Kiedy można i warto naliczać odsetki ustawowe?
Przedsiębiorcy doskonale wiedzą o tym, jak istotny w gospodarce jest płynny przepływ pieniądza, by zawsze otrzymywać zapłatę na czas. Każda zwłoka z uregulowaniu zobowiązania może bowiem wiązać się ze stratami dla firmy.
Zdarza się jednak, że pewne płatności nie zostają uregulowane. Wówczas należy ponieść konsekwencje. Jednym ze środków są tak zwane odsetki ustawowe, funkcjonujące obok odsetek za opóźnienia w transakcjach handlowych oraz z czynności prawnych. Na czym one polegają, kiedy się je nalicza i ile wynoszą?
Czym są odsetki ustawowe?
Odsetki ustawowe to koszty, które nalicza się w sytuacji przekroczenia terminu płatności. Nie tylko zmuszają one dłużnika do szybszej zapłaty, ale też są swego rodzaju rekompensatą dla osoby, której ktoś jest dłużny. Istotne jest tutaj to, że w zawieranej przez strony umowie nie musi znaleźć się żadna adnotacja na ten temat, a egzekwowanie odsetek za opóźnienie jest standardową praktyką, wynikająca wprost z przepisów prawa.
Czym różnią się od siebie różne rodzaje odsetek za opóźnienie?
W polskim prawie wyróżniamy trzy różne rodzaje odsetek za opóźnienie:
- Za opóźnienia w transakcjach handlowych – z reguły dotyczą one współpracy pomiędzy firmami lub pomiędzy firmą a osobą fizyczną, a oprócz tego prawo egzekwowania ich może przysługiwać także realizatorom umów cywilnoprawnych;
- Z czynności prawnych – są one związane z sytuacją, kiedy dana firma lub osoba korzysta z kapitału należącego do kogoś innego. Przykładem są kredyty, gdzie wysokość tychże odsetek jest zwykle określona w umowie;
- Ustawowe – są one stosowane po prostu wtedy, kiedy płatnik nie zapłaci w wyznaczonym terminie.
Z czego wynikają odsetki ustawowe?
Odsetki ustawowe to rozwiązanie, które wynika z artykułu 359. oraz artykułu 481. Kodeksu cywilnego. Ponadto podstawą prawną jest również Ustawa z 8 marca 2013 roku o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Zgodnie z tymi przepisami odsetki od danej kwoty należą się wówczas, kiedy wynika z czynności prawnej, z ustawy, orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu.
Z tych samych źródeł wynika, że odsetki ustawowe są stosowane, kiedy wysokość odsetek nie została określona w inny sposób. Wtedy wysokość takiej należności ustalana jest na podstawie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktów procentowych.
Kiedy można naliczać odsetki ustawowe?
Odsetki te można naliczać w zasadzie od razu, czyli kolejnego dnia po tym, jak upłynął termin płatności. Nie mają tu znaczenia okoliczności, które nie pozwoliły dłużnikowi zapłacić. Zaś sam wierzyciel nie ma obowiązku udowadniania, że w związku z tym opóźnieniem poniósł straty.
Kwotę odsetek sumuje się do dnia uregulowania płatności. Co ważne, wierzyciel nie musi informować dłużnika o tym, że zaczęły być one naliczane, ponieważ jest to zgodne z powszechnie obowiązującym prawem.
Ile wynoszą odsetki ustawowe?
Jak zostało wspomniane wcześniej, ich wysokość jest zależna od stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego, określanej przez Radę Polityki Pieniężnej. Do tego dochodzi wysokość punktu procentowego. Jak to obliczyć? W przypadku odsetek ustawowych kapitałowych należy dodać stopę referencyjną NBP oraz 3,5 pp. Z kolei jeśli chodzi o odsetki ustawowe za opóźnienie płatności (np. przy kredytach) do stopy NBP dodaje się 5,5 pp. Jeszcze inaczej jest w przypadku odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach biznesowo-handlowych, gdzie do wspomnianej stopy trzeba dodać 10 pp.
Sumy należności mnożymy przez liczbę dni opóźnienia w płatności oraz przez wysokość odsetek ustawowych, wyrażaną w procentach i dzieloną przez 365 dni.
Stopa referencyjna Narodowego Banku Polskiego stale się zmienia, dlatego należy śledzić komunikaty Rady Polityki Pieniężnej. Do marca 2020 roku wynosiła ona 1,5%, potem malała i wzrastała. Teraz natomiast, od 7 kwietnia 2022 roku stopa referencyjna NBP jest równa 4,5%. W związku z tym obecnie (kwiecień 2022) odsetki ustawowe wynoszą 12%.
Jak kwota odsetek może wyglądać w praktyce? Najlepiej sprawdzić to za pomocą dostępnych w Internecie kalkulatorów odsetek za opóźnienie, bo choć wydaje się być to proste, stopa procentowa zmienia się dynamicznie, w związku z czym łatwo o pomyłkę.
Podziel się nim ze znajomymi
