Fundacja rodzinna – o co w niej chodzi? Dla kogo jest korzystna?

Adam Pietrzak

Fundacja rodzinna to rozwiązanie, które właśnie weszło do polskiego systemu prawnego. W powszechnej opinii to dobry sposób na zabezpieczenie przyszłości Twojej rodziny, bez osobistego zaangażowania najbliższych w biznes, który prowadzisz. Podpowiadamy, co warto wiedzieć o fundacji rodzinnej.

Przepisy dotyczące powołania fundacji rodzinnej weszły w życie 22 maja 2023 r. Jest to więc absolutna nowość w polskim systemie prawnym. Fundacja rodzinna to – w pewnym uproszczeniu – rodzinny skarbiec, który z założenia ma zabezpieczyć najbliższych (tzw. beneficjentów fundacji), zgodnie z wolą fundatora. Dla przedsiębiorcy fundacja rodzinna to sposób na ochronę majątku firmy i to w ściśle określony przez niego sposób. Jako fundator, czyli założyciel fundacji rodzinnej, Ty wskażesz, kto z Twojej rodziny (albo osób niespokrewnionych) będzie beneficjentem fundacji i jakiego rodzaju wydatki finansować będzie Twoja fundacja rodzinna. A to wszystko przy relatywnie niskim opodatkowaniu. 

Fundacja rodzinna tylko u notariusza

Żeby założyć fundację rodzinną musisz iść do notariusza. A u niego masz dwie opcje:

  • możesz złożyć oświadczenie woli o powołaniu fundacji rodzinnej i podpisać akt fundacyjny. Co ważne, fundację rodzinną w ten sposób może powołać do życia więcej niż jeden fundator,
  • możesz też sporządzić w kancelarii notarialnej testament, w którym oświadczysz, że chcesz założyć fundację rodzinną. Oczywiście w tym wariancie fundacja może mieć tylko jednego fundatora.

Minimalny kapitał założycielski to 100 tys. zł

Fundatorem fundacji rodzinnej jest osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych. Chodzi po prostu o to, aby miała pełne prawo do dysponowania swoim majątkiem. W akcie notarialnym musi być też zawarty statut fundacji – opiszesz w nim reguły funkcjonowania Twojej fundacji rodzinnej. Majątek, który przekazujesz do fundacji rodzinnej ma mieć wartość co najmniej 100 tys. zł. Fundacja rodzinna podlega ponadto zgłoszeniu do specjalnego rejestru fundacji rodzinnych. Prowadzi go Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim.

Organy fundacji rodzinnej

Beneficjentem fundacji może być osoba fizyczna lub organizacja pożytku publicznego. Co ważne, beneficjentami nie muszą być koniecznie osoby spokrewnione z fundatorem. Jeśli chcesz wskazać jako osobę, która będzie czerpać profity z fundacji np. wieloletniego przyjaciela, to masz do tego prawo.

Będzie to miało jednak konsekwencje podatkowe. Powołana przez Ciebie fundacja rodzinna może finansować np. koszty utrzymania, edukacji, czy też leczenia beneficjentów. Fundacją rodzinną kieruje jej zarząd. Fundacja rodzinna, jeżeli liczba beneficjentów nie przekracza 25 osób, nie musi posiadać rady nadzorczej. Obligatoryjnym organem fundacji rodzinnej jest za to zgromadzenie beneficjentów. 

box-icon

Warto wiedzieć

Fundator może być jednocześnie beneficjentem własnej fundacji.

Działalność gospodarcza fundacji rodzinnej

Teoretycznie fundacja rodzinna nie jest osobą prawną, utworzoną w celu prowadzenia działalności gospodarczej. W praktyce, ustawodawca przewidział jednak wyjątki od tej zasady. Fundacja rodzinna może prowadzić działalność gospodarczą w zakresie m.in.:

  • sprzedaży mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia (ten ustawowy zapis będzie zapewne budził liczne kontrowersje interpretacyjne),
  • najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie; 
  • przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach, 
  • nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze, 
  • udzielania pożyczek: spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały albo akcje, spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik, beneficjentom.

Podatki w fundacji rodzinnej

Szczegółowy zakres czynności, które może dokonywać fundacja rodzinna w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, znajduje się w art. 5 ustawy o fundacji rodzinnej. Dochód z tego tytułu jest zwolniony z podatku dochodowego od osób prawnych (CIT). Fundacja rodzinna zapłaci 15 proc. CIT dopiero wtedy, gdy przekaże pieniądze beneficjentom. To rozwiązanie bardzo podobne do tego, z którego korzystają spółki, które jako formę opodatkowania wybrały tzw. estoński CIT.

Beneficjenci z grona najbliższej rodziny są zwolnieni z opodatkowania pieniędzy, które otrzymali od fundacji rodzinnej. Dotyczy to również beneficjenta, który jest jednocześnie fundatorem fundacji rodzinnej.  

Beneficjenci z tzw. I i II grupy podatkowej w rozumienie ustawy o podatku od spadków i darowizn, zapłacą 10 proc. podatku od wpłaty, którą otrzymali od fundacji rodzinnej. Pozostali beneficjenci, czyli w praktyce osoby niespokrewnione z fundatorem, muszą się liczyć z 15 proc. podatkiem dochodowym. 

box-icon

Ważne

Ale uwaga: jeśli fundacja osiągnie dochody spoza zakresu wymienionego w art. 5 ustawy (np. działalność produkcyjną, handlową lub usługową), to zapłaci 25% CIT!

Ten – nazwijmy go – sankcyjny CIT, który w niektórych sytuacja może znaleźć zastosowanie wobec fundacji rodzinnej, nie powinien jednak mimo wszystko odstraszać od jej zakładania. Samo przekazanie majątku do fundacji rodzinnej nie jest opodatkowane na gruncie podatków dochodowym (PIT i CIT), ale może oznaczać konieczność zapłacenia VAT-u. 

Zleć księgowość swojej firmy

Przetestuj za darmo aplikację inFakt.

Hasło musi zawierać:
  • 8 znaków lub więcej
  • Małe i wielkie litery
  • Przynajmniej jedną cyfrę
Dla bezpieczeństwa stwórz mocne hasło, którego nie używasz na innych stronach.

Adam Pietrzak
Doradca podatkowy, numer wpisu: 14234. Księgowy inFaktu. Robię wszystko, aby klient wiedział, że po stronie doradcy podatkowego i księgowego ma osobę, która gra w nim w jednej drużynie. Zawsze powtarzam przedsiębiorcom: nie bójcie się pytać. Nie wstydźcie się, że czegoś nie wiecie, czy nie rozumiecie. Jestem od tego, by pomóc i wytłumaczyć.