5 sytuacji, w których przedsiębiorca może dostać mandat

Jeżeli organ podatkowy odkryje, że przedsiębiorca złamał przepisy podatkowe z pewnością ukarze sprawcę. Na szczęście za przewinienia skarbowe do więzienia trafiają nieliczni, a kara wymierzona przez fiskus często przybiera formę grzywny w postaci mandatu skarbowego. Podobnie jak w przypadku mandatu drogowego, zapłata kary kończy postępowanie i pozwala uniknąć rozpatrywania sprawy przez sąd.

Mandat skarbowy dla przedsiębiorcy to najprostsza i najszybsza forma nałożenia grzywny za przewinienie podatkowe. W ten sposób ukarać można jedynie wykroczenie skarbowe, czyli czyny w wyniku których fiskus nie otrzymał należnego podatku w kwocie maksymalnie 8000 zł (w 2013 r.). Powyżej tej kwoty mówimy już o przestępstwach (więcej o podziale czynów zabronionych – tutaj).

Mandat dla przedsiębiorcy może zostać nałożony m.in. przez urząd skarbowy, urząd celny oraz urząd kontroli skarbowej. Jego wymierzenie możliwe jest jedynie w sytuacji, gdy nie ma żadnych wątpliwości co do okoliczności i sprawcy wykroczenia, a podatnik uznał swoją winę i wyraził zgodę na przyjęcie mandatu.

W 2013 r. wysokość mandatu skarbowego może wynosić od 160 zł do 3200 zł
(2-krotność minimalnego wynagrodzenia). W przyszłym roku wzrośnie i będzie wynosić 168 zł – 3360 zł (ponieważ płaca minimalna rośnie). Co istotne, wzrośnie także granica zmieniająca wykroczenie w przestępstwo do kwoty 8400 zł.

Uwaga:

Oczywiście warto (jeśli się da) przekonywać urzędnika do wystawienia jak najniższego mandatu. Jak to zrobić? Np. można powoływać się na trudną sytuację majątkową lub rodzinną, niskie dochody, okoliczności łagodzące czyn, np. brak wcześniejszych mandatów na koncie.

Jak wygląda mandat i kto może go wręczyć?

Kara w postaci mandatu może zostać wymierzona przez upoważnionego do tego urzędnika skarbowego, inspektora kontroli skarbowej lub funkcjonariusza celnego. Każdy przedsiębiorca, który ma zostać ukarany mandatem może żądać przedstawienia stosownego upoważnienia zawierającego m.in. oznaczenie organu podatkowego, datę i termin ważności upoważnienia, przepis prawny, na podstawie którego zostało ono wystawione oraz dane osobowe funkcjonariusza.

Mandat powinien być wystawiony na odpowiednim druku, składającym się z trzech części przeznaczonych kolejno dla: organu wystawiającego, sprawcy wykroczenia oraz organu egzekucyjnego. Na odcinku przeznaczonym dla organu konieczne jest pokwitowanie odbioru mandatu. Przedsiębiorca ma 7 dni na zapłatę kary w kasie urzędu lub przelewem na jego rachunek bankowy.

Uwaga:

Mandat wystawiony „ustnie” lub pisemnie ale niezgodnie z procedurą (np. urzędnik nie ma upoważnienia, sprawca nie otrzymał dokumentu do podpisu) jest nieważny i nie wywołuje żadnych skutków prawnych.

Konsekwencje nieprzyjęcia lub niezapłacenia mandatu

Każdy przedsiębiorca może odmówić przyjęcia mandatu. Decydując się na ten krok warto mieć silne przekonanie o swojej niewinności. Konsekwencją nieprzyjęcia mandatu jest bowiem skierowanie przez urząd aktu oskarżenia do sądu administracyjnego. Jeżeli sąd uzna rację urzędu, przedsiębiorca musi zapłacić karę oraz koszty postępowania sądowego.

Jeżeli przedsiębiorca przyjął mandat, ale nie zapłacił go w terminie musi liczyć się z podjęciem przez urząd działań egzekucyjnych. Może to być np. wizyta poborcy podatkowego, czy zajęcie rachunku bankowego. Z tymi czynnościami może się wiązać poniesienie dodatkowych kosztów.

5 rodzajów „grzechów” przedsiębiorców, które mogą skończyć się mandatem

A za co konkretnie właściciel małej firmy może dostać mandat? Oto 5 częstych powodów:

1. Nierzetelne lub wadliwe prowadzenie ksiąg podatkowych

Wadliwość ksiąg podatkowych (np. KPiR) polega na prowadzeniu zapisów niezgodnie z przepisami podatkowymi (rozporządzeniem w sprawie PKPiR i objaśnieniami do wzoru księgi). Za wadę może zostać uznane np. wpisywanie faktur niechronologicznie lub ich nieprawidłowa numeracja. Poważniejszym przewinieniem jest prowadzenie ksiąg w sposób nierzetelny czyli niezgodny ze stanem rzeczywistym np. zatajenie części dokumentów księgowych lub zapisy na podstawie pustych faktur.

Za nierzetelne prowadzenie ksiąg przedsiębiorca może zostać ukarany mandatem tylko gdy waga przewinienia jest niewielka. Poważniejsze nieprawidłowości mogą zostać uznane przez urzędników za przestępstwo skarbowe i surowiej ukarane.

Tutaj warto zwrócić uwagę, że większość przedsiębiorców prowadzenie KPiR zleca do biur rachunkowych, ale nawet wtedy odpowiada za jej treść. Gdy wówczas pojawi się kara, można jednak domagać się odszkodowania z polisy OC danego biura.

2. Uporczywe niewpłacanie podatku w terminie

Przedsiębiorca, który złożył deklarację podatkową, ale nie zapłacił podatku w terminie może zostać ukarany mandatem. Jeżeli taka sytuacja jest jednorazowa urzędnicy najczęściej przymykają oko, a dopiero „uporczywe”, czyli wielokrotne opóźnienia w zapłacie skutkują wymierzeniem mandatu. Ważne, aby w chwili wystawiania mandatu zaległy podatek był już uregulowany wraz z odsetkami. Brak wpłaty może spowodować skierowanie sprawy do sądu administracyjnego.

3. Nieterminowe składanie deklaracji podatkowych

Terminowe składanie deklaracji podatkowych (m.in. VAT-7, PIT-36) to jeden z najważniejszych obowiązków przedsiębiorcy. Nawet gdy przedsiębiorca ma wątpliwości czy dobrze wypełnił deklarację lepiej złożyć ją z błędami, ale w terminie – niż spóźnić się z jej złożeniem.

Mandat nie grozi bowiem podatnikowi, który prawidłowo skorygował deklarację i uzasadnił korektę. Najgorszą dla przedsiębiorcy opcją jest całkowite zaniechanie złożenia deklaracji. Jeżeli zostało to wykryte w trakcie kontroli urzędnicy mogą uznać, że przedsiębiorca umyślnie zataił podstawę opodatkowania i nie zapłacił podatku – a to może zostać zakwalifikowane jako przestępstwo skarbowe (za które grożą już cięższe kary, niż mandat, który nakłada się za wykroczenie).

4. Fałszywe informacje w deklaracji podatkowej

Przedsiębiorcy często zapominają o obowiązku zgłoszenia do urzędu skarbowego informacji o zmianie danych dotyczących firmy, np. nowym adresie, czy aktualnym rachunku bankowym. Podanie nieaktualnych, czy nieprawdziwych danych w deklaracji również może skutkować mandatem skarbowym.

5. Obowiązki związane z kasą fiskalną

Przedsiębiorcy objęci obowiązkiem posiadania kas fiskalnych są szczególnie narażeni na ukaranie mandatem. Funkcjonariusze urzędu kontroli skarbowej sprawdzają m.in. czy przedsiębiorca posiada kasę, ewidencjonuje każdą transakcję i wydaje klientom paragony po każdej sprzedaży.

Pod tym względem można spodziewać się doraźnych kontroli. W najprostszej wersji może to wyglądać tak, że urzędnik kupuje coś u danego sprzedawcy i sprawdza, czy otrzyma paragon – jeśli nie, zapewne wystawi mandat. Jest to jeden z powodów, dla których warto skorzystać z prawa do zwolnienia z kasy fiskalnej.

Uwaga:

Przedsiębiorca może dostać mandat także od strażnika miejskiego. Funkcjonariusz ten może wlepić karę np. za prowadzenie działalności gospodarczej bez wymaganego zgłoszenia, koncesji lub zezwolenia (np. wykonywanie czynności przewodnika bez uprawnień lub handel na ulicy).

Mandat a koszty podatkowe

Zapłacony mandat skarbowy nie może być zaliczony do kosztów uzyskania przychodów. Przepisy ustawy o PIT wyraźnie wyłączają kary i grzywny (w tym mandaty) wymierzone w ramach postępowania karnego, karno-skarbowego i administracyjnego z kosztów.

Również mandat za wykroczenie drogowe, który został wymierzony przedsiębiorcy spieszącemu się np. na służbowe spotkanie czy po odbiór towaru nie jest kosztem. Argumentacja, że pośpiech przedsiębiorcy może zaowocować w przyszłości zyskiem dla firmy, a mandat został zapłacony w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia ich źródła (a więc może być kosztem) nie zostanie uznana przez urząd skarbowy.

Przedawnienie mandatu

Możliwość ukarania mandatem za wykroczenie skarbowe istnieje przez rok od popełnienia czynu. Jeżeli w tym czasie fiskus rozpoczął postępowanie skarbowe przeciwko przedsiębiorcy termin ulega wydłużeniu i wynosi w sumie 3 lata od popełnienia wykroczenia. Po upływie tego czasu także można otrzymać jeszcze karę, ale już nie w postaci mandatu.