Jednorazowa amortyzacja jako sposób na zaliczenie do kosztów uzyskania przychodu nowych składników majątku

Aneta Socha-Jaworska

Jakie uregulowania ustawodawca określił w kwestii fabrycznie nowych środków trwałych? Jak je rozliczać w kosztach? Czy i jak można amortyzować fabrycznie nowe środki trwałe?

Wszelkie kwestie omawiane w tym artykule wynikają z nowelizacji ustaw o podatku dochodowym od osób fizycznych i prawnych z dnia 7 lipca 2017 r.

Czym są fabrycznie nowe środki trwałe?

Na wstępie warto zacząć od samego pojęcie fabrycznie nowego środka trwałego. Pojęcie „fabrycznie nowe” nie jest zdefiniowane ani w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, ani w innych przepisach prawa podatkowego. Według słownika języka polskiego „nowy” oznacza – dopiero co zrobiony, nie używany, nie zniszczony, niedawno nabyty, świeżo powstały, świeżo założony. Tak więc, opierając się o słownikowe określenia oraz istniejące przepisy w zakresie amortyzacji można przyjąć, że nowe zasady amortyzacji dotyczą środków trwałych, które nie były wcześniej przez kogokolwiek używane (eksploatowane i amortyzowane). W takim znaczeniu fabrycznie nowy środek trwały to wytworzony (wyprodukowany) przez fabrykę (zakład przemysłowy) środek trwały, który przed nabyciem nie był w jakiejkolwiek formie używany. Nie ma zasadniczego znaczenia w jaki sposób środek ten został nabyty. Muszą to być fabrycznie nowe środki trwałe, co oznacza, że powinny one pochodzić bezpośrednio od producenta lub od podmiotów pośredniczących w ich obrocie. Za fabrycznie nowe środki trwałe można również uznać nabyte od innych zbywców, w przypadku gdy uprzednio nie były używane (eksploatowane).

Amortyzacja

W art. 22k ustawy o dodano ust. 14-21. Postanowienia te określają, że podatnicy prowadzący działalność gospodarczą mogą dokonywać jednorazowo odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej nabytych fabrycznie nowych środków trwałych zaliczonych do grupy 3–6 i 8 Klasyfikacji w roku podatkowym, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji ŚT oraz WNiP, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 100 000 zł. Kwota 100 000 zł obejmuje sumę odpisów amortyzacyjnych i wpłaty na poczet nabycia środka trwałego zaliczonej do kosztów uzyskania przychodów.

Z zakresu tego rozwiązania zostały wyłączone nieruchomości (budynki i budowle) oraz środki transportu.

Warto podkreślić, że nowela dodała przepis który mówi, iż w przypadku dokonania wpłaty na poczet nabycia fabrycznie nowego środka trwałego, spełniającego określone warunki, którego dostawa zostanie wykonana w następnych okresach sprawozdawczych, podatnicy mogą zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów dokonaną wpłatę do wysokości kwoty 100 000 zł.
Warunki o których mowa wyżej to takie, że :

  1. wartość początkowa jednego fabrycznie nowego środka trwałego nabytego w roku podatkowym wynosi co najmniej 10 000 zł lub
  2. łączna wartość początkowa kilku fabrycznie nowych środków trwałych nabytych w roku podatkowym, wynosi co najmniej 10 000 zł, a wartość początkowa każdego z nich przekracza 3500 zł.

Co więcej kwotę jednorazowego odpisu amortyzacyjnego pomniejsza się o wysokość zaliczonej do kosztów uzyskania przychodów wpłaty na poczet nabycia środka trwałego. Odpowiedniego pomniejszenia dokonujemy, gdy mamy do czynienia z kilkoma fabrycznie nowymi środkami trwałymi.

Jeżeli w związku z nabyciem fabrycznie nowego środka trwałego podatnik ma prawo do dokonania jednorazowego odpisu amortyzacyjnego z pomocy de minimis (art. 22k ust.7) i według nowego sposobu amortyzacji (art. 22k ust. 14), to dokonuje on odpisu amortyzacyjnego na podstawie jednego wybranego przez siebie sposobu. W zależności od sposobu amortyzacji podatnika w skali roku będzie obowiązywał limit 50 000 EUR lub 100 000 PLN.

Ustawodawca wskazał że, jeżeli podatnik zaliczył do kosztów uzyskania przychodów wpłatę na poczet nabycia fabrycznie nowego środka trwałego, a następnie:

  1. przed nabyciem środka trwałego:
    • zlikwidował działalność gospodarczą albo
    • zmienił formę opodatkowania na zryczałtowaną, albo
  2. po nabyciu środka trwałego:
    • nie dokonał jednorazowego odpisu amortyzacyjnego od środka trwałego,
    • zbył odpłatnie środek trwały

– jest obowiązany do zwiększenia przychodów o wpłatę na poczet nabycia środka trwałego, odpowiednio na ostatni dzień prowadzenia działalności przed jej likwidacją, na ostatni dzień prowadzenia działalności przed zmianą formy opodatkowania, na dzień, w którym podatnik dokonał pierwszego odpisu według standardowych lub podwyższonych stawek amortyzacji, albo na dzień odpłatnego zbycia środka trwałego.

Znowelizowane przepisy ustawy mają mieć zastosowanie do środków trwałych nabytych od dnia 1 stycznia 2017 roku i dokonanych od tego dnia wpłat na poczet nabycia tych środków.

 Fabrycznie nowe środki trwałe

Uzasadnienie

W uzasadnieniu do projektu ustawy nowelizującej znalazło się kilka istotnych informacji, które chciałabym przytoczyć.
Pierwsza z nich określa, że proponowany instrument da możliwość corocznego jednorazowego rozliczenia nakładów na środki trwałe do wysokości 100 000 zł, przy minimalnej wartości nakładów w wysokości 10 000 zł. Ponadto rozszerza się krąg podmiotów, które będą mogły skorzystać z tego rozliczenia – jako instrument nieobjęty reżimem pomocy de minimis może on być wykorzystany także przez przedsiębiorców, którzy skorzystali w ostatnich latach np. z dofinansowania ze środków Unii Europejskiej.
Kolejna warta podkreślenia kwestia to, że z nowego sposobu amortyzacji będą mogli skorzystać podatnicy nabywający fabrycznie nowe środki trwałe, które nie były używane wcześniej ani przez tego nabywcę, ani przez innego podatnika. Nabycie może nastąpić zarówno na własność, jak i na współwłasność, zgodnie z ogólnymi rozwiązaniami obowiązującymi w podatkach dochodowych.
Bardzo istotne jest, że limit 100 000 zł obejmuje łączną kwotę odpisu amortyzacyjnego oraz kwotę dokonanej wpłaty na poczet dostawy środka trwałego. W sytuacji gdy podatnik poniesie wydatek inwestycyjny o wartości powyżej 100 000 zł, to dokonuje w roku podatkowym jednorazowego odpisu do tej kwoty, a pozostałą nadwyżkę będzie amortyzował według ogólnych zasad w następnych latach podatkowych, przy czym suma dokonanych odpisów amortyzacyjnych i wpłaty zaliczonej do kosztów uzyskania przychodów nie może przekroczyć wartości początkowej tych środków trwałych.
Co więcej z proponowanych rozwiązań będą mogli skorzystać podatnicy niezależnie od formy prowadzonej działalności gospodarczej, jednakże w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki niebędącej osobą prawną limit odpisów amortyzacyjnych w wysokości 100 000 będzie dotyczyć wszystkich wspólników tej spółki.
Resort wskazuje, że proponując powyższe rozwiązania, zachowano jednocześnie zasady ustalania dochodu z odpłatnego zbycia środka trwałego, którego dotyczy zaliczka. Dochód z odpłatnego zbycia takiego środka trwałego będzie ustalany przez pomniejszenie przychodu o wartość początkową z uwzględnieniem dokonanych odpisów amortyzacyjnych od tego środka trwałego. Przy czym zapłacona zaliczka, chociaż jest uwzględniana w wartości początkowej środka trwałego, to nie zmniejsza tej wartości przy ustalania dochodu ze zbycia środka trwałego. Zaliczka nie jest również odpisem amortyzacyjnym. Z tego względu przy ustalaniu dochodu z odpłatnego zbycia środka trwałego różnica między przychodem a wartością początkową środka trwałego nie będzie powiększana o wpłaconą zaliczkę na poczet środka trwałego. Taka konstrukcja spowodowała, że – w celu wyeliminowania podwójnego uwzględnienia zaliczki w kosztach podatkowych – przyjęto rozwiązanie, zgodnie z którym zaliczka będzie powiększała przychód.