Które formy pomocy dla przedsiębiorców są zwolnione z podatku?

Piotr Juszczyk

Pandemia COVID-19 spowodowała że wiele firm odczuło jej negatywne skutki. W związku z tym przedsiębiorcy korzystają ze wsparcia państwa w ramach tzw. tarczy antykryzysowej. Jednak czy to owe wsparcie podlega opodatkowaniu? Jak je rozliczyć na gruncie ustaw o podatku dochodowym?

Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (dalej: tarcza antykryzysowa) zawiera wiele form pomocy. Natomiast otrzymaną pomoc należy poprawnie rozliczyć. Niestety ale brak jest jednolitości w sposobie dokonania rozliczeń podatkowych. Zgodnie z ogólną zasadą, nieodpłatne świadczenia podlegają opodatkowaniu. Czy wszystkie? Przyjrzyjmy się poszczególnym pomocom.

Mikropożyczka

Niewątpliwie do jednych z najpopularniejszych form pomocy należy pożyczka dla mikroprzedsiębiorcy. Pożyczki wypłacane są przez Powiatowe Urzędy Pracy. Maksymalna kwota pożyczki wynosi 5.000 zł. Warunkiem jej umorzenia jest prowadzenie działalności przez co najmniej 3 miesiące od jej udzielenia.

Przede wszystkim z założenia pożyczka podlega zwrotowi, dlatego też samo jej otrzymanie nie stanowi przychodu. Po spełnienie ww. warunku pożyczka podlega umorzeniu. Jednak na podstawie art. 15zzd ust. 10 tarczy antykryzowej, umorzenie pożyczki nie stanowi przychodu na gruncie ustaw o podatku dochodowym.

Zwolnienie z ZUS

Przedsiębiorcy w ramach pomocy mogli również skorzystać ze zwolnienia składek ZUS. W tym przypadku również ustawodawca przewidział zwolnienie. Zgodnie bowiem z art. 31zx tarczy antykryzysowej zwolnienie ZUS nie stanowi przychodu na gruncie ustaw o podatku dochodowym.

Świadczenie postojowe

Świadczenie postojowe przysługuje zarówno przedsiębiorcą jak i zleceniobiorcom. Tarcza antykryzysowa przewiduje do każdego świadczenie odrębne warunki jej uzyskania. Co do zasady miesięczna wysokość tego świadczenia wynosi 2080 zł. Zgodnie z art. 52m ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku są świadczenia postojowej. Zwolnienie dotyczy zarówno osoby prowadzące działalność gospodarczą jak i zleceniobiorcy.

Dofinansowanie części kosztów

Zgodnie z art. 15zzc ust. 1 starosta może, na podstawie zawartej umowy, przyznać przedsiębiorcy będącemu osobą fizyczną niezatrudniającemu pracowników dofinansowanie części kosztów prowadzenia działalności gospodarczej, jeśli wystąpił u niego spadek obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19. Dofinansowanie uzależnione jest od wielkości spadku.

Art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, że przychodem z działalności gospodarczej są również dotacje, subwencje, dopłaty (z wyjątkiem kwot otrzymanych od agencji wykonawczych, jeżeli agencje te otrzymały środki na ten cel z budżetu państwa, art. 14 ust. 3 pkt 13) i inne nieodpłatne świadczenia otrzymane na pokrycie kosztów albo jako zwrot wydatków, z wyjątkiem gdy przychody te są związane z otrzymaniem, zakupem albo wytworzeniem we własnym zakresie środków trwałych lub wnip, od których, zgodnie z art. 22a–22o, dokonuje się odpisów amortyzacyjnych. Dodatkowo ani ustawa o podatku dochodowym ani tarcza antykryzysowa, nie zawiera przepisów, które nie uznawałby tej formy pomocy za przychód, bądź przychód ten byłby wolny od podatku dochodowego.

Zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 3a PIT, nie są jednak przychodem podatkowym zwrócone wydatki niezaliczone do kosztów podatkowych. Jednakże w interpretacjach podatkowych organy podatkowe uznają, że użyte w ww. przepisie pojęcie „niezaliczone do kosztów uzyskania przychodów” dotyczy wyłącznie tych wydatków, których ustawa PIT do takich kosztów nie pozwala zaliczyć, a nie takich, których podatnik zaliczyć nie chce, mimo że spełniają definicję kosztu podatkowego i nie są wyłączone na podstawie art. 23 ust. 1 ustawy PIT.

Dlatego też w mojej ocenie, dofinansowania od starosty części kosztów prowadzenia działalności należy uznać, że stanowi inne nieodpłatnych świadczeń otrzymanych na pokrycie kosztów i należy wykazać przychód.

Na koniec należy dodać, że poniesione wydatki z dofinansowania o ile spełniają definicję kosztów i nie są wykluczone, stanowią koszty uzyskania przychodu.

Dofinansowanie do wynagrodzeń

Przepisy tarczy antykryzysowej dają możliwość również skorzystania z dofinansowań do wynagrodzeń. W tym przypadku również, ustawa o podatku dochodowym ani tarcza antykryzysowa, nie zawiera przepisów, które nie uznawałby tej formy pomocy za przychód, bądź przychód ten byłby wolny od podatku dochodowego. Dlatego, też dofinansowań do wynagrodzeń zgodnie z przytoczonym wyżej uzasadnieniem powinno w momencie jego otrzymania stanowić przychód. Natomiast kosztem podatkowym będzie pełne wynagrodzenie. W związku z tym nastąpi pełna neutralność jeśli chodzi o podatek dochodowy.

Jednakże jak wynika ze strony rządowej – „Należy wyjaśnić, że nie stanowią przychodu podatkowego zwrócone wydatki niezaliczone do kosztów podatkowych. Jeśli więc wynagrodzenie pracowników oraz należne od nich składki na ubezpieczenia społeczne w części w jakiej zostały sfinansowane z Funduszu Pracy oraz Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych nie zostały zaliczone do kosztów podatkowych, sfinansowanie tych kosztów nie stanowi też przychodu podatkowego (art. 14 ust. 3 pkt 3a ustawy PIT i at. 12 ust. 4 pkt 6a ustawy CIT).

Powyższe również mogłby mieć takie samo zastosowanie do dofinansowania części kosztów z PUP. Jednak w mojej opinii w przyszłości takie rozwiązanie może budzić wątpliwości. Dlatego też, sugerowałbym po stronie kosztowej ujmować całe wynagrodzenia/koszty prowadzonej działalności, a po stronie przychodowej kwotę dofinansowania. Po pierwsze mamy pewność poprawnego rozliczenia, a po drugie pełną transparentność dofinansowania.

Subwencje z PFR

Na wstępnie należy wskazać, że żeby mówić w ogóle o przychodzi to musi mieć charakter definitywny. Subwencja ma charakter pożyczki, która po spełnieniu określonych warunków w pewnej części może być umorzona. Dlatego też, w momencie jej otrzymania nie stanowiła przychodu. Przy obecnym stanie prawnym przychód powstanie w momencie jej umorzenia, jak poznamy rzeczywistą wartość uposażenia.

Powyższe potwierdzenie znajdujemy na stronie rządowej – „Umorzenie finansowania: obecnie do przychodów zalicza się wartość umorzonych zobowiązań, w tym z tytułu uzyskanego finansowania. Umorzenie kwoty subwencji stanowi przysporzenie dla przedsiębiorcy, zasady prawa podatkowego wiążą z tym zdarzeniem powstanie zobowiązania podatkowego. Możliwość dokonania w 2021 r. częściowego zwolnienia z podatku dokonanych umorzeń analizowane będzie przez Ministerstwo Finansów we współpracy z PFR.”

Dokumentowanie wydatków

Na koniec należy wskazać, że warto odpowiednio dokumentować wydatki, które zostały sfinasowanne z dofinansowań. Najlepszym rozwiązaniem jest dokonywanie opisów i odpowiednie przyporządkowywanie do każdej otrzymanej pomocy. Prawidłowo skompletowana dokumentacja pozwoli w sprawny sposób udowodnić prawidłowość wydatkowania otrzymanego wsparcia.