Work-life balance w Kodeksie pracy. Sprawdź, co się zmienia

Nowelizacja Kodeksu pracy wprowadza zmianę m.in. wymiaru urlopu rodzicielskiego i opiekuńczego. Pracownicy mogą skorzystać z dodatkowych 2 dni wolnych z powodu działania siły wyższej. Zmieniają się też regulacje dotyczące warunków zawierania umów na okres próbny.

Warto wiedzieć

9 marca 2023 r. sejm uchwalił zmiany w Kodeksie pracy. Są one konsekwencją wdrożenia dwóch unijnych dyrektyw: tzw. dyrektywy work-life balance dla rodziców i opiekunów oraz dyrektywy ws. przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy.

Dłuższy urlop rodzicielski 

Nowelizacja Kodeksu pracy wydłuża okres urlopu rodzicielskiego do:

• 41 tygodni – w przypadku urodzenie jednego dziecka;
• 43 tygodni – w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka. 

Co ważne, jest to łączny wymiar urlopu rodzicielskiego dla obu rodziców. Przy czym każdy z nich otrzymuje do wyłącznego wykorzystania 9 tygodni.

Oznacza to, że jeden z rodziców skorzysta z urlopu rodzicielskiego w maksymalnym wymiarze:

• 32 tygodnie – przy jednym dziecku;
• 34 tygodnie – przy większej liczbie dzieci.

Pozostałe 9 tygodni jest do wykorzystania dla drugiego rodzica. Rodzice będą mogli korzystać z urlopu rodzicielskiego jednocześnie. 

Nowe przepisy skracają czas na skorzystanie z urlopu ojcowskiego do 12 miesięcy od dnia urodzenia dziecka.

Wyższy zasiłek rodzicielski

Nowelizacja Kodeksu pracy zakłada również podwyższenie zasiłku rodzicielskiego do 70% podstawy wymiaru. Wcześniej było to 60%.

Nowe przepisy dają kobietom prawo o zawnioskowanie o stałą wysokość zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego. Wówczas zasiłek wyniesie przez cały okres 81,5%. 

Wysokość zasiłku macierzyńskiego w wymiarze 20 tygodni nie uległ zmianie i dalej będzie wynosić 100%. 

Dodatkowy urlop opiekuńczy

Nowe przepisy wprowadzają dodatkowe 5 dni bezpłatnego urlopu opiekuńczego. Pracownik może z nich skorzystać, by zapewnić opiekę lub wsparcie krewnemu albo osobie, z którą mieszka, jeśli wystąpią u niej poważne względy medyczne.  

O taki urlop można wnioskować jednorazowo lub w częściach. 

Dodatkowe dni wolne przy zdarzeniach losowych 

Pracownicy mogą skorzystać z 2 dodatkowych dni (16 godzin) zwolnienia od pracy również w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem. Przy założeniu, że obecność pracownika na miejscu jest niezbędna.   

Za ten okres będzie przysługiwało 50% wynagrodzenia.

Umowy na okres próbny

Zgodnie z nowymi przepisami umowy o pracę na okres próbny będą zawierane na czas nieprzekraczający: 

• 1 miesiąc – w przypadku zamiaru zawarcia umowy o pracę na czas określony krótszy niż 6 miesięcy; 
• 2 miesięcy – w przypadku zamiaru zawarcia umowy o pracę na czas określony wynoszący co najmniej 6 miesięcy i krótszy niż 12 miesięcy. 

Możliwość wystąpienia z wnioskiem o zmianę umowy

Po przepracowaniu co najmniej 6 miesięcy pracownik może wystąpić raz w roku o zmianę rodzaju umowy – na umowę o pracę na czas nieokreślony lub o bardziej przewidywalne i bezpieczne warunki pracy. Pracodawca musi odpowiedzieć pisemnie na wniosek w ciągu 1 miesiąca. Wystąpienie z takim wnioskiem nie będzie mogło być podstawą do wypowiedzenia umowy. 

Dodatkowe przerwy

Zmiany wprowadzają również dwie dodatkowe przerwy, które będą wliczane do czasu pracy. Pracownik ma prawo do:

• drugiej przerwy trwającej co najmniej 15 minut, jeżeli dobowy wymiar pracy pracownika jest dłuższy niż 9 godzin;
• trzeciej przerwy trwającej co najmniej 15 minut, jeżeli dobowy wymiar czasu pracy jest dłuższy niż 16 godzin.

Obowiązki informacyjne pracodawcy

Pracodawcy mają obowiązek informowania pracownika o wynagrodzeniu, m.in. o:

• początkowym wynagrodzeniu podstawowym;
• wszystkich innych elementach składowych wskazanych oddzielnie;
• częstotliwości i sposobie wypłacania wynagrodzenia, do którego pracownik jest uprawniony.

Pracodawca musi także informować o szkoleniach oraz długości płatnego urlopu przysługującego pracownikowi.

Rodzice małych dzieci z nowymi przywilejami

Rodzice dzieci do 8 roku życia mogą nie zgodzić się na pracę w godzinach nadliczbowych lub wyjazd w delegację. Dodatkowo mogą też wnioskować wnioskować o pracę zdalną.