Pierwsze zasiedlenie a zwolnienie z VAT – kiedy ma miejsce?

Podatnik dokonujący sprzedaży nieruchomości zabudowanych, ma prawo skorzystać z zwolnienia z podatku VAT pod warunkiem spełnienia obowiązków wynikających z art. 43 ust. 1 pkt 10 lub 10a ustawy o VAT. Jedną z możliwości jest dostawa dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim. Czym jest „pierwsze zasiedlenie” oraz jakie stanowisko zaprezentował TSUE?

Co to jest pierwsze zasiedlenie?

Zgodnie z art. 2 ust. 14 przez pierwsze zasiedlenie rozumie się oddanie do użytkowania, w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu, pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi budynków, budowli lub ich części, po ich:

  • wybudowaniu lub
  • ulepszeniu, jeżeli wydatki poniesione na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej.

Natomiast sformułowanie „w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu” jako warunek prawa do skorzystania z zwolnienia z VAT stało się przedmiotem, sporu w wyniku którego NSA w wyroku z dnia 14 maja 2015 roku (sygn. akt I FSK 382/14) zakwestionował definicję pierwszego zasiedlenia. W konsekwencji czego, definicję „pierwsze zasiedlenie” należy rozumieć szeroko i w sytuacji, gdy podatnik użytkował nieruchomość na potrzeby działalności przez wymagany okres 2 lat, to przy sprzedaży będzie miał prawo do skorzystania z danego zwolnienia.
Po wyroku NSA, organy podatkowe przyjmują stanowisko, iż przez pierwsze zasiedlenie należy rozumieć pierwsze zajęcie budynku lub używanie w tym także na potrzeby własnej działalności gospodarczej po wybudowaniu nieruchomości. Natomiast organ zajmował odmienne stanowisko w przypadku ulepszenia gdzie wydatki na ulepszenie stanowią co najmniej 30% wartości nieruchomości, wówczas aby podatnik miał prawo do zwolnienia musi dojść do oddania do użytkowania nieruchomości po ulepszeniu w ramach czynności podlegających opodatkowaniu.
Pierwsze zasiedlenie

Wyrok TSUE z dnia 16 listopada 2017 r.

Prezentowane odmienne podejście do definicji pierwszego zasiedlenia, ostatecznie zostało rozwiązane w wyroku TSUE. W wyroku o sygn. akt C-308/16 z dnia 16 listopada 2017r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej zaprezentował stanowisko, że określając definicje pierwsze zasiedlenie, w pierwszej kolejności należy należy uwzględnić kontekst przepisu i cel danego uregulowania. W uzasadnieniu TSUE zaznaczył, że polski ustawodawca wyłączył dostawę budynku w zakresie zwolnienia z VAT zasiedlenia.  Która nie leży u podstaw czynności podlegających opodatkowaniu lub nie prowadzą do czynności podlegających opodatkowaniu. Zdaniem TSUE nie należy dokonywać powiązania definicji pierwszego zasiedlenia z wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu.
W związku powyższym zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy p VAT, zwolnienie z VAT przysługuje także podatnikom, którzy użytkowali sprzedawaną nieruchomość przez co najmniej 2 lat.