Zmiany od 1 maja 2017 r. w pracach szczególnie uciążliwych dla kobiet
Obecnie jedno z rozporządzeń określa wykaz prac szczególnie uciążliwych, które nie powinny być wykonywane przez kobiety, między innymi te w ciąży lub karmiące. Od 1 maja planowane jest wprowadzenie zmian w tym zakresie.
Zacznijmy od tego, że zgodnie z art. 176 § 1 ustawy z dnia 26.06.1974 r. kodeks pracy, kobiety w ciąży i kobiety karmiące dziecko piersią nie mogą wykonywać prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia, mogących mieć niekorzystny wpływ na ich zdrowie, przebieg ciąży lub karmienie dziecka piersią. Jak określono w § 2 wykaz tych prac określa odpowiednie rozporządzenie. Aktualnie jest to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10.09.1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet.
W obecny stanie prawnym mamy art. 179 ustawy z dnia 26.06.1974 r. kodeks pracy, który wskazuje na to, że pracodawca zatrudniający pracownicę w ciąży lub karmiącą dziecko piersią przy pracy wymienionej w przepisach wydanych na podstawie art. 176 § 2, jest obowiązany przenieść pracownicę do innej pracy, a jeżeli jest to niemożliwe, zwolnić ją na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy (bez względu na stopień narażenia na czynniki szkodliwe dla zdrowia lub niebezpieczne). Przeciwwskazania zdrowotne do wykonywania dotychczasowej pracy przez pracownicę w ciąży lub karmiącą dziecko piersią wynikają z orzeczenia lekarskiego.
Należy zwrócić uwagę także na to, że gdy nastąpi zmiana warunków pracy na dotychczas zajmowanym stanowisku pracy, skrócenie czasu pracy lub przeniesienie pracownicy do innej pracy, a co za tym idzie obniżenie wynagrodzenia, to przysługuje jej dodatek wyrównawczy. Co więcej jeśli dojdzie do tego, że pracownica jest zwolniona z obowiązku świadczenia pracy, to zachowuje prawo do dotychczasowego wynagrodzenia. Po ustaniu przyczyn uzasadniających przeniesienie pracownicy do innej pracy, skrócenie jej czasu pracy lub zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy, pracodawca jest obowiązany zatrudnić pracownicę przy pracy i w wymiarze czasu pracy określonych w umowie o pracę.
W artykule odnoszę się do prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiety, zatem warto powiedzieć jakie czynności tutaj należy brać pod uwagę. W załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10.09.1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet podzielone zostały one na prace :
- związane z wysiłkiem fizycznym i transportem ciężarów oraz wymuszoną pozycją ciała,
- w mikroklimacie zimnym, gorącym i zmiennym,
- w hałasie i drganiach,
- narażające na działanie pól elektromagnetycznych, promieniowania jonizującego i nadfioletowego oraz prace przy monitorach ekranowych,
- pod ziemią, poniżej poziomu gruntu i na wysokości,
- w podwyższonym lub obniżonym ciśnieniu,
- w narażeniu na działanie szkodliwych substancji chemicznych,
- grożące ciężkimi urazami fizycznymi i psychicznymi.
Szczególnie często kobiety korzystają z rozwiązania, które mówi o tym, że nie powinny one pracować przy komputerze dłużej niż 4 godziny na dobę. Trzeba przyznać, że dla pracodawców jest to duże utrudnienie. Należy właściwie dobrać odpowiednie stanowisko pracy lub w razie obowiązku zwolnienia pracownicy z obowiązku świadczenia pracy, wypłacanie jej wynagrodzenia i zapewne zatrudnić inną osobę na zastępstwo, a co za tym idzie generuje się dodatkowych kosztów.
Warte podkreślenia jest to, że obecne rozporządzenie odnosi się nie tylko do kobiet w ciąży lub karmiących, ale ogólnie określa prace, które nie powinny być wykonywane przez kobiety.
Projekt nowego rozporządzenia
Trwają pracę nad nowym rozporządzeniem, które według zamierzeń ma obowiązywać od dnia 1 maja 2017 roku. Warto zadać sobie pytanie, skąd pomysł zmian w tym zakresie. Mianowicie w uzasadnieniu do projektu możemy wyczytać, że Komisja Europejska uznała przepisy art. 176 kodeksu pracy za niezgodny z postanowieniami dyrektywy 2002/73/WE1 zmieniającej dyrektywę Rady 76/207/EWG w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w zakresie dostępu do zatrudnienia, kształcenia i awansu zawodowego oraz warunków pracy. Zdaniem KE z obecnego brzmienia tego artykułu wynika, że odnosi się on do wszystkich kobiet, a nie tylko do kobiet w ciąży i karmiących piersią, co zdaniem Komisji Europejskiej stanowi przeszkodę w zapewnieniu równouprawnienia płci, szczególnie w zakresie dostępu do zatrudnienia. Wyżej wymienione uzasadnienie do projektu określa, że zawarte w projektowanym art. 176 § 2 upoważnienie dla Rady Ministrów przewiduje określenie wykazu prac obejmującego prace mogące mieć niekorzystny wpływ na zdrowie kobiet, przebieg ciąży lub karmienie dziecka piersią :
- związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, w tym ręcznym transportem ciężarów,
- ze względu na sposób i warunki wykonywania tych prac, z uwzględnieniem rodzajów czynników środowiska pracy i poziomu ich występowania.
Idąc dalej, przygotowano projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży lub karmiących dziecko piersią. Projekt rozporządzenia zapewnia wdrożenie postanowień dyrektywy Rady 92/85/EWG w sprawie wprowadzenia środków służących wspieraniu poprawy w miejscu pracy bezpieczeństwa i zdrowia pracownic w ciąży, pracownic, które niedawno rodziły i pracownic karmiących piersią.
Różnice
Między rozporządzeniem jakie teraz obowiązuje, a projektem nowego istnieją pewne różnice. Projektowane rozporządzenie, w stosunku do dotychczas obowiązującego, zostało ograniczone do określenia prac, których nie powinny wykonywać wyłącznie kobiety w ciąży lub karmiące dziecko piersią. Dopuszczalne wielkości narażenia kobiet w ciąży lub karmiących dziecko piersią na czynniki uciążliwe, niebezpieczne lub szkodliwe dla zdrowia zostały co do zasady przeniesione z dotychczas obowiązującego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet. Zgodnie z nowym upoważnieniem w projekcie nie zostały zamieszczone prace, których nie powinny wykonywa nie będące w ciąży lub w okresie karmienia dziecka piersią, to jest :
- prace związane z wysiłkiem fizycznym i transportem ciężarów,
- prace pod ziemią, we wszystkich kopalniach.
W związku z tym projektowana jest zmiana rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych. Ma ona na celu określenia dopuszczalnych norm obciążenia pracą fizyczną (w tym norm ręcznego przemieszczania ciężarów) dla kobiet nie będących w ciąży lub w okresie karmienia dziecka piersią. Jak wiadomo dotychczas normy takie były określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet.
Jakie nowe wytyczne określone zostały w projekcie rozporządzenia? Wskazano między innymi, że kobiety w ciąży lub karmiące nie powinny wykonywać pracy :
- w pozycji stojącej łącznie ponad 3 godziny w czasie zmiany roboczej, przy czyni czas spędzony w pozycji stojącej nie może jednorazowo przekraczać 15 minut, po którym to czasie powinna nastąpić 15-minutowa przerwa,
- na stanowiskach z monitorami ekranowymi – w łącznym czasie przekraczającym 8 godzin na dobę i 45 minut przy obsłudze monitora w każdej godzinie pracy.
Podziel się nim ze znajomymi
