W wielu miejscach, w ustawach podatkowych pojawiają się regulacje zgodnie z którymi na określony w ustawie podmiot nakładana jest odpowiedzialność solidarna. W dzisiejszym wpisie kilka informacji na ten temat.

Na czym polega odpowiedzialność solidarna?

W myśl art. 91 Ordynacji podatkowej do odpowiedzialności solidarnej za zobowiązania podatkowe stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dla zobowiązań cywilnoprawnych. W związku z tym, aby wyjaśnić na czym polega solidarna odpowiedzialność należy sięgnąć do przepisów kodeksu cywilnego.
W przepisach prawa cywilnego pojawiają się dwa rodzaje solidarności:

  • solidarność wierzycieli, czyli solidarność czynna, oraz
  • solidarność dłużników, czyli solidarność bierna.

W ustawach podatkowych – poza wyjątkiem z art. 92 § 3 Ordynacji podatkowej – występuje wyłącznie solidarność bierna, czyli solidarność dłużników.
Solidarność dłużników polega na tym, że każdy z nich jest zobowiązany do spełnienia całego świadczenia, natomiast wierzyciel według własnego uznania może zażądać spełnienia całości bądź części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, kliku lub jednego z nich.
W sytuacji natomiast, gdy jeden z dłużników spełnił już świadczenie, wierzyciel nie ma prawa żądać jego spełnienia od pozostałych.

  Na czym polega odpowiedzialność solidarna?

Kiedy występuje odpowiedzialność solidarna?

Ustawy podatkowe przewidują szereg sytuacji, w których występuje odpowiedzialność solidarna. Warto tutaj przytoczyć kilka przykładów:

  • przedstawiciel podatkowy odpowiada solidarnie z podatnikiem za zobowiązanie podatkowe, które przedstawiciel podatkowy rozlicza w imieniu i na rzecz tego podatnika (art. 18c ust. 2 ustawy o VAT),
  • w przypadku zarejestrowania podatnika, którego zgłoszenie rejestracyjne zostało złożone przez pełnomocnika, pełnomocnik odpowiada solidarnie wraz z zarejestrowanym podatnikiem do kwoty 500.000 zł za zaległości podatkowe podatnika powstałe z tytułu czynności wykonanych w ciągu 6 miesięcy od dnia zarejestrowania podatnika jako podatnika VAT czynnego (art. 96 ust. 4b ustawy o VAT),
  •  podatnik, na rzecz którego dokonano dostawy towarów, o których mowa w załączniku nr 13 do ustawy (towary wrażliwe), odpowiada solidarnie wraz z podmiotem dokonującym tej dostawy za jego zaległości podatkowe w części podatku proporcjonalnie przypadającej na dostawę dokonaną na rzecz tego podatnika, jeżeli:
  1. wartość towarów, o których mowa w załączniku nr 13 do ustawy, nabywanych od jednego podmiotu dokonującego ich dostawy, bez kwoty podatku przekroczyła w danym miesiącu kwotę 50.000 zł, oraz
  2. w momencie dokonania dostawy towarów, o których mowa w załączniku nr 13 do ustawy, podatnik wiedział lub miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że cała kwota podatku przypadająca na dokonaną na jego rzecz dostawę tych towarów lub jej część nie zostanie wpłacona na rachunek urzędu skarbowego (art.105a ust. 1 ustawy o VAT).
  • odpowiedzialność solidarna występuje również w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych oraz ustawie o podatkach i opłatach lokalnych.

Co w praktyce oznacza odpowiedzialność solidarna?

W praktyce odpowiedzialność solidarna oznacza, że organ podatkowy może dochodzić zapłaty podatku od wybranego przez siebie podmiotu zobowiązanego solidarnie.
Przykładowo, jeżeli księgowy złożyć zgłoszenie rejestracyjne jako pełnomocnik swojego klienta, następnie klient nie zapłaci podatku VAT, zamknie działalność i „zniknie”, organ podatkowy może dochodzić zapłaty podatku VAT od tego księgowego (do kwoty 500.000 zł).

Wyłączenia odpowiedzialności solidarnej

Ustawy podatkowe przewidują również sytuacje, w których możliwe jest wyłącznie odpowiedzialności solidarnej. Np. odpowiedzialność solidarna pełnomocnika w związku z zarejestrowaniem podatnika do VAT wyłączona jest w przypadku, gdy powstanie zaległości podatkowych nie wiązało się z uczestnictwem podatnika w nierzetelnym rozliczaniu podatku w celu odniesienia korzyści majątkowej (art. 96 ust. 4c ustawy o VAT).
Odpowiedzialność z tytułu nabycia towarów wrażliwych wyłączona jest np. w przypadku gdy:

  • nabycie benzyn silnikowych, olejów napędowych, gazów przeznaczonych do napędu silników spalinowych:
    •  jest dokonywane na stacjach paliw lub stacjach gazu płynnego, do standardowych zbiorników pojazdów używanych przez podatników nabywających te towary, do napędu tych pojazdów,
    • dostawy tych towarów dokonuje podatnik dostarczający gaz przewodowy za pośrednictwem własnych sieci przesyłowych lub dystrybucyjnych, lub
  •  jeżeli powstanie zaległości podatkowych nie wiązało się z uczestnictwem podmiotu dokonującego dostawy towarów w nierzetelnym rozliczaniu podatku w celu odniesienia korzyści majątkowej.

Przykładów wyłączeń jest znacznie więcej, planowane jest również wprowadzenie kolejnych, np. przy okazji wprowadzenia instytucji split payment planowane jest wyłączenie odpowiedzialności solidarnej w przypadku, jeżeli zapłata za fakturę została dokonana z zastosowaniem tej instytucji.
Komplet przydatnych informacji o Split payment można znaleźć tutaj