Zaliczka na eksport towarów – jak ją rozliczyć?

Paulina Włodarczyk

Przedsiębiorca, który w ramach prowadzonej działalności gospodarczej sprzedaje towary, może być zmuszony do wystawienia faktury zaliczkowej na poczet przyszłej dostawy. Co w sytuacji, gdy kupującym jest kontrahent spoza UE? Jak prawidłowo rozliczyć taką transakcję na gruncie podatkowym?

Obowiązek podatkowy przy eksporcie towarów

Eksportem towarów jest ich sprzedaż kontrahentowi spoza Unii Europejskiej. Zasadniczo przedsiębiorca może zastosować dla danej transakcji preferencyjną stawkę 0% VAT. Pod warunkiem, że posiada dokument celny potwierdzający wywóz towarów, tzw. komunikat IE599. 

Przy eksporcie towarów obowiązek podatkowy w VAT powstaje na zasadach ogólnych, czyli z chwilą wydania towaru. Co w sytuacji, gdy przedsiębiorca najpierw otrzyma zaliczkę na poczet dostawy? Wówczas, podobnie jak w przypadku zaliczki od kontrahenta z Polski, obowiązek podatkowy powstanie z chwilą otrzymania zaliczki. 

Rozliczenie zaliczki na eksport towarów w podatku VAT

Po otrzymaniu zaliczki na eksport towarów należy udokumentować ją fakturą zaliczkową i wykazać w pliku JPK_V7. 

Faktura zaliczkowa powinna zostać wystawiona najpóźniej do 15. dnia kolejnego miesiąca po otrzymaniu zaliczki oraz ujęta w pliku JPK za okres, w którym przedsiębiorca ją otrzymał.

Dla kwoty zaliczki stosuje się preferencyjną stawkę 0% VAT, pamiętając jednak o dodatkowych warunkach. 

Stawka 0% VAT dla zaliczki na eksport towarów

Zgodnie z przepisami obowiązującymi od 2021 roku, stosowanie stawki 0% dla zaliczki na eksport towarów jest możliwe, jeśli w ciągu 6 kolejnych miesięcy towar zostanie wywieziony poza obszar UE. 

Termin 6 miesięcy liczy się od końca miesiąca, w którym otrzymano zaliczkę. Co najważniejsze, we wskazanym terminie musi dojść do faktycznego wywozu towarów i rozpoczęcia procedury celnej. Dodatkowo przedsiębiorca powinien dysponować dokumentami potwierdzającymi wywóz.

Co w przypadku, gdy przedsiębiorca w ciągu 6 miesięcy nie otrzymał dokumentów potwierdzających? Nadal może skorzystać ze stawki 0%, jednak pod dwoma warunkami:

  • dostawa zostanie rozliczona dopiero w kolejnym okresie rozliczeniowym (po okresie, w którym upłynął wskazany termin 6 miesięcy);
  • przedsiębiorca otrzyma wymagane dokumenty potwierdzające wywóz przed upływem terminu złożenia deklaracji podatkowej za ten kolejny okres.

Przykład. Przedsiębiorca zawarł umowę na sprzedaż towarów z kontrahentem z USA. Na poczet tej dostawy 15 marca otrzymał zaliczkę. 

Na kwotę otrzymanej zaliczki wystawiono fakturę zaliczkową 2 kwietnia ze stawką 0% VAT. Zaliczkę wykazał odpowiednio w pliku JPK_V7 za marzec. Towar powinien wywieźć najpóźniej do końca września (6 miesięcy od końca miesiąca, w którym otrzymał zaliczkę). 

We wrześniu przedsiębiorca wysłał towar i rozpoczął procedurę celną (posiada komunikat IE529). Jednak potwierdzenie wywozu towarów otrzymał dopiero 15 listopada. W takim przypadku przedsiębiorca może skorzystać ze stawki 0% dla zaliczki. Towary wywieziono do końca września, a potwierdzenie IE599 wpłynęło przed złożeniem pliku JPK_VAT za kolejny okres rozliczeniowy, czyli październik (do 25 listopada).  

Zaliczka na eksport towarów a brak wywozu

Jeśli do wywozu towarów nie dojdzie w wymaganych 6 miesiącach, przedsiębiorcy nie przysługuje prawo do zastosowania stawki 0%. W takim wypadku konieczne jest skorygowanie JPK_V7 za okres, w którym wykazano zaliczkę ze stawką 0% i opodatkowanie w tym okresie z właściwą stawką krajową.

Eksport w terminie późniejszym a stawka 0%

Jeśli wywóz towarów nastąpi później niż w ciągu 6 miesięcy, stawkę 0% można stosować tylko w sytuacji, gdy wynika to ze specyfiki realizacji dostawy. Co ważne, musi być to uzasadnione i powinno wynikać bezpośrednio z zawartej umowy. Należy pamiętać, że to na przedsiębiorcy jako podatniku spoczywa konieczność udowodnienia tych okoliczności. Mowa tutaj np. o następujących sytuacjach:

  • przed dostawą towarów konieczne jest przeprowadzenie badań, testów, nanoszenie poprawek czy modyfikacji. W efekcie wydłuża to proces uzyskania finalnego, eksportowanego produktu;
  • realizacja dostawy wynika ze specyfiki danego towaru, np. jest uzależniona od wydobycia jakiegoś surowca;
  • towary są produkowane na indywidualne zamówienie klienta, a każdy etap produkcji jest rozłożony w czasie.

Natomiast za okoliczności uprawniające do skorzystania ze stawki 0% nie można uznać czynników takich jak problemy logistyczne, wahania na rynku czy nieodebranie towaru przez nabywcę

Rozliczenie zaliczki na eksport towarów na gruncie podatku dochodowego

Podobnie jak w przypadku otrzymania zaliczki od kontrahenta krajowego, zaliczka na eksport towarów nie powoduje powstania obowiązku w podatku dochodowym. Dopiero w momencie wystawienia faktury rozliczającej opodatkowujemy podatkiem dochodowym całą wartość transakcji (łącznie z otrzymaną zaliczką).