Zastanawiasz się nad zatrudnieniem niani. Sprawdź, jakie dokumenty należy sporządzić. Jak rozliczać ZUS takiej osoby i czy można liczyć na jakieś dofinansowanie?

Zatrudnienie niani

Zatrudnienie niani

Zgodnie z art. 50 ust.1 ustawa z dnia 4.02.2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, nianią jest osoba fizyczna sprawująca opiekę nad dziećmi na podstawie umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanej dalej „umową uaktywniającą”. Oznacza to, że należy traktować taką umowę podobnie jak zlecenie.

Niania sprawuje opiekę nad dziećmi w wieku od ukończenia 20 tygodnia życia.

Warto zaznaczyć, że nianią nie może być:

  • jeden z rodziców, także w przypadku rodzica samotnie wychowującego dziecko,
  • osoba niepełnoletnia.

Umowa uaktywniająca jest zawierana w formie pisemnej między nianią a rodzicami albo rodzicem samotnie wychowującym dziecko. Określa ona w szczególności:

  1. strony umowy,
  2. cel i przedmiot umowy,
  3. czas i miejsce sprawowania opieki,
  4. liczbę dzieci powierzonych opiece,
  5. obowiązki niani,
  6. wysokość wynagrodzenia oraz sposób i termin jego wypłaty,
  7. czas, na jaki umowa została zawarta,
  8. warunki i sposób zmiany, a także rozwiązania umowy.

Dodam jeszcze, że przez rodzica samotnie wychowującego dziecko rozumie się rodzica będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo rodzica, w stosunku do którego orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, a także rodzica pozostającego w związku małżeńskim, jeżeli jego małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.

Składki ZUS

Nianie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu oraz zdrowotnemu, natomiast składka chorobowa jest dobrowolna. Składki obowiązkowe są finansowane przez :

  • ZUS – od podstawy stanowiącej kwotę nie wyższą niż wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2017 r. maksymalnie do kwoty 2000 zł brutto),
  • rodzic (płatnik składek) – od podstawy stanowiącej kwotę nadwyżki nad kwotą minimalnego wynagrodzenia

Za nianię, która przystąpiła dobrowolnie na swój wniosek do ubezpieczenia chorobowego, składki na to ubezpieczenie opłaca rodzic na zasadach określonych dla zleceniobiorców.

Przykładowo przy wynagrodzeniu 2500 zł, ZUS finansuje składki od kwoty 2000 zł, a rodzic od 500 zł.

Zgodnie z art. 51 ust. 3 ustawa z dnia 4.02.2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, ZUS opłaca składki, w przypadku gdy spełnione są łącznie następujące warunki:

  1. niania została zgłoszona przez rodzica do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego,
  2. rodzice albo rodzic samotnie wychowujący dziecko są zatrudnieni, świadczą usługi na podstawie umowy cywilnoprawnej stanowiącej tytuł do ubezpieczeń społecznych, prowadzą pozarolniczą działalność lub działalność rolniczą,
  3. dziecko nie jest umieszczone w żłobku, klubie dziecięcym oraz nie zostało objęte opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna.

W przypadku utraty przez rodziców albo rodzica samotnie wychowującego dziecko zatrudnienia, zaprzestania świadczenia usług lub działalności, składki opłaca się przez okres 3 miesięcy od dnia zaistnienia tych przyczyn.

Rodzic (płatnik składek) zobowiązany jest do niezwłocznego informowania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o każdej zmianie mającej wpływ na opłacanie składek, w szczególności o rozwiązaniu lub wygaśnięciu umowy uaktywniającej.

Obowiązki płatnika

Aby określi, jakie obowiązki wobec ZUS ma płatnik należy rozpatrzeć kilka sytuacji. Skupmy się na takich przykładach :

  1. niania ma wynagrodzenie poniżej 2000 zł brutto i nie chce opłacać dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego,
  2. niania ma wynagrodzenie powyżej 2000 zł brutto i chce opłacać dobrowolne ubezpieczenie chorobowe,
  3. niania z wynagrodzeniem przekraczającym 2000 zł i nie chce opłacać dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego,
  4. niania z wynagrodzeniem przekraczającym 2000 zł i chce opłacać dobrowolne ubezpieczenie chorobowe.

Ad.1 Składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne finansuje budżet państwa. Zatem konieczne jest :

  • przygotowanie pisemnej umowy z nianią,
  • w ciągu 7 dni od zawarcia umowy dokonaj zgłoszenia w ZUS osobiście lub za pośrednictwem poczty zgłoszenie na druku:
    • ZUS ZFA – jeżeli nie jesteś jeszcze zgłoszony do ZUS jako płatnik,
    • ZUS ZUA – jeżeli dla niani jest to jedyne miejsce pracy albo gdzieś indziej pracuje i zarabia mniej niż minimalne wynagrodzenie,
    • ZUS ZZA – jeśli niania z innego tytułu ma wynagrodzenie co najmniej minimalne.

Pod swoim wypełnionym zgłoszeniem musi podpisać się płatnik – rodzic. Jeżeli jest to zgłoszenie niani musi się podpisać niania i płatnik – rodzic.

Dokonując zgłoszenia w ZUS należy mieć ze sobą swój NIP i PESEL, imię i nazwisko i datę urodzenia, adres. Po to by zgłosić nianię do ubezpieczeń, potrzebnych jest wiele danych. Są to :

  • imię (także drugie, jeśli posiada) i nazwisko oraz PESEL, a jeśli nie został niani nadany – numer dowodu osobistego lub paszportu, datę urodzenia,
  • nazwisko rodowe, obywatelstwo, adres,
  • informacje, czy jest emerytką lub czy ma rentę,
  • informacje czy jest niepełnosprawna i w jakim stopniu,
  • czy jest równocześnie pracownikiem i ma z tego tytułu zagwarantowane minimalne wynagrodzenie, czy wykonuje inne umowy, prowadzi działalność gospodarczą
  • niani oddział Narodowego Funduszu Zdrowia.

Najpóźniej 15 dnia następnego miesiąca za poprzedni miesiąc (np. do 15 lutego za styczeń) należy rozliczyć składki, osobiście lub za pośrednictwem poczty. Służą do tego druki:

  • ZUS DRA deklaracja rozliczeniowa – oraz
  • ZUS RCA imienny raport miesięczny – jeżeli niania zgłoszona jest do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego
  • ZUS RZA – jeżeli niania podlega tylko do ubezpieczenia zdrowotnego.

Ad.2 Składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne finansuje budżet państwa. Składki na ubezpieczenie chorobowe finansuje niania, a opłaca płatnik. Zatem konieczne jest :

  • przygotowanie pisemnej umowy z nianią,
  • w ciągu 7 dni od zawarcia umowy dokonaj zgłoszenia w ZUS osobiście lub za pośrednictwem poczty złożenie:
    • ZUS ZFA – jeżeli nie jesteś jeszcze zgłoszony do ZUS jako płatnik,
    • ZUS ZUA – jeżeli dla niani jest to jedyne miejsce pracy albo gdzieś indziej pracuje i zarabia mniej niż minimalne wynagrodzenie,

Pod swoim wypełnionym zgłoszeniem musi podpisać się płatnik – rodzic. Jeżeli jest to zgłoszenie niani musi się podpisać niania i płatnik – rodzic.

Podobnie jak wyżej, dokonując zgłoszenia w ZUS należy mieć ze sobą swój NIP i PESEL, imię i nazwisko i datę urodzenia, adres. Do zgłoszenia niania do ubezpieczeń potrzebne jest :

  • imię (także drugie, jeśli posiada) i nazwisko oraz PESEL, a jeśli nie został niani nadany – numer dowodu osobistego lub paszportu, datę urodzenia,
  • nazwisko rodowe, obywatelstwo, adres,
  • informacje, czy jest emerytką lub czy ma rentę,
  • informacje czy jest niepełnosprawna i w jakim stopniu,
  • czy jest równocześnie pracownikiem i ma z tego tytułu zagwarantowane minimalne wynagrodzenie, czy wykonuje inne umowy, prowadzi działalność gospodarczą
  • jej oddział Narodowego Funduszu Zdrowia,
  • od jakiej daty chce być objęta ubezpieczeniem chorobowym.

Najpóźniej 15 dnia następnego miesiąca za poprzedni miesiąc (np. do 15 lutego za styczeń) należy rozliczyć składki, osobiście lub za pośrednictwem poczty. Służą do tego druki:

  • ZUS DRA deklaracja rozliczeniowa – oraz
  • ZUS RCA imienny raport miesięczny

Ad.3 Składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne od kwoty 2000 zł finansuje budżet państwa. Składki na ubezpieczenia społeczne od nadwyżki ponad minimalne wynagrodzenie współfinansują rodzic i niania, a opłaca rodzic. Składkę na ubezpieczenie zdrowotne od nadwyżki finansuje niania , a opłaca do ZUS rodzic. Należy zatem :

  • zawrzeć z nianią umowę w formie pisemnej,
  • w ciągu 7 dni od zawarcia umowy należy dokonać zgłoszenia w ZUS osobiście lub za pośrednictwem poczty na druku :
    • ZUS ZFA – jeżeli nie jesteś jeszcze zgłoszony do ZUS jako płatnik,
    • ZUS ZUA – jeżeli dla twojej niani jest to jedyne miejsce pracy albo gdzieś indziej pracuje i zarabia mniej niż minimalne wynagrodzenie,
    • ZUS ZZA – jeśli niania z innego tytułu ma wynagrodzenie co najmniej minimalne.

Pod swoim wypełnionym zgłoszeniem musi podpisać się płatnik – rodzic. Jeżeli jest to zgłoszenie niani musi się podpisać niania i płatnik – rodzic.

Zgłoszenie w ZUS wygląda tak, jak w ad.1

Najpóźniej do 15 dnia następnego miesiąca za poprzedni miesiąc (np. do 15 lutego za styczeń, do 15 marca za luty, itd.) musisz rozliczyć składki, osobiście lub za pośrednictwem poczty.Służą do tego druki:

  • ZUS DRA deklaracja rozliczeniowa – oraz

Jeśli zgłosiłeś nianię do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego:

  • ZUS RCA imienny raport miesięczny, w którym wykażesz składki od kwoty nieprzekraczającej minimalnego wynagrodzenia i
  • ZUS RCA imienny raport miesięczny, w którym wykażesz składki od kwoty nadwyżki

lub jeśli zgłosiłeś nianię tylko do ubezpieczenia zdrowotnego:

  • ZUS RZA imienny raport miesięczny, w którym wykażesz składki od kwoty nieprzekraczającej minimalnego wynagrodzenia i
  • ZUS RZA imienny raport miesięczny , w którym wykażesz składki od kwoty nadwyżki

Najpóźniej do 15 dnia następnego miesiąca za poprzedni miesiąc rodzic musi opłacić składki.

Ad.4 Składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne od kwoty 2000 zł finansuje budżet państwa. Składki na ubezpieczenia społeczne od nadwyżki ponad minimalne wynagrodzenie współfinansują rodzic i niania, a opłaca rodzic. Składkę na ubezpieczenie zdrowotne od nadwyżki finansuje niania, a opłaca do ZUS rodzic. Należy zatem :

  • zawrzeć z nianią umowę w formie pisemnej,
  • w ciągu 7 dni od zawarcia umowy należy dokonać zgłoszenia w ZUS osobiście lub za pośrednictwem poczty na druku :
    • ZUS ZFA – jeżeli nie jesteś jeszcze zgłoszony do ZUS jako płatnik,
    • ZUS ZUA – jeżeli dla twojej niani jest to jedyne miejsce pracy albo gdzieś indziej pracuje i zarabia mniej niż minimalne wynagrodzenie.

Pod swoim wypełnionym zgłoszeniem musi podpisać się płatnik – rodzic. Jeżeli jest to zgłoszenie niani musi się podpisać niania i płatnik – rodzic.

Zgłoszenie w ZUS wygląda tak, jak w ad.2

Najpóźniej do 15 dnia następnego miesiąca za poprzedni miesiąc (np. do 15 lutego za styczeń, do 15 marca za luty itd.) musisz rozliczyć składki, osobiście lub za pośrednictwem poczty. Służą do tego druki:

  • ZUS DRA deklaracja rozliczeniowa – oraz
  • ZUS RCA imienny raport miesięczny, w którym wykażesz składki od kwoty nieprzekraczającej minimalnego wynagrodzenia i
  • ZUS RCA imienny raport miesięczny, w którym wykażesz składki od kwoty nadwyżki.

Najpóźniej do 15 dnia następnego miesiąca za poprzedni miesiąc rodzic musi opłacić składki.