Jakie są formy opodatkowania działalności? Kiedy, w trakcie roku, można zmienić formę płacenia podatków?

Początek roku to czas podjęcia kilku istotnych decyzji związanych z podatkami. Jedną z nich jest zmiana formy opodatkowania, która może w konsekwencji przynieść istotne oszczędności w firmie. Oczywiście, zmianę należy poprzedzić skrupulatną analizą opłacalności. Warto tej analizy dokonać właśnie teraz, ponieważ zmiana formy opodatkowania jest możliwa (w większości przypadków) raz do roku, do 20 stycznia.

Czym jest forma opodatkowania? Jakie formy są dostępne?

W dużym skrócie – forma opodatkowania to sposób rozliczania podatku dochodowego. Ten „sposób” określa:

  • jak obliczany jest podatek (np. stała kwota, procent od dochodu) i ile wynosi jego stawka,
  • jakie formalności temu towarzyszą (np. prowadzenie KPiR, ewidencja przychodów),
  • z jakich ulg i odliczeń można korzystać (np. rozliczanie kosztów, ulga na dzieci, wspólne rozliczanie z małżonkiem),
  • który formularz zeznania rocznego należy złożyć.

Polscy przedsiębiorcy mają do dyspozycji 4 formy opodatkowania, przy czym nie mogą korzystać z ich wyboru swobodnie. Niektóre formy opodatkowania są bowiem przeznaczone tylko dla wybranej grupy działalności.

1. Ryczałt od przychodów i karta podatkowa

Ryczałt to prosta forma opodatkowania, która nakazuje wyliczać podatek jako procent od przychodów. Wobec tego księgowość sprawdza się ogólnie do śledzenia przychodów za pomocą ewidencji. Z kolei karta podatkowa w ogóle nie wiąże podatku z zarobkami – podatek to po prostu stała kwota, którą płaci się w zależności od branży i wielkości miasta, w którym prowadzona jest działalność. Warto pamiętać o tym, że obie formy opodatkowania nie pozwalają obniżać podatku przez rozliczanie kosztów firmowych.

Zarówno karta, jak i ryczałt są bardzo ograniczone pod względem dostępności. Mogą z nich korzystać tylko firmy prowadzące określone działalności, wymienione w ustawie.

2. Zasady ogólne (skala podatkowa)

Zasady ogólne to najpopularniejsza forma opodatkowania, bo każdy może z niej korzystać – rodzaj działalności nie ma znaczenia. W zasadach ogólnych podatek oblicza się jako procent od dochodu, który stanowią przychody pomniejszone o koszty. Oprócz tego jest kwota wolna od podatku, dostęp do rozmaitych ulg i opcja rozliczania wspólnie z małżonkiem. Stawki podatku są dwie – 18% (dotyczy dochodów do kwoty 85 528 zł) i 32% (dotyczy nadwyżki ponad 85 528 zł) – stąd „skala” podatkowa.

3. Podatek liniowy

Podobnie jak zasady ogólne, podatek liniowy nakazuje obliczać podatek dochodowy jako procent od dochodu, który stanowią przychody pomniejszone o koszty. Stawka jest tutaj jedna – 19%, niezależnie od kwoty dochodu, co można uznać za największą zaletę.

Do wad podatku liniowego zaliczają się: brak kwoty wolnej od opodatkowania, brak dostępności ulg (np. na dzieci), brak opcji rozliczania wspólnie z małżonkiem. Co za tym idzie, mimo niskiej 19-proc. stawki, podatek liniowy okazuje się opłacalny dopiero od kwoty powyżej 100 tys. zł dochodu (kalkulacja jest inna, w zależności od sytuacji danej firmy).

Zmiana formy opodatkowania – możliwa do 20 stycznia

Zmiana formy opodatkowania – kiedy warto rozważyć?

Na podstawie zalet i wad form opodatkowania należy dokonać wyboru jednej z nich. Oczywiście, podjęty na początku działalności wybór może nie być trafny, a wtedy można pokusić się o zmianę. Oto 3 przykładowe powody:

1. Zmiana z karty/ryczałtu na zasady ogólne/podatek liniowy

Powodem takiej zmiany może być opcja rozliczania kosztów. Otóż zasady ogólne i podatek liniowy sprawiają, że podatek jest tym niższy, im wyższe koszty. Jeśli koszty przekraczają przychody, podatku nie płaci się w ogóle. Natomiast zarówno karta, jak i ryczałt nie pozwalają rozliczać kosztów.

Inna kwestia, to ograniczenie karty i ryczałtu. Za pomocą tych form opodatkowania można rozliczać tylko niektóre rodzaje działalności. Jeśli przedsiębiorca chce wykonywać inną działalność, nie może korzystać z tych form opodatkowania. Np. lekarz, który jednocześnie chce czerpać przychody z najmu posiadanego gabinetu nie może korzystać z ryczałtu.

2. Zmiana z zasad ogólnych na podatek liniowy

Skala podatkowa nakazuje płacić 32-proc. podatek od dochodu powyżej kwoty 85 528 zł. Natomiast w podatku liniowym podatek wynosi 19% niezależnie od dochodu. Ceną za niższy podatek jest brak rozmaitych ulg w podatku liniowym. Może jednak się zdarzyć, że ten brak ulg i tak nie równoważy wyższego podatku w skali (gdy firma zarabia powyżej 100 tys. zł rocznie) – wtedy zmiana może być opłacalna.

3. Zmiana z zasad ogólnych/podatku liniowego na kartę podatkową/ryczałt

Może też zdarzyć się, że przedsiębiorca nie generuje kosztów uzyskania przychodu, więc nie ma czego rozliczać, a w przypadku jego działalności ryczałt lub karta proponują atrakcyjne stawki podatku. Wtedy zmiana może się opłacać, ponieważ z ryczałtem/kartą wiąże się mniej formalności, m.in. nie trzeba prowadzić KPiR.

Jak dokonać zmiany formy opodatkowania?

Sama formalność związana ze zmianą formy opodatkowania jest bardzo prosta. Wystarczy złożyć formularz CEIDG-1 w urzędzie miasta lub gminy, albo przez Internet. Formularz musi zawierać aktualizację danych, w tym zwłaszcza pkt. 18. Jeśli wybór dotyczy karty podatkowej, do wniosku należy dołączyć PIT-16.

Zmiany formy opodatkowania należy dokonać do 20 stycznia 2014 r., aby wszystkie przychody z 2014 r. rozliczać nową formą opodatkowania. Wybranej formy trzeba trzymać się przez cały rok podatkowy, przy czym od tej zasady istnieje jeden wyjątek.

Przejście z ryczałtu na zasady ogólne – możliwe w ciągu roku

Jedyna zmiana formy opodatkowania możliwa w ciągu roku podatkowego dotyczy przejścia z ryczałtu na zasady ogólne. Może to być zarówno decyzją podatnika, jak i po prostu nakazem. Ogólna zasada jest tutaj taka: jeśli podatnik będący na ryczałcie wykonuje jakąkolwiek sprzedaż wykluczającą ryczałt, musi założyć KPiR i rozliczać się na zasadach ogólnych.

Tutaj trzeba zauważyć, że chodzi o przychód (choćby jednorazowy), który wyklucza ryczałt, a nie np. samo spisanie umowy z klientem, czy poszerzenie kodów PKD danej firmy.