Jak otrzymać zasiłek chorobowy – praktyczne wskazówki

Wbrew pozorom otrzymanie zasiłku chorobowego przez przedsiębiorcę może sprawiać problemy. Należy pamiętać o kilku istotnych zasadach przy ubieganiu się o ten zasiłek. Poniżej przedstawię praktyczne wskazówki jak sprawnie i na czas otrzymać zasiłek chorobowy.

Kto ma prawo do zasiłku chorobowego?

Warunkiem uzyskania przez przedsiębiorcę prawa do zasiłku chorobowego jest zgłoszenie się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Jeśli przedsiębiorca objęty jest innym obowiązkowym tytułem do ubezpieczenia chorobowego np. z tytułu umowy o pracę z podstawą powyżej minimalnego wynagrodzenia nie ma prawa zgłosić się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej.

Okres wyczekiwania na zasiłek chorobowy

Przedsiębiorca, który podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu nabywa prawo do zasiłku po 90 dniach okresu ubezpieczenia. Do tego okresu wlicza się poprzedni okres ubezpieczenia jeśli przerwa między okresami ubezpieczenia nie przekracza 30 dni.
Przykład 1
Przedsiębiorca rozpoczął działalność gospodarczą w dniu 15 września 2018. Wcześniej zatrudniony był na cały etat w okresie od 01 września 2017 do 31 sierpnia 2018. Przedsiębiorca zdecydował się na opłacanie składki chorobowej i wypełniając druk zgłoszeniowy ZUS ZUA zaznaczył opcję dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego (dział VIII.05). W dniu 03 listopada 2018 przedsiębiorca stał się niezdolny do pracy z powodu choroby, która trwała nieprzerwanie do 23 listopada 2018. Przedsiębiorca ma prawo do zasiłku chorobowego gdyż przerwa między okresami ubezpieczenia wynosi mniej niż 30 dni (14 dni). Przepis dotyczący 90 dniowego okresu wyczekiwania nie ma tu zastosowania.
Więcej na temat okresu wyczekiwania w tym artykule.
Wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy

Jakie dokumenty należy złożyć w ZUS aby otrzymać zasiłek chorobowy?

Zasiłek chorobowy przysługuje na wniosek przedsiębiorcy. Wpłynięcie do ZUS zwolnienia ZUS ZLA lub e-ZLA nie spowoduje wypłaty zasiłku przedsiębiorcy. W tym celu należy dodatkowo złożyć we właściwej wg siedziby przedsiębiorcy jednostce terenowej ZUS zaświadczenie płatnika składek ZUS Z-3b, gdzie oznacza się m.in:

  • rodzaj zasiłku;
  • okres zwolnienia od-do,
  • numer zwolnienia np. ZZ1212121,
  • numer konta bankowego, na które jednostka terenowa ma wpłacić zasiłek.

Przy kontynuacji niezdolności do pracy do każdego zwolnienia lekarskiego należy złożyć wniosek ZUS Z -3b.
Zaświadczenie ZUS Z-3b najszybciej można złożyć elektronicznie przez Platformę Usług Elektronicznych ZUS PUE , gdzie można zarejestrować się poprzez:

  • profil zaufany,
  • kwalifikowany podpis elektroniczny,
  • bankowość elektroniczną.

Na ZUS PUE przedsiębiorca znajdzie także informację o wystawionym na niego e-ZLA, którego numer będzie niezbędny do prawidłowego wypełnienia ZUS Z-3b.

Kiedy przedsiębiorca otrzyma zasiłek chorobowy?

Zgodnie z wyjaśnieniami ZUS zamieszczonymi w Poradniku  „Świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa dla osób prowadzących działalność pozarolniczą”:
„Zasiłki są wypłacane nie później niż w ciągu 30 dni od złożenia przez ubezpieczonego wszystkich dokumentów niezbędnych do stwierdzenia uprawnień do zasiłku. Jednym z elementów niezbędnych do stwierdzenia uprawnień do zasiłku jest opłacenie przez osobę prowadzącą działalność składek na ubezpieczenie chorobowe za miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku.”
Przykład 2
Przedsiębiorca z powodu niezdolności do pracy w okresie od 29 września do 28 października 2018 przebywał na zwolnieniu lekarskim. W dniu 03 października wysłał pocztą poprawnie wypełnione zaświadczenie płatnika składek ZUS Z-3b, które wpłynęło do jednostki terenowej właściwej wg siedziby firmy w dniu 05 października. Jednostka terenowa ZUS „założyła sprawę” przedsiębiorcy w dniu 18 października i od tego dnia zamierza liczyć okres 30 dni. Jest to postępowanie nieprawidłowe. Okres 30 dni od dnia złożenia wszystkich dokumentów należy liczyć od dnia 05 października.

Prawo do pomniejszenia podstawy składek na ubezpieczenie społeczne

Przedsiębiorca który zachorował i przysługiwał mu zasiłek chorobowy ma prawo pomniejszenia podstawy składek społecznych za okres choroby. Obniżenie podstawy nie dotyczy składki zdrowotnej, która jest niepodzielna.
Możliwość obniżenia podstawy składki przysługuje tylko wtedy gdy przedsiębiorca ma stwierdzone prawo do zasiłku tj. gdy otrzyma zasiłek na konto bankowe. Więcej na ten temat w tym artykule.
Przedsiębiorca z chwilą otrzymania zasiłku chorobowego na konto może wystąpić do właściwej jednostki terenowej ZUS z wnioskiem ZUS-EZS-P o zwrot nienależnie opłaconych składek społecznych za okres objęty zwolnieniem lekarskim. Dodatkowym warunkiem zwrotu nadpłaty jest złożenie korekty deklaracji ZUS-DRA lub ZUS-DRA z obniżoną podstawą składek na ubezpieczenia społeczne.
Przykład 3
Przedsiębiorca z przykładu 2 otrzymał zasiłek chorobowy dopiero w dniu 16 listopada. Do tego czasu zobowiązany był do opłacenia składek ZUS w pełnej wysokości także za miesiąc październik. Przedsiębiorca w dniu 16 listopada wystąpił z wnioskiem ZUS-EZS-P o zwrot nienależnie opłaconych składek. Przedsiębiorca zwrócił sie także do jednostki terenowej ZUS z wnioskiem o zapłatę odsetek zgodnie z Kodeksem Cywilnym za każdy dzień zwłoki liczonych od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin wypłaty zasiłku chorobowego.

Zaległości w ZUS a prawo do zasiłku chorobowego

Przepisy dotyczące prawa do zasiłku w przypadku zaległości w stosunku do ZUS są bardzo restrykcyjne. Należy mieć na uwadze, że ubezpieczenie chorobowe ustaje:

  • od pierwszego dnia okresu, za który składka nie została opłacona;
  • gdy zadłużenie przedsiębiorcy w stosunku do ZUS przekracza 6,60 zł za wcześniejszy okres, a wpłata (nawet wpłacona w terminie) nie uwzględni bieżących składek oraz zaległej kwoty wraz z odsetkami.

Od 01 stycznia 2018 wraz z wprowadzeniem Indywidualnego Numeru Rachunku Składkowego każda wpłata przedsiębiorcy zaliczana jest w pierwszej kolejności na najstarsze zaległości z odsetkami.
Przykład 4
Przedsiębiorca, który dobrowolnie zgłosił się do ubezpieczenia chorobowego oraz nabył prawo do ubezpieczenia chorobowego ma zaległości w składkach za wcześniejszy okres w kwocie przekraczającej 6,60 zł. W okresie od 01 do 09 października 2018 stał się niezdolny do pracy z powodu choroby. Składki ZUS za okres październik 2018 opłacił w terminie w dniu 09 listopada. Wpłata została zaliczona na poczet zaległości i nie pokryła należnej składki chorobowej za okres październik. Prawo do zasiłku chorobowego przedsiębiorcy ustaje z dniem 01 października 2018. 

Zgoda ZUS na zapłacenie składki po terminie

Przedsiębiorca ma prawo wystąpić z wnioskiem US-9 o wyrażenie zgody na opłacenie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe po terminie. Wniosek traktowany jest jako ponowny wniosek o wypłatę zasiłku. Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku zasiłek będzie przysługiwał, pod warunkiem, że prawo do niego nie uległo przedawnieniu. Prawo do zasiłku chorobowego przedawnia się po okresie 6 miesięcy od ostatniego dnia okresu, za który przysługuje zasiłek.
Dodatkowo aby zgoda ZUS była skuteczna, przedsiębiorca musi:

  • uregulować całość zadłużenia wraz z odsetkami lub zawrzeć umowę – tzw. układ ratalny,
  • opłacić wszystkie należne składki, w tym na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, za miesiąc którego wniosek dotyczy.