Jakie są formy opodatkowania dla firmy jednoosobowej? Która z nich jest najkorzystniejsza?

Przedsiębiorca, który zakłada działalność gospodarczą, musi zdecydować, w jaki sposób będzie się rozliczał z urzędem skarbowym. Która forma opodatkowania jest optymalna i na co zwrócić uwagę wybierając opodatkowanie na start firmy?

Jakie rodzaje podatków płaci przedsiębiorca?

Każda firma musi co miesiąc lub co kwartał odprowadzać:

  • podatek dochodowy,
  • jeżeli jest czynnym podatnikiem VAT to także podatek od towarów i usług, zwany potocznie VAT-em.

Wysokość podatku dochodowego zależy od wybranej formy opodatkowania. Z kolei podatek VAT (którego też jest kilka stawek a podstawowa to 23%) rządzi się nieco innymi prawami. Jedną z podstawowych zasad konstrukcyjnych tego podatku jest zasada neutralności. Oznacza to, że podatnik ma możliwość obniżenia podatku należnego o podatek naliczony przy zakupach oraz możliwości uzyskania zwrotu nadwyżki podatku naliczonego nad należnym.

Mówiąc inaczej – im firma robi większe zakupy (na faktury z naliczonym VAT-em) na towary i usługi związane ze swoją działalnością, tym mniejszy VAT ma do odprowadzenia. Więcej o zależności pomiędzy podatkiem naliczonym a należnym, pisaliśmy tutaj. W artykule wyjaśniliśmy też na przykładzie, dlaczego w niektórych przypadkach bycie czynnym podatnikiem VAT jest po prostu opłacalne.

Oprócz podatku dochodowego i VAT (w przypadku czynnych podatników) firmy mają inne stałe opłaty (które do podatków się nie zaliczają, ale tez są regularnym zobowiązaniem finansowym), które trzeba ponosić. Mamy tu na myśli składki za ubezpieczenia społeczne i składkę zdrowotną.

Jakie są formy opodatkowania działalności gospodarczej?

Osoby fizyczne mogą wybrać jedną spośród czterech form opodatkowania:

  • zasady ogólne,
  • podatek liniowy,
  • ryczałt od przychodów ewidencjonowanych,
  • kartę podatkową.

Wybór sposobu opodatkowania powinien być podyktowany rachunkiem ekonomicznym (uwzględniającym przychód i koszty prowadzenia działalności) oraz dostępnością rozliczania się w danej formie.

Przy zasadach ogólnych i podatku liniowym można rozliczać koszty, natomiast przy ryczałcie i karcie podatkowej nie. Z kolei dla niektórych rodzajów działalności ryczałt i karta podatkowa są z mocy prawa niedostępne. Więcej na ten temat piszemy niżej, gdzie scharakteryzowaliśmy każdą z form opodatkowania.

Co to jest przychód i dochód?

Dla pełnego zrozumienia dalszej części artykułu ważne jest, aby poznać różnicę pomiędzy przychodem a dochodem. Choć w potocznym języku często tych pojęć używa się zamiennie, to z punktu widzenia podatkowego są to zupełnie inne wielkości.

Czym jest przychód?

Przychód z działalności gospodarczej to łączna wartość uzyskana ze sprzedaży dóbr i usług (pomniejszona o VAT, jeśli przedsiębiorca jest czynnym podatnikiem). Przykład: Adam wystawił fakturę za usługę w wysokości brutto 12 300 zł (10 000 netto + 1 230 zł VAT). Jego przychodem w tej sytuacji jest 10 000 zł.

Czym jest dochód?

Natomiast dochodem nazywa się przychód pomniejszony o koszty uzyskania przychodu, czyli o koszty działalności. Np. wspomniany wyżej Adam, żeby zrealizować usługę, za którą wystawiał fakturę na 12 300 zł brutto, musiał zakupić materiały za 7 000 zł. Jego dochodem jest zatem tylko 3 000 zł. Wniosek jest taki, że wysoki przychód nie oznacza wysokiego dochodu, jeśli przedsiębiorca ponosi wysokie koszty. Może się zdarzyć nawet tak, że dochód jest ujemny, gdy koszty działalności są wyższe niż przychody z firmy.

Opodatkowanie za zasadach ogólnych – na czym polega?

Skala podatkowa (nazywania zamiennie zasadami ogólnymi) jest najczęściej wybieraną formą opodatkowania w Polsce.

Przy zasadach ogólnych podatek płaci się od dochodu:

  • 17% podatku – dla dochodu do 85 528 zł,
  • 32% podatku – dla dochodu powyżej 85 528 zł.

W próg 32% podatku wchodzi się po przekroczeniu 85 528 zł. Oznacza to, że do chwili osiągnięcia dochodu w wysokości 85 528 zł opłaca się 17% podatku, a 32% płaci się tylko od nadwyżki ponad tej kwoty. Naturalnie, jeśli firma ma roczne dochody poniżej 85 528 zł, nie musi się martwić 32% podatkiem, bo ten jej nie dotyczy.

Do rozliczania się na zasadach ogólnych mają prawo wszystkie jdg, bez względu na branżę działalności.

Podatek liniowy – na czym polega?

Opodatkowanie liniowe to jedna stawka podatku 19% od dochodu bez względu na wysokość tego dochodu. Opłaca się ono firmom, które uzyskują dochód minimum około 100 000 zł rocznie.

Do rozliczania się podatkiem liniowym nie mają prawa przedsiębiorcy świadczący na rzecz byłego pracodawcy. Ten zakaz obowiązuje tylko w pierwszym roku prowadzenia działalności. Począwszy od drugiego roku można rozliczać się liniowo.

Ryczałt od przychodów – na czym polega?

Ryczał płaci się od przychodu. Zatem będąc na ryczałcie, koszty prowadzenia działalności nie mają znaczenia, ponieważ i tak nie pomniejszają one podatku. To najważniejsza kwestia odróżniająca ryczałt od zasad ogólnych i liniówki.

W 2021 r.  na korzyść podatników zmieniły się przepisów dotyczące ryczałtu. Po pierwsze – podniesiono limit przychodów uprawniających do ryczałtu z 250 tys. do 2 mln euro. Po drugie – zniesiono ograniczenia dla wielu branż, które jeszcze w 2020 z ryczałtu skorzystać nie mogły, bez względu na wysokość przychodów.

Obecnie jest osiem stawek ryczałtu: 17% / 15% / 12,5% / 10% / 8,5% / 5,5% / 3%  / 2%. Do ryczałtu nie mają prawa przedsiębiorcy, którzy w poprzednim roku uzyskali przychody z samodzielnie prowadzonej działalności powyżej 2 mln euro (9 030 600 zł) oraz zajmujący się niektórymi działalnościami, np. prowadzący apteki, trudniący się handlem częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych.

Wysokość stawek ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych zależy od charakteru działalności. Np. najniższą (2%) stawkę płacą przedsiębiorcy wytwarzający (na małą, nieprzemysłową skalę) produkty roślinne i zwierzęce (sery, wędliny), a najwyższa stawka (17%) przewidziana jest przedsiębiorców wykonujących wolne zawody (lekarze, architekci, tłumacze). Pełne zestawienie branż wraz ze stawkami znajduje się w art. 12 Ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, z którą można się zapoznać tutaj.

Karta podatkowa – na czym polega?

Karta podatkowa to prosta forma rozliczania się z urzędem, która polega na odprowadzaniu podatku bez konkretnej podstawy opodatkowania. Bierze się pod uwagę branżę działalności, liczbę zatrudnianych pracowników i liczbę mieszkańców miejscowości, w której działa firma. Wysokość podatku ustala naczelnik urzędu skarbowego.

Ze względu na fakt, że wysokość podatku nie jest zależna od dochodu ani od przychodu, karta podatkowa może być korzystną formą opodatkowania dla przedsiębiorców osiągających wysokie zarobki.

Do karty podatkowej uprawnione jest wąskie grono firm. Wszystkie branże, które mogą się rozliczać w ten sposób, wymienione są w Obwieszczeniu Ministra Finansów (do zapoznania: tutaj). Pokrótce wśród uprawionych działalności można wymienić: stolarstwo, fryzjerstwo i kosmetykę, fotografię.