Osoba fizyczna a osoba prawna. Co oznaczają i czym się różnią?

Zarówno osoba fizyczna, jak i osoba prawna są podmiotami prawa cywilnego. Oba te podmioty mają natomiast różne prawa w obrocie gospodarczym. Sprawdź, czym różnią się osoba fizyczna i osoba prawna. 

Kim jest osoba fizyczna?

Osobą fizyczną jest każdy człowiek, niezależnie od wieku i płci, a także stanu zdrowia psychicznego czy fizycznego.

Z kodeksu cywilnego wynika, że każdy człowiek od chwili urodzenia aż do śmierci ma zdolność prawną, której nie może się zrzec. Pod pojęciem tym rozumiemy zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków. Przez całe życie jesteśmy więc uczestnikami różnych stosunków prawnych.

Oprócz zdolności prawnej, człowiek jako osoba fizyczna może posiadać także zdolność do czynności prawnych. Pozwala ona dysponować swoimi prawami we własnym imieniu oraz zaciągać zobowiązania. Nie dotyczy jednak każdego – osoby poniżej 13. roku życia, a także ubezwłasnowolnione całkowicie, nie posiadają zdolności do czynności prawnych.

W polskim systemie prawnym rozróżniamy dwa stopnie zdolności do czynności prawnych: pełną oraz ograniczoną zdolność

Zdolność do czynności prawnych dla osoby fizycznej

Osoba fizyczna do 13. roku życia nie posiada żadnej zdolności do czynności prawnych (nie mylić ze zdolnością prawną). Oznacza to, że czynności prawnych może dokonywać tylko z udziałem opiekuna lub przedstawiciela ustawowego. Podobnie jest z osobami całkowicie ubezwłasnowolnionymi. 

W dniu 13. urodzin małoletni nabywają ograniczoną zdolność do czynności prawnych. W takiej samej sytuacji są osoby ubezwłasnowolnione częściowo. Od 13. roku życia taka osoba może bez zgody przedstawiciela ustawowego zawierać umowy powszechnie zawierane w drobnych bieżących sprawach życia codziennego. Ponadto taki małoletni może bez zgody przedstawiciela ustawowego rozporządzać swoim zarobkiem. Do wszystkich pozostałych czynności prawnych potrzebna jest mu zgoda przedstawiciela ustawowego: rodzica lub opiekuna prawnego. W przypadku osób częściowo ubezwłasnowolnionych często jest to kurator. 

Pełną zdolność do czynności prawnych, czyli możliwość dokonywania wszelkich czynności prawnych samodzielnie i we własnym imieniu, zyskujemy w dniu 18. urodzin. 

Osoba fizyczna i prowadzenie działalności gospodarczej

Działalność gospodarczą mogą prowadzić zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne. Tu jednak różnice można dostrzec na wielu obszarach.

Osoby fizyczne prowadzą działalność gospodarczą w formie jednoosobowej. Jest to najprostsza i najczęściej wybierana w Polsce forma organizacji przedsiębiorstwa. Tego typu status przedsiębiorcy może nabyć każdy człowiek, który posiada pełną zdolność do czynności prawnych i podejmuje działalność we własnym imieniu (tu niezbędny jest wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej). Warunkiem jest również prowadzenie działalności w sposób ciągły, zorganizowany i zarobkowy. 

Załóż firmę zdalnie z inFaktem

Bez formalności. Bez wychodzenia z domu. Bez stresu. Za darmo

Hasło musi zawierać:
  • 8 znaków lub więcej
  • Małe i wielkie litery
  • Przynajmniej jedną cyfrę
Dla bezpieczeństwa stwórz mocne hasło, którego nie używasz na innych stronach.

Kim jest osoba prawna? 

Osobę prawną definiuje się jako trwałe zespolenie ludzi i środków materialnych w celu realizacji określonych zadań oraz wyodrębnione w postaci jednostki organizacyjnej wyposażonej przez prawo (przepisy prawa cywilnego) w osobowość prawną. A zatem jest to grupa osób, która decyduje się połączyć swoje siły i środki, aby tworzyć wspólną i zarejestrowaną działalność.

W kodeksie cywilnym czytamy, że osobami prawnymi są Skarb Państwa oraz jednostki organizacyjne, które na mocny szczególnych przepisów otrzymują osobowość prawną. Aby ustalić, o jakie jednostki organizacyjne chodzi, musimy zajrzeć do innych ustaw. I tak wyróżniamy m.in: banki, spółdzielnie, stowarzyszenia, fundacje jednostki samorządu terytorialnego, przedsiębiorstwa państwowe i spółki: z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjne, a także kościoły czy partie polityczne. Prowadzący działalność gospodarczą bez wątpienia współpracują z wieloma osobami prawnymi. Są one choćby klientami czy kontrahentami dla działalności gospodarczej.

Osoba fizyczna a osoba prawna – czym się różnią?

Kluczową różnicą między osobami fizycznymi a osobami prawnymi jest moment uzyskania zdolności do czynności prawnych.

Jak już wspomnieliśmy, osoby fizyczne nabywają ją stopniowo – z wiekiem. Osoby prawne natomiast nabywają zdolność do czynności prawnych w momencie powstania. Osobę prawną trzeba stworzyć i wpisać do właściwego rejestru, np. Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Podstawą powstania osób prawnych są akty założycielskie, czyli statuty i umowy założycielskie.

Jednostki, które nie posiadają osobowości prawnej

W obrocie prawnym funkcjonują ponadto jednostki, które nie posiadają osobowości prawnej. Mają natomiast zdolność do czynności prawnych. Są to np. spółki osobowe: jawna, partnerska, komandytowa i komandytowo-akcyjna.


Dziennikarka, autorka tekstów o tematyce z zakresu: podatków, prawa pracy, biznesu i fintechu. Specjalistka ds. promocji, copywriterka, social media manager. Ponadto filmoznawczyni, koordynatorka projektów związanych z kulturą. Prywatnie entuzjastka kina i seriali.