Stawki VAT i ryczałtu oraz kody GTU, PKWiU, CN, PKOB dla towarów i usług

Dorota Mglej

Zebraliśmy wszystkie najważniejsze stawki i kody niezbędne do prawidłowego wystawiania faktur. Sprawdź poniżej, jaką wartość wybrać w Twoim przypadku.

Stawki VAT dla towarów i usług

Stawka VAT 23% 

Jest to podstawowa stawka podatku VAT. Wartość ta obowiązuje w każdym przypadku, jeśli nie zaznaczono wyraźnie, że dany towar jest opodatkowany niższą stawką. 

Stawka VAT 8% 

Tą stawką opodatkowane są:

  • towary i usługi wymienione w załączniku nr 3 do ustawy o VAT; 
  • produkty i usługi związane z budową, przebudową, dostawą, remontem, modernizacją oraz termomodernizacją, a także konserwacją obiektów budowlanych lub ich części, o ile są one zaliczone do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym – domy nieprzekraczające 300 m i mieszkania nieprzekraczające 150 m;
  • roboty konserwacyjne dotyczące obiektów budownictwa mieszkaniowego lub ich części, z wyłączeniem lokali użytkowych oraz lokali mieszkalnych w budynkach niemieszkalnych sklasyfikowanych w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych.

Stawka VAT 5% 

Stosujemy ją w odniesieniu do: 

  • towarów i usług wymienionych w załączniku nr 10 do ustawy o VAT, do których należą podstawowe towary spożywcze, np. owoce i warzywa, produkty zbożowe, przetwory mięsne, nabiał oraz soki; a także inne towary i usługi, np. foteliki samochodowe.
  • czasopisma lokalne lub regionalne oraz książki.

Stawka VAT 0% 

Dotyczy towarów i usług wymienionych w  art. 83 ustawy o podatku od towarów i usług; należy zastosować ją w przypadku:

  • Wewnątrzwspólnotowej Dostawy Towarów;
  • eksportu towarów;
  • dostaw: jednostek pływających używanych do rybołówstwa przybrzeżnego i żeglugi na pełnym morzu, części do jednostek pływających, środków transportu lotniczego oraz części zamiennych do nich itp.
  • importu: jednostek pływających używanych do żeglugi na pełnym morzu i przewożących odpłatnie pasażerów, części do jednostek pływających, jednostek pływających używanych do rybołówstwa przybrzeżnego, środków transportu lotniczego oraz części zamiennych do nich itp.
  • usług: w zakresie kontroli i nadzoru ruchu lotniczego, świadczonych na obszarze portów morskich, związanych z transportem międzynarodowym, ratownictwa morskiego, najmu, dzierżawy, leasingu lub czarteru jednostek pływających oraz środków transportu lotniczego itp.

Więcej informacji o obowiązujących stawkach podatku VAT znajdziesz w Ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Stawki ryczałtu dla towarów i usług 

Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne przewiduje możliwość stosowania następujących składek ryczałtu.

Stawka ryczałtu 17% 

box-icon

W skrócie

Stawka ryczałtu 17% ma zastosowanie głównie w przypadku osobistego wykonywania wolnych zawodów

Ta stawka ryczałtu stosowana jest do przychodów osiąganych w zakresie wolnych zawodów, tj. z pozarolniczej działalności gospodarczej wykonywanej osobiście przez:

  • tłumaczy,
  • adwokatów,
  • notariuszy,
  • radców prawnych,
  • biegłych rewidentów, 
  • księgowych, 
  • agentów ubezpieczeniowych, 
  • agentów oferujących ubezpieczenia uzupełniające, 
  • brokerów reasekuracyjnych, 
  • brokerów ubezpieczeniowych, 
  • doradców podatkowych, 
  • doradców restrukturyzacyjnych,
  • maklerów papierów wartościowych, 
  • doradców inwestycyjnych, 
  • agentów firm inwestycyjnych,
  • rzeczników patentowych.

Zgodnie z ustawą za osobiste wykonywanie wolnego zawodu uważa się wykonywanie działalności bez zatrudniania na podstawie umów o pracę, umów zlecenia, umów o dzieło oraz innych umów o podobnym charakterze osób, które wykonują czynności związane z istotą danego zawodu.

Stawka ryczałtu 15%

Dotyczy przychodów ze świadczenia następujących usług:

UsługiPKWiU
Reprodukcja komputerowych nośników informacji18.20.30.0
Pośrednictwo w sprzedaży motocykli oraz części i akcesoriów do nich45.40.40.0
Pośrednictwo w sprzedaży hurtowej grupa 46.1
Magazynowanie i przechowywanie cieczy i gazów 52.10.12.0
Magazynowanie i przechowywanie towarów w strefach wolnocłowychex 52.10.19.0
Parkingowe 52.21.24.0
Obsługa centrali wzywania radio-taxi ex 52.21.29.0
Pilotowanie na wodach morskich i przybrzeżnych ex 52.22.13.0
Pilotowanie na wodach śródlądowychex 52.22.14.0
Usługi licencyjne związane z:
  • nabywaniem praw do książek, broszur, ulotek, map itp.;
58.11.60.0
  • nabywaniem praw do korzystania z wykazów i list (np. adresowych, telefonicznych);
58.12.30.0
  • nabywaniem praw do czasopism i pozostałych periodyków;
58.14.40.0
  • nabywaniem praw do pozostałych wyrobów drukowanych;
58.19.30.0
  • nabywaniem praw do korzystania z gier komputerowych;
58.21.40.0
  • nabywaniem praw do korzystania z programów komputerowych
58.29.50.0
Związane ze sprzedażą miejsca reklamowego w wykazach i listach (np. adresowych, telefonicznych)58.12.40.0
Związane z nadawaniem programów ogólnodostępnych i abonamentowych dział 60
Przetwarzanie danych ex 63.11.1
Przesyłanie strumieni wideo przez internet 59.11.25.0
Przesyłania strumieni audio przez internet 59.20.36.0
Agencje informacyjne 63.91.1
Agencje pozostałe w zakresie informacji, gdzie indziej niesklasyfikowane63.99
Finansowe i ubezpieczeniowe, inne niż świadczone w ramach wolnych zawodówsekcja K
Związane z obsługą nieruchomości, świadczone na zlecenie 68.3
Prawne, rachunkowo-księgowe i doradztwa podatkowego, inne niż świadczone w ramach wolnych zawodówdział 69
Usługi firm centralnych (head office); usługi doradztwa związane z zarządzaniem
– z wyjątkiem usług doradztwa związanych z zarządzaniem rynkiem rybnym (PKWiU 70.22.16.)
inne niż świadczone w ramach wolnych zawodów
ex dział 70
Reklamowe; usługi badania rynku i opinii publicznejdział 73
Fotograficzne74.2
Tłumaczenia pisemne i ustne, inne niż świadczone w ramach wolnych zawodów74.3
Związane z zatrudnieniemdział 78
Świadczone przez organizatorów turystyki, pośredników i agentów turystycznych oraz pozostałych usług rezerwacji i usług z nią związanych  dział 79
Detektywistyczne i ochroniarskie,
z wyjątkiem robót związanych z instalowaniem systemów przeciwpożarowych i przeciwwłamaniowych z późniejszym monitoringiem
dział 80
Usługi obsługi nieruchomości wykonywanych na zlecenie, polegających m.in. na:
  • utrzymaniu porządku w budynkach, kontroli systemów ogrzewania, wentylacji, klimatyzacji, wykonywaniu drobnych napraw;
81.10.10.0
  • dezynfekcji i tępienia szkodników;
81.29.11.0
  • związanych ze wspomaganiem prowadzenia działalności gospodarczej, gdzie indziej niesklasyfikowane;
82.9
  • centrów telefonicznych (call center);
82.20.10.0
  • powielania;
82.19.11.0
  • związanych z organizowaniem kongresów, targów i wystaw 
82.30
W zakresie pomocy społecznej bez zakwaterowania,ex dział 88
  • z wyłączeniem usług pomocy społecznej bez zakwaterowania w zakresie odwiedzania i pomocy domowej świadczonych osobom niepełnosprawnym;
88.10.14
  • usług pomocy społecznej bez zakwaterowania w zakresie opieki dziennej świadczonych osobom dorosłym niepełnosprawnym;
88.10.15
  • usług pomocy społecznej bez zakwaterowania w zakresie opieki dziennej nad dziećmi, z wyłączeniem opieki nad dziećmi niepełnosprawnymi;
88.91.11
  • usług pomocy społecznej bez zakwaterowania w zakresie opieki dziennej nad dziećmi i młodzieżą niepełnosprawną;
88.91.12
  • usług pomocy społecznej bez zakwaterowania świadczonych przez opiekunki do dzieci;
88.91.13
  • pozostałych usług pomocy społecznej bez zakwaterowania, gdzie indziej niesklasyfikowanych
88.99.19
Kulturalnych i rozrywkowych dział 90
Związanych ze sportem, rozrywką i rekreacjądział 93

Stawka ryczałtu 14%

box-icon

W skrócie

Stawka ryczałtu 14% ma zastosowanie głównie w odniesieniu do działalności medycznej, np. lekarzy czy dentystów

Stosujemy ją do przychodów ze świadczenia usług:

UsługiPKWiU
W zakresie opieki zdrowotnej, np. lekarzy czy dentystówdział 86
Architektoniczne i inżynierskie; Usługi badań i analiz technicznychdział 71
W zakresie specjalistycznego projektowania 74.1

Stawka ryczałtu 12%

box-icon

W skrócie

Stawka ryczałtu 12% jest stosowana przede wszystkim przez programistów

Tą stawką opodatkowane są przychody z następujących usług:

UsługiPKWiU
Związane z wydawaniem:
  • pakietów gier komputerowych, z wyłączeniem publikowania gier komputerowych w trybie on-line;
ex 58.21.10.0
  • pakietów oprogramowania systemowego;
58.29.1
  • pakietów oprogramowania użytkowego;
58.29.2
  • oprogramowania komputerowego pobieranego z Internetu, z wyłączeniem pobierania oprogramowania w trybie on-line
ex 58.29.3
Związane z doradztwem w zakresie sprzętu komputerowego62.02.10.0
Związane z oprogramowaniem ex 62.01.1
Objęte grupowaniem „Oryginały oprogramowania komputerowego”62.01.2
Związane z doradztwem w zakresie oprogramowaniaex 62.02
W zakresie instalowania oprogramowania ex 62.09.20.0
Związane z zarządzaniem siecią i systemami informatycznymi 62.03.1

Stawka ryczałtu 10%

Dotyczy przychodów ze świadczenia usług w zakresie kupna i sprzedaży nieruchomości na własny rachunek (PKWiU 68.10.1).

Stawka ryczałtu 8,5% przychodów do kwoty 100 000 zł oraz 12,5% przychodów od nadwyżki ponad kwotę 100 000 zł z tytułu:

box-icon

W skrócie

Stawki 8,5% oraz 12% zależne od przychodu stosuje się przede wszystkim w odniesieniu do najmu i usług powiązanych

UsługiPKWiU
Przychodów, o których mowa w art. 6 ust. 1a, czyli np. z nieodpłatnych świadczeńbrak
Przychodów z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy oraz z innych umów o podobnym charakterze, składników majątku związanych z działalnością gospodarcząbrak
Związane z zakwaterowaniemdział 55
Wynajmu i obsługi nieruchomości własnych lub dzierżawionych 68.20.1
W zakresie badań naukowych i prac rozwojowychdział 72
Wynajmu i dzierżawy:
  • samochodów osobowych i furgonetek, bez kierowcy;
77.11.10.0
  • pozostałych pojazdów samochodowych (z wyłączeniem motocykli) bez kierowcy;
77.12.1
  • środków transportu wodnego bez załogi;
77.34.10.0
  • środków transportu lotniczego bez załogi;
77.35.10.0
  • pojazdów szynowych (bez obsługi);
77.39.11.0
  • kontenerów;
77.39.12.0
  • motocykli, przyczep kempingowych i samochodów z częścią mieszkalną, bez kierowcy;
77.39.13.0
  • własności intelektualnej i podobnych produktów z wyłączeniem prac chronionych prawem autorskim
77.40
Pomocy społecznej z zakwaterowaniem dział 87

Stawka ryczałtu 8,5%

box-icon

W skrócie

Stawka ryczałtu 8,5% ma zastosowanie głównie do usług o charakterze ogólnym, w tym edukacji

Tą stawką opodatkowane są przychody z:

  • Działalności usługowej, w tym przychodów z działalności gastronomicznej w zakresie sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%, z zastrzeżeniem art.12 ust. 1 pkt 1–4 oraz 6–8 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym;
  • Usług w zakresie edukacji (PKWiU dział 85); 
  • Usług związanych z działalnością bibliotek, archiwów, muzeów oraz pozostałych usług w zakresie kultury (PKWiU dział 91), 
  • Działalności polegającej na wytwarzaniu przedmiotów (wyrobów) z materiału powierzonego przez zamawiającego
  • Prowizji uzyskanej przez komisanta ze sprzedaży na podstawie umowy komisu;
  • Prowizji uzyskanej przez kolportera prasy na podstawie umowy o kolportaż prasy,
  • Otrzymanych odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej;
  • Usług związanych ze zwalczaniem pożarów i zapobieganiem pożarom (PKWiU 84.25.11.0).

Stawka ryczałtu 5,5%

box-icon

W skrócie

Stawka 5,5% ma zastosowanie głównie przy działalności wytwórczej, np. budowlanej

Stosujemy ją w odniesieniu do przychodów z tytułu:

  • Działalności wytwórczej, robót budowlanych lub w zakresie przewozów ładunków taborem samochodowym o ładowności powyżej 2 ton;
  • Prowizji uzyskanej z działalności handlowej w zakresie sprzedaży jednorazowych biletów komunikacji miejskiej, znaczków do biletów  miesięcznych, znaczków pocztowych, żetonów i kart magnetycznych do automatów;
  • Przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia:
    • świadectw pochodzenia otrzymanych przez podmioty zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii wydawanych na wniosek, o którym mowa w art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2021 r. poz. 610);
    • świadectw pochodzenia biogazu rolniczego otrzymanych przez podmioty zajmujące się wytwarzaniem biogazu rolniczego wydawanych na wniosek, o którym mowa w art. 49 ust. 1 ustawy wymienionej w lit. a;
    • świadectw pochodzenia z kogeneracji otrzymanych przez przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej w wysokosprawnej kogeneracji na wniosek, o którym mowa w art. 9l ust. 3 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2021 r. poz. 716 i 868).

Stawka ryczałtu 3%

box-icon

W skrócie

Stawka 3% ma zastosowanie głównie w gastronomii i handlu

Stawką 3% opodatkowuje się przychody z:

  • Działalności gastronomicznej, z wyjątkiem przychodów ze sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%,
  • Działalności usługowej w zakresie handlu, z zastrzeżeniem usług opodatkowanych według stawki 17% i 15%;
  • Usług związanych z produkcją zwierzęcą (PKWiU 01.62.10.0);
  • Działalności rybaków morskich i zalewowych w zakresie sprzedaży ryb i innych surowców pochodzących z własnych połowów, z wyjątkiem sprzedaży konserw oraz prezerw z ryb i innych surowców z połowów;
  • Przychody, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 2, 5–10 i 19–22 ustawy o podatku dochodowym,
  • Z odpłatnego zbycia ruchomych składników wykorzystywanych w działalności gospodarczej, nawet jeżeli przed zbyciem zostały wycofane z tej działalności gospodarczej – o ile zbycie nastąpi w ciągu 6 lat od momentu wycofania składnika z działalności gospodarczej.
  • Z odpłatnego zbycia ruchomych składników majątku przedsiębiorstwa w spadku.

Stawka ryczałtu 2%

Tę stawkę stosujemy w odniesieniu do przychodów ze sprzedaży produktów roślinnych i zwierzęcych przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy. Pod warunkiem, że co najmniej 50% finalnego produktu stanowią produkty roślinne lub zwierzęce pochodzące z własnej uprawy, hodowli lub chowu.

Kody GTU dla towarów i usług

GTU jest potoczną nazwą kodu grupy towarowo-usługowej, którą obowiązkowo trzeba oznaczyć w części ewidencyjnej pliku JPK V_7.

Każdy czynny podatnik VAT sprzedający towary lub świadczący usługi musi zweryfikować ich przynależność do jednej z trzynastu grup i przypisać jej właściwy kod w JPK V_7M albo JPK V_7K. Jeśli dany towar lub usługa nie został wyszczególniony w żadnej z grup, wówczas pole służące do wpisaniu kodu pozostaje puste.

Struktura kodów GTU:

KodOpis
GTU_01napoje alkoholowe – alkohol etylowy, piwo, wino, napoje fermentowane i wyroby pośrednie, w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym
GTU_02

benzyny silnikowe i lotnicze, oleje napędowe i opałowe, biopaliwa ciekłe itp. (pełen katalog towarów znajduje się w art. 103 ust. 5aa ustawy o VAT)
GTU_03olej opałowy w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym oraz olej smarowy, pozostałe oleje o kodach CN od 2710 19 71 do 2710 19 99, z wyłączeniem wyrobów o kodzie CN 2710 19 85
GTU_04wyroby i susz tytoniowy, płyn do papierosów elektronicznych
GTU_05odpady określone w poz. 79-91 załącznika nr 15 do ustawy o VAT
GTU_06urządzenia elektroniczne oraz części do nich, określone w poz. 7-9, 59-63, 65, 66, 69 i 94-96 załącznika nr 15 do ustawy o VAT
GTU_07pojazdy i części samochodowe o kodach wyłącznie CN 8701 – 8708 oraz CN 8708 10
GTU_08metale szlachetnie i nieszlachetne
GTU_09lekarstwa i wyroby medyczne, artykuły spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego
GTU_10budynki, budowle, grunty
GTU_11usługi w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych
GTU_12usługi o charakterze niematerialnym: prawne, księgowe, doradcze, reklamowe
GTU_13usługi transportowe i gospodarki magazynowej

Szczegółowy opis kodów GTU znajdziesz w naszym artykule: Kody GTU – szczegółowa lista

Kody PKWiU dla towarów i usług

Skrót PKWiU oznacza Polską Klasyfikację Wyrobów i Usług. Obecnie służy głównie celom statystycznym i rzadko stosuje się ją w praktyce. 

Struktura PKWiU może być pomocna w przypadku wątpliwości dotyczących:

  • zwolnienia z VAT lub zastosowania niższej stawki,
  • obowiązku stosowania kasy fiskalnej,
  • zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym,
  • określenia kosztów, od których można uzyskać zwrot VAT-u.

Wpisywanie PKWiU na fakturze nie jest obowiązkowe. Przepisy ustawy o VAT wskazują jednak, że w niektórych – jak powyższe – przypadkach warto to zrobić.

Lista wszystkich symboli PKWiU jest bardzo długa. Sprawdź Schemat klasyfikacji, gdzie znajdziesz szczegółowy wykaz.

Kody CN dla towarów

Skrót CN oznacza “nomenklaturę scaloną”, z ang. Combined Nomenclature. Jest to klasyfikacja celna, która porządkuje wszystkie towary znajdujące się w obrocie. Służy ona przede wszystkim ustaleniu właściwej stawki podatku VAT w odniesieniu do konkretnego produktu.

Nomenklatura scalona używana jest wyłącznie na terenie Unii Europejskiej. Jednak częściowo jest zbieżna ze Zharmonizowanym Systemem Określania i Kodowania Towarów (HS), który opracowała Światowa Organizacja Celna.

Każdy towar jest klasyfikowany w odpowiednim grupowaniu CN (dział, pozycja, podpozycja, kod). Kod CN składa się z 8 cyfr, z czego 6 jest zbieżne z nomenklaturą HS.

Szczegółowy wykaz wszystkich kodów nomenklatury (CN) znajdziesz w przeglądarce taryfowej dostępnej w Serwisie Taryfy celnej Ministerstwa Finansów.

Kody PKOB 

PKOB jest skrótem oznaczającym Polską Klasyfikację Obiektów Budowlanych. To usystematyzowany wykaz obiektów budowlanych, rozumianych jako produkty finalne działalności budowlanej. Nie klasyfikuje się w niej obiektów małej architektury. Została opracowana na podstawie Europejskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych (CC) i jest z nią w pełni zintegrowana.

Klasyfikację stosuje się przede wszystkim w statystyce i ewidencji działalności budowlanej. Znacznie ułatwia wymianę informacji między uczestnikami procesu inwestycyjnego. Poza tym PKOB jest używana dla celów podatku od towarów i usług. Symbole PKOB mogą, ale nie muszą być uwzględniane w fakturze.

Dokładny wykaz wszystkich symboli PKOB znajdziesz w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych (PKOB)