byłoby zerwanie umowy. Jednak na tym się zwykle nie kończy – w grę wchodzą bowiem dodatkowo wysokie kary finansowe. Co więcej, kary mogą zostać również nałożone na pracowników, którzy nie mają w umowach żadnych postanowień odnoszących się do uczciwej konkurencji, powołując się na przepisy ogólne dotyczące konkurujących na rynku działalności.

Zakaz konkurencji – kiedy obowiązuje?

Uczestników rynku obowiązuje zakaz konkurencji. Jeśli firma, którą będziesz prowadził będzie zajmowała się podobnymi kwestiami, co twoje główne miejsce etatowej pracy, musisz uważać, aby twój pracodawca nie potraktował tego jako działalności konkurencyjnej. Zwykle w umowach o pracę umieszczane są zapisy zakazujące takich działań. Jeśli natomiast profil działalności twojej firmy będzie zupełnie inny od tego, czym zajmujesz się na etacie i prowadzenie firmy nie wpłynie negatywnie na jakość twojej pracy, wówczas pracodawca nie powinien robić ci z tego powodu problemów. Jeżeli mimo zakazu konkurencji i odpowiedniego zapisu w umowie dojdzie do takiej sytuacji, wówczas pracodawca ma prawo dochodzić swoich praw i oczekiwać odszkodowania za działanie na jego szkodę. Przedstaw więc swojemu szefowi swoje plany, aby uniknąć związanych z tym kłopotów. Istnieje też kilka wyjątków, w których pracownik jest zmuszony zapytać o zgodę na założenie własnej działaności.

Czy musisz uzyskać zgodę przełożonego na prowadzenie działalności gospodarczej?

O akceptację muszą zapytać urzędnicy administracji państwowej i samorządowej. Pracownik zatrudniony w sferze budżetowej musi najpierw uzyskać zgodę swojego przełożonego na podjęcie dodatkowej działalności zarobkowej. Przełożony może się takiemu połączeniu sprzeciwić i odmówić, jeśli według niego grozi to konfliktem interesów pomiędzy działalnością urzędu a twoją lub uzna, że twoje nowe zajęcie może nie przystawać do powagi sprawowania funkcji przez urzędnika państwowego.

Umowa o pracę i własna działalność – jak rozliczać podatki

Jasne jest, że od uzyskiwanych dochodów trzeba odprowadzić podatki. W przypadku umowy o pracę podlegają one zasadom ogólnym (18% dla rocznych zarobków poniżej 85 528 zł oraz 32% od rocznej kwoty powyżej 85 528 zł). Decydując się na prowadzenie własnej działalności gospodarczej, możesz wybrać jeden spośród czterech sposobów: rozliczenie na zasadach ogólnych, podatek liniowy, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych oraz kartę podatkowa.

Od tego, którą formę wybierzemy, zależy dostęp do ulg oraz rodzaj deklaracji. Trzy z nich są dostępne dla osób pracujących na etacie i prowadzących własną działalność. Jeżeli przedsiębiorca zdecyduje się na opodatkowanie na zasadach ogólnych, ogranicza formalności do minimum, ponieważ wystarczy złożyć jedną deklarację. Natomiast, co ważne, łączenie pracy na etat z prowadzoną działalnością o pokrywającym się charakterze działań ogranicza możliwość opodatkowania przychodów z działalności podatkiem liniowym. Wynika to z zapisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, które mówią, że osiągnięcie jakiegokolwiek przychodu ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy powoduje utratę możliwości opodatkowania przychodów z działalności podatkiem liniowym. W przypadku pozostałych rozwiązań konieczne będzie natomiast dostarczenie do urzędu skarbowego dwóch oddzielnych dokumentów.

Etat i działalność gospodarcza a składki ZUS

Jeżeli pracownik jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę, pracodawca ma obowiązek opłacania składek ZUS. Dzięki temu decydując się na otwarcie własnej działalności gospodarczej, zostaniesz zwolniony z opłacania ubezpieczenia społecznego, ponieważ nie ma obowiązku podwójnego odprowadzania składek. Musisz pamiętać o tym, że jeśli jesteś zatrudniony w niepełnym wymiarze, czyli np. na pół etatu, wówczas obowiązek ubezpieczenia społecznego tylko na podstawie umowy o pracę jest możliwy w przypadku, gdy otrzymujesz wynagrodzenia równe lub wyższe niż minimalne w danym roku. W innym wypadku należy liczyć się z obowiązkiem oskładkowania z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.

Preferencyjny ZUS vs. umowa o pracę i własna działalność gospodarcza

Jak już wspomnieliśmy, przy jednoczesnym zatrudnieniu na umowę o pracę oraz prowadzeniu własnej firmy składki opłaca pracodawca. Dopiero jeśli jedynym źródłem dochodu pozostaje własna firma musimy w ogóle się nad tym zastanawiać. Oczywiście możemy liczyć na preferencyjny ZUS, ale pod kilkoma warunkami.

Pierwszy z nich to prowadzenie działalności gospodarczej po raz pierwszy lub jej wznowienie po 60 miesiącach przerwy. Drugi to brak świadczenia usług (wchodzących w zakres działalności firmy) na rzecz byłego pracodawcy w bieżącym bądź poprzednim roku. Wreszcie ostatni – to dotrzymanie terminu 24 pełnych miesięcy od rozpoczęcia działalności. Tylko przez 2 lata można korzystać z preferencyjnego ZUSu.

Szczególnie jeśli masz wątpliwości, czy twój biznes wypali, warto spróbować z utrzymaniem etatu i prowadzeniem własnej działalności. Łącząc te dwie prace, będziesz mógł sprawdzić swój pomysł w warunkach rynkowych, a jednocześnie utrzymać dotychczasowe bezpieczeństwo finansowe w postaci regularnego wynagrodzenia od pracodawcy. Dodatkowo nie będziesz obciążony składkami. Kiedy więc jest najlepszy czas na otwarcie własnego biznesu? Właśnie teraz.