Urlop wypoczynkowy – ile dni wolnych przysługuje pracownikowi?

Aneta Socha-Jaworska

Sezon urlopowy w pełni. Jak kadrowo powinniśmy się do niego przygotować? Kilka ciekawych informacji w tym temacie zamieszczam w artykule. Zapraszam do lektury.

Termin urlopu został określony w ustawie z dnia 26.06.1974 r. kodeks pracy i odnosi się wyłącznie do pracowników, czyli zgodnie z art. 2 wskazanego aktu – osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.

Nabycie prawa do urlopu

Odnosząc się do art. 152 § 1 kodeksu pracy pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu. Ponadto zgodnie z § 2 pracownik tego urlopu nie może się zrzec.

Ustawodawca uzależnił nabycie prawa do urlopu od tego, czy dla danej osoby jest to pierwszy, czy kolejny rok pracy. Bazując na art. 153 § 1 przytoczonego wcześniej aktu prawnego należy zauważyć, że pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy, w danym roku kalendarzowym nabywa prawo do urlopu po przepracowaniu miesiąca w wymiarze 1/12, czyli 1/12*20 = 1,67 dnia. W kolejnych latach prawo do urlopu w pełnym wymiarze, nabywa się od pierwszego dnia roku kalendarzowego.

Czy może zdarzyć się taka sytuacja, że pracownik w danym roku nie będzie miał prawa do urlopu? Tak, przykładowo osoba podjęła pracę 2 grudnia 2015 i jest to jej pierwszy rok pracy – w takiej sytuacji za grudzień 2015 nie nabędzie prawa do urlopu. Dopiero od 1 stycznia 2016 nabędzie prawo do urlopu w pełnym wymiarze.

Wymiar urlopu

Kwestie tego, ile danemu pracownikowi przysługuje dni urlopu są uregulowane w art. 154 kodeksu pracy. Jeżeli okres zatrudnienia wynosi:

  • mniej niż 10 lat, to wówczas przysługuje 20 dni urlopu,
  • co najmniej 10 lat, to wtedy przysługuje 26 dni urlopu.

Ponadto zgodnie z art. 155 kodeksu pracy do okresu zatrudnienia, na podstawie którego określa się wymiar urlopu, wlicza się z tytułu ukończenia :

  • zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czasu trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata,
  • średniej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czasu trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat,
  • średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych – 5 lat,
  • średniej szkoły ogólnokształcącej – 4 lata,
  • szkoły policealnej – 6 lat,
  • szkoły wyższej – 8 lat.

Co istotne powyższe okresy, nie podlegają sumowaniu i jak wskazane jest w wielu komentarzach warunkiem ich wliczenia, jest uzyskanie świadectwa ukończenia szkoły. Ponadto, jeśli pracownik w czasie zatrudnienia pobierał naukę, to brany jest pod uwagę tytuł, który dla pracownika jest najkorzystniejszy.

Dodatkowe dni wolne

Zasada co do wymiaru urlopu pracownika pełnoetatowego jest określona w art. 154 kodeksu pracy, natomiast są pewne grupy, które mają prawo do dodatkowych dni wolnych. Ilość tych dni i kwestie nabywania prawa do nich są przedstawione w poszczególnych aktach prawnych, które są przytoczone poniżej.

urlop

Młodociany

Według art. 190 kodeksu pracy osoba młodociana to taka, która ukończyła 16 lat, ale nie osiągnęła 18 lat. Pracodawca może zatrudnić osobę młodocianą, ale musi pamiętać o dodatkowych uprawnieniach w odniesieniu do niej. Art. 205 kodeksu pracy uściśla, że pracownik młodociany uzyskuje z upływem 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy, prawo do urlopu w wymiarze 12 dni roboczych. Z upływem roku pracy młodociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Jednakże w roku kalendarzowym, w którym kończy on 18 lat, ma prawo do urlopu w wymiarze 20 dni roboczych, jeżeli prawo do urlopu uzyskał przed ukończeniem 18 lat. Ponadto młodocianemu uczęszczającemu do szkoły należy udzielić urlopu w okresie ferii szkolnych.

Osoba niepełnosprawna

Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych – osobie zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego osoba ta nabywa po przepracowaniu jednego roku po dniu zaliczenia jej do jednego z tych stopni niepełnosprawności.

Inwalida wojenny, wojskowy lub kombatant

Urlop wypoczynkowy w wymiarze nieprzekraczającym 26 dni roboczych w ciągu roku kalendarzowego zwiększa się o 10 dni roboczych osobom pozostającym w zatrudnieniu, które są inwalidami wojennymi, wojskowymi lub kombatantami, czy też osobami represjonowanym. Kwestie te są uregulowane w art. 19 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin oraz art. 10 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego .

Nauczyciel

Kolejny akt prawny – ustawa z dnia 26.01.1982 r. Karta Nauczyciela w art. 64 reguluje to, że nauczycielowi zatrudnionemu w szkole, w której w organizacji pracy przewidziano ferie letnie i zimowe, przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze odpowiadającym okresowi ferii i w czasie ich trwania. Taki nauczyciel ma prawo do nieprzerwanego co najmniej czterotygodniowego urlopu wypoczynkowego. Natomiast nauczycielom zatrudnionym w szkołach, w których nie są przewidziane ferie szkolne, przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 35 dni roboczych w czasie ustalonym w planie urlopów.

Sędzia lub prokurator

Odnosząc się do art. 92.§ 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. prawo o ustroju sądów powszechnych oraz art. 119 § 1 ustawy z dnia 28 stycznia 2016 r. prawo o prokuraturze, sędziom i prokuratorom przysługuje corocznie dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze:

  • 6 dni roboczych – po 10 latach pracy,
  • 12 dni roboczych – po 15 latach pracy.

Pracownik socjalny

Dłuższy wypoczynek przysługuje także pracownikowi socjalnemu zatrudnionemu w ośrodku pomocy społecznej lub w powiatowym centrum pomocy rodzinie, do którego obowiązków należy praca socjalna oraz przeprowadzanie rodzinnych wywiadów środowiskowych, jeżeli przepracował nieprzerwanie i faktycznie co najmniej 5 lat. Taka osoba raz na dwa lata ma prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 10 dni roboczych. Uprawnienie to zostało określone w art. 121 ust. 3 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej.

Policjant

W § 10 ust. 1 rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych z dnia 19 wrześnie 2014 r. w sprawie określenia urlopów policjantów wskazano, że wymiar corocznego płatnego urlopu dodatkowego dla policjantów, którzy osiągnęli określony staż służby, wynosi:

  • 5 dni roboczych – dla mających 15-letni staż służby,
  • 9 dni roboczych – dla mających 20-letni staż służby,
  • 13 dni roboczych – dla mających 25-letni staż służby.

Górnik

Odnosząc się natomiast do § 13 ust. 1 rozporządzenie rady ministrów z dnia 30 grudnia 1981 r. w sprawie szczególnych przywilejów dla pracowników górnictwa – karta górnika, należy wskazać, że zatrudnionym w kopalniach pod ziemią przy pracach przodkowych i pracownikom dozoru ruchu pod ziemią oraz pracownikom zakładów przeróbczych zatrudnionym w ciągu technologicznym w kopalniach przysługuje dodatkowy płatny urlop wypoczynkowy w takim wymiarze, aby łączny wymiar urlopu podstawowego i dodatkowego wynosił:

  • 21 dni roboczych po roku pracy,
  • 25 dni roboczych po 5 latach pracy.

Przepisów tych się nie stosuje do pracowników, którzy na podstawie powszechnie obowiązujących przepisów kodeksu pracy, nabyli prawo do urlopu wypoczynkowego w wyższym wymiarze.

Jak widać kwestie urlopów mogą czasami sprawiać trudności, więc warto przybliżyć sobie tą tematykę.