Na czym polega czynny żal i przed czym może uchronić podatnika?

Jeśli dobrowolnie przyznasz się do naruszenia przepisów podatkowych, wyrażając czynny żal, czyli powiadomisz o naruszeniu prawa naczelnika urzędu skarbowego lub urzędu celno-skarbowego, organ nie może wszcząć wobec ciebie postępowania. Jeśli niezwłocznie naprawisz swoje błędy, uregulujesz wszystkie swoje zobowiązania z odsetkami, unikniesz kary. Sprawdź, kiedy i jak możesz to zrobić. 

Do podstawowych obowiązków przedsiębiorcy należą: opłacanie podatków oraz składanie w urzędzie skarbowym obligatoryjnych deklaracji. W przypadku opóźnienia lub zwyczajnej pomyłki, podatnik musi się liczyć z negatywnymi konsekwencjami. W zależności od tego, jakiej wagi jest twoje przewinienie, musisz liczyć się z karą: mandatem, grzywną, wyrokiem sądowym, a nawet karą pozbawienia wolności. Aby uniknąć kary, przedsiębiorca ma możliwość odwołania się do instytucji czynnego żalu, opisanej w kodeksie karnym skarbowym.

Czym jest czynny żal?

Art. 16  § 1 k.k.s. mówi:

Nie pod­le­ga ka­rze za prze­stęp­stwo skar­bo­we lub wy­kro­cze­nie skar­bo­we spraw­ca, któ­ry po po­peł­nie­niu czy­nu za­bro­nio­ne­go za­wia­do­mił o tym or­gan po­wo­ła­ny do ści­ga­nia, ujaw­nia­jąc istot­ne oko­licz­no­ści te­go czy­nu.

Powołanie się na czynny żal pozwala więc na do­ko­na­nie ko­rek­ty swe­go po­stę­po­wa­nia jesz­cze przed po­cią­gnięciem do od­po­wie­dzial­no­ści kar­nej al­bo kar­no­skar­bo­wej. W przy­pad­ku, gdy po­dat­nik sko­ry­gu­je swo­je bez­praw­ne za­cho­wa­nie, czę­sto zresztą wynikające z niecelowego za­nie­cha­nia, mo­że li­czyć nie ty­lko na ła­god­niej­szą karę, a nawet jej całkowite zniesienie.

Księgowi inFaktu Ocena Cena

Magdalena Ślusarczyk

9.8 Znakomity

Cena od 239 zł netto / m-c

Zobacz ofertę

Halina Jaśkowska

9.7 Znakomity

Cena od 250 zł netto / m-c

Zobacz ofertę

Agata Zgoła

9.6 Znakomity

Cena od 300 zł netto / m-c

Zobacz ofertę

Zobacz wszystkich księgowych

Jak powinno wyglądać pismo wyrażające czynny żal?

Nie ma jednego urzędowego wzoru dokumentującego czynny żal, przyjmuje się natomiast, że pismo takie powinien zawierać:

• określenie osoby składającej czynny żal,
• wskazanie adresata – naczelnika właściwego urzędu skarbowego
• wskazanie charakteru popełnionego czynu,
• opisanie istotnych okoliczności,
• wskazanie współpracujących osób, które miały związek z popełnionym czynem,
• informację, czy popełniony czyn został naprawiony, a jeśli nie – to jak i w jakim terminie zobowiązujesz się do uiszczenia zaległych należności wraz z naliczonymi odsetkami (pomocny może okazać się kalkulator odsetek ustawowych) czy złożenia obowiązkowych dokumentów (m.in. deklaracji podatkowych).

Kiedy czynny żal będzie ważny?

Złożenie czynnego żalu będzie miało sens, jeśli przyznasz się do popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego zanim naczelnik urzędu skarbowego lub urzędu celno-skarbowego samodzielnie odkryje ten fakt oraz zanim organy ścigania rozpoczną czynności zmierzające do wykrycia tego przestępstwa lub wykroczenia (na przykład przeszukania, czynności sprawdzające czy kontrole).

Nie muszę chyba dodawać, że czynny żal będzie skuteczny, gdy wniesiesz zaległe opłaty razem z odsetkami, złożysz zaległe deklaracje skarbowe. Czynny żal chroni przed karami, ale nie zwalnia z obowiązku naprawienia swoich błędów, w tym uregulowania powstałych zaległości i odsetek.

Kiedy możesz skorzystać z czynnego żalu?

Biznes.gov.pl wymienia szereg wykroczeń, w których zadeklarowanie czynnego żalu znajdzie zastosowanie. Stanie się tak, jeśli:

• nie złożyłeś zeznania podatkowego w terminie,
• nierzetelnie prowadziłeś księgi rachunkowe,
• nierzetelnie wystawiałeś faktury,
• nie zapłaciłeś lub zapłaciłeś nieodpowiedni podatek dochodowy (PIT lub CIT) lub podatek VAT,
• bezprawnie stosowałeś obniżone stawki VAT lub zwolnienie z VAT,
• zataiłeś przed organem podatkowym prawdziwe rozmiary prowadzonej działalności gospodarczej,
• wyłudziłeś zwrot należności celnej lub pozwolenie celne.

Czy istnieje jakiś konkretny czas na złożenie czynnego żalu? Prawodawca nie określa terminu, do kiedy podatnik może przyznać się do popełnionego przestępstwa. Natomiast jeśli zależy ci na uznaniu czynnego żalu, musisz go złożyć przed tym, jak organ skarbowy udokumentuje jego popełnienie. Nie ma więc co zwlekać.

Kiedy nie możesz skorzystać z czynnego żalu?

Istnieje oczywiście kilka wyłączeń. Nie skorzystasz z czynnego żalu, gdy:

• jak już wspominaliśmy – zostałeś już wezwany w związku z popełnionym czynem zabronionym, a organy podatkowe udokumentowały popełnienie przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego,
• jesteś już w trakcie postępowania kontrolnego,
• zorganizowałeś grupę albo związek mający na celu popełnienie przestępstwa skarbowego,
• nakłaniałeś inną osobę do popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego.

Jak złożyć pismo?

Skorzystanie z dobrodziejstwa czynnego żalu wiąże się z koniecznością dostarczenia pisma. Pamiętaj o pobraniu Urzędowego Poświadczenia Odbioru (UPO). Deklaracje można złożyć tradycyjnie za pośrednictwem poczty, osobiście w urzędzie skarbowym lub elektronicznie. W ostatnim przypadku, należy to zrobić przy pomocy skrzynki ePUAP odpowiedniego urzędu skarbowego lub za pośrednictwem portalu podatkowego. Niestety możliwość ta wygasa 5 października br.

No­we brzmie­nie art. 116 § 1 k.p.k., po­zwa­la­ją­ce na wnie­sie­nie za­wia­do­mie­nia w ra­mach czyn­ne­go ża­lu elek­tro­nicznie, wej­dzie w ży­cie do­pie­ro w dniu 1 pa­ździer­ni­ka 2029 r. Na sku­tek opi­sy­wa­nych za­bie­gów ma­my więc do czy­nie­nia z sy­tu­acją, w któ­rej przez nie­mal 8 lat tzw. elek­tro­nicz­ny czyn­ny żal bę­dzie nie­moż­li­wy.

War­to zauważyć, że w uza­sad­nie­niu pro­jek­tu usta­wy o do­rę­cze­niach elek­tro­nicz­nych brak jest ja­kie­go­kol­wiek wy­ja­śnie­nia tej sytuacji. Su­ge­ro­wać to mo­że jedno: usta­wo­daw­ca popełnił błąd. Nie do­strzegł bra­ku syn­ch­ro­ni­za­cji dat wej­ścia w ży­cie no­we­go brzmie­nia art. 16 k.k.s. i no­we­go brzmie­nia art. 116 § 1 k.p.k. 

W jaki sposób dowiesz się o decyzji?

O tym, czy naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego pozytywnie rozpatrzył twoją deklarację czynnego żalu dowiesz się obserwując postępowanie urzędu.

Organ ścigania może postąpić dwojako: uznać czynny żal za skuteczny lub uznać za nieskuteczny. W pierwszym przypadku naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego nie będzie cię o tym informował pisemnie, po prostu odstąpi od nałożenia kary. W pewnych sytuacjach może wskazać ci nowe terminy, w których będziesz zobowiązany zrealizować obowiązki których nie dopełniłeś. W drugim przypadku wszczęte będzie postępowanie w sprawie o wykroczenie skarbowe lub przestępstwo skarbowe, na zasadach określonych w Kodeksie karnym skarbowym.

Musisz pamiętać, że jeśli urząd skarbowy nie uzna twojej deklaracji czynnego żalu, niestety nie masz możliwości odwołania się od wydanej decyzji.

Formularze do pobrania – inFakt

Jeśli szukasz gotowego wzoru na złożenie czynnego żalu, skorzystaj z darmowych formularzy do pobrania inFakt. Kliknij w przycisk poniżej: