W przypadku gdy w transakcji pomiędzy dwoma przedsiębiorcami, każdy podmiot występuję zarówno jako sprzedawca i nabywca może dojść do formy bezgotówkowego rozliczenia jakim jest kompensata wzajemnych zobowiązań. Na czym polega rozliczenie kompensatą?na czym polega kompensata

Czym jest kompensata?

W przypadku gdy obie strony transakcji są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym (art. Art. 498 kodeksu cywilnego).
Kompensata jest formą rozliczenia bezgotówkowego, natomiast nie wolno jej utożsamia z formą zapłaty lub barterem, a także nie ma możliwości określania jej jako formy zapłaty na fakturze. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Kompensata wierzytelności może dotyczyć jedynie zobowiązań dla, których zgodnie z umową upłyną termin płatności określony w umowie.
Natomiast zgodnie z Art. 499 potrącenia dokonywa się przez oświadczenie złożone drugiej stronie. Oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe. Oznacza to, że pracodawca nie określił formalnego wzoru oświadczenia. Oświadczenie może przyjąć formę oświadczenia pisemnego lub ustnego. Jedynym ważnym kryterium jest obowiązek poinformowania drugiej strony.
Wierzytelności które nie mogą zostać rozliczone w formie kompensaty:

  • zgodnie z art. 502 kodeksu cywilnego, wierzytelność przedawnione, jeżeli potrącenie nie było możliwe przed ich przedawnieniem
  • Zgodnie z art 504 kodeksu cywilnego, zajęte gdy dłużnik stał się wierzycielem swego wierzyciela po dokonaniu zajęcia albo gdy jego wierzytelność stała się wymagalna po tej chwili,
  • oraz zgodnie z art 505 kodeksu cywilnego:
  1. wierzytelności nieulegające zajęciu;
  2. wierzytelności o dostarczenie środków utrzymania;
  3. wierzytelności wynikające z czynów niedozwolonych;
  4. wierzytelności, co do których potrącenie jest wyłączone przez przepisy szczególne.

Warto zaznaczyć, że jeżeli istnieje kilka wierzytelności u danego kontrahenta, wówczas najlepiej aby potrącający sam wskazał w oświadczeniu o potrąceniu, które zostaną umorzone. W przeciwnym raziem może okazać się,  że oświadczenie jest bezskuteczne z powodu niedostatecznego wyrażenia zamiaru wywołania skutków prawnych.