Ryczałt czy VAT? Czy trzeba między nimi wybierać?

Michał Naszkiewicz

Skala podatkowa czy ryczałt, a może podatek liniowy? VAT, czy jednak nie? A może ryczałt albo VAT? Prowadzenie działalności gospodarczej to wiele pytań, na które trzeba znaleźć odpowiedzi i dokonać najlepszych wyborów, ponieważ będą one miały skutek przez cały rok podatkowy i zaważą na zyskach netto Twojej firmy. Czy jednak zawsze trzeba wybierać? Dziś odpowiadamy na jedno ważne, ale to bardzo ważne pytanie…

Jako przedsiębiorca stale dokonujesz wyborów. Jednym z najważniejszych podczas zakładania nowej firmy lub rozpoczynania działalności w nowym roku podatkowym, jest wybór formy opodatkowania. Będzie on miał duże znaczenie w kwestii zysków, które wygeneruje Twoje firma.

Dlaczego?

W zależności od wyboru, jakiego dokonasz, różna będzie wysokość płaconych podatków. Wynika to z różnic w metodach obliczania podatków i składek na ubezpieczenie zdrowotne, które dla każdej z form przewidują przepisy. Jeśli więc szukasz odpowiedzi na pytanie, która z nich jest najbardziej opłacalna dla przedsiębiorców, nie mamy dobrej wiadomości. Nawet najlepszy doradca podatkowy ani księgowy nie wskaże jednej formy opodatkowania korzystnej dla wszystkich. 

Wynika to z faktu, że każda firma funkcjonuje inaczej, prowadzi inny rodzaj działalności i zobowiązana jest do przestrzegania innego pakietu przepisów prawa, które charakteryzują tę działalność. Takie wybory muszą więc być dokonywane w indywidualnym przeglądzie sytuacji firmy lub w analizie tego, czym nowa firma ma się w przyszłości zajmować i jakie planowane zyski osiągać.

box-icon

Warto wiedzieć

Nie możesz wybrać opodatkowania ryczałtem, jeśli w ramach działalności będziesz wykonywać usługi lub sprzedawać towary na rzecz obecnego lub byłego pracodawcy.

No więc: ryczałt czy VAT?

Jak wskazują nasi informatorzy (niestety, nie możemy ich ujawnić), wiele osób poszukuje w otchłani internetu odpowiedzi na to interesujące pytanie. W zasadzie trudno jest na nie odpowiedzieć, ponieważ wszystkie możliwe do wyobrażenia odpowiedzi są… poprawne. Jako przedsiębiorca możesz wybrać ryczałt albo VAT, albo obie, albo żadną z opcji.

Jak to możliwe?

Wynika to ze zrozumienia samej natury dwóch podatków, których dotyczą wszystkie możliwe opcje. Ryczałt to jedna z form opodatkowania możliwych do wyboru w ramach podatku dochodowego od osób fizycznych. Charakteryzuje się ona tym, że w zależności od rodzaju wykonywanych w firmie czynności – świadczenia danego rodzaju usług czy sprzedaży danych towarów, możesz wybrać jedną z 10 stawek podatkowych: 17%, 15%, 14%, 12%, 10%, 8,5%, 8,5% (do 100 tys. zł przychodu, później 12,5%), 5,5%, 3%, 2%. Obliczenie podatku jest proste, ponieważ oparte jest jedynie o wybór stawki właściwej dla danego rodzaju usług (co w przypadku niektórych nie jest wcale tak proste) oraz przemnożenie stawki przez uzyskany w miesiącu przychód. Na ryczałcie nie możesz rozliczać kosztów uzyskania przychodów i obniżać nimi podatków – to jedna z wad tego rozwiązania. 

Składka zdrowotna na ryczałcie opłacana jest miesięcznie w zależności od progu przychodów, w którym się znajdujesz: 

  1. od 0 zł do 60 000 zł,
  2. od 60 000 zł do 300 000 zł,
  3. od 300 000 zł w górę.

Sprawdź, ile wynosi składka zdrowotna na ryczałcie w 2023 roku.

Jeśli w trakcie roku w danych miesiącach będziesz przekraczać bariery przychodów i wchodzić na wyższe progi, będziesz zobligowany(-a) do wyrównania brakujących kwot składki zdrowotnej również za poprzednie miesiące. Zobacz więcej na temat rozliczenia rocznego składki zdrowotnej.

A co z VAT-em?

W przypadku wyboru VAT-u mówimy o zupełnie innym podatku, który ma zupełnie inną charakterystykę. Jest to podatek od wartości dodanej (jak mówi jego angielskie tłumaczenie) lub po prostu – podatek od towarów i usług (nazwa, pod którą znamy go z polskiej ustawy). Funkcjonuje on niezależnie od wybranej formy opodatkowania w ramach podatku dochodowego. Dlatego możemy zdecydować się na wybór VAT-u, czy właściwie: rejestrację czynnego podatnika VAT, niezależnie od tego, czy jesteśmy na ryczałcie, skali podatkowej (zasadach ogólnych), czy podatku liniowym. Są przypadki, w których możemy całkowicie zrezygnować z rejestracji.

PIT zawsze, a kiedy VAT?

Wyboru formy opodatkowania musimy dokonać zawsze, z VAT-em jest zupełnie inaczej. Domyślnie wszystkie nowe firmy działają jako podatnik zwolniony z VAT, co oznacza, że na fakturach przychodowych nie naliczają VAT-u, nie prowadzą stosownych dla VAT ewidencji, ale też nie obliczają podatku VAT naliczonego (odpowiednik “kosztu” w VAT). To zwolnienie trwa do przekroczenia 200 000 zł obrotu i zwane jest zwolnieniem podmiotowym. 

Są również takie działalności, które zwolnione są z podatku VAT z uwagi na przedmiot działalności (zwolnienie przedmiotowe), np. działalność lekarzy, korepetycje, działalność agenta ubezpieczeniowego. W tych przypadkach korzystamy z innej podstawy zwolnienia i nie zaliczamy osiągniętych obrotów do limitu 200 000 zł.

Są jednak takie rodzaje działalności, które są zobligowane do rejestracji do VAT już od samego początku. Taki obowiązek ma np. prawnik, handlarz częściami samochodowymi, osoby świadczące szeroko pojęte usługi doradztwa. Muszą oni dokonać rejestracji do VAT jeszcze zanim osiągną pierwszy przychód. 

box-icon

Warto wiedzieć

Rejestracji mogą dokonać również osoby znajdujące się wśród podatników zwolnionych, które nie przekroczyły progu 200 000 zł obrotu. Wówczas dobrowolnie rezygnują ze zwolnienia, co w niektórych przypadkach może być opłacalne.

VAT czy ryczałt – oto jest pytanie…

Na które jak już wiesz, możesz odpowiedzieć na wiele sposobów w zależności od tego, czym będzie zajmowała się Twoja firma. 

W znajdowaniu odpowiedzi na trudne pytania dotyczące księgowości pomożemy Ci my – księgowi inFaktu. Skorzystaj z naszych usług i działaj zawsze w oparciu o rzetelne informacje. 


Michał Naszkiewicz
Księgowy inFakt, ale również muzyk i doradca ubezpieczeniowy. Z zaangażowaniem wertuje ustawy związane z finansami i podatkami. Obsługuje klientów z całej Polski, a szczególnie twórców i szeroko pojętą branżę kreatywną. Społecznik zaangażowany w przeróżne inicjatywy, w wolnym czasie mól książkowy.