PCC – przedmiot opodatkowania

Piotr Juszczyk

Podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC) podlegają niektóre czynności występujące w obrocie gospodarczym. Jakie to są czynności?

PCC – przedmiot opodatkowania

Przedmiot opodatkowania w PCC jest uregulowany w art. 1 ustawy PCC. W niniejszym artykule ustawodawca przewidział trzy zasadnicze kategorie tego przedmiotu: 

  1. czynności cywilnoprawne, które zostały wymienione w art. 1 ust 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnopranych – jest to katalog zamknięty;
  2. zmiany umów określonych czynności w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy, jeśli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania w PCC;
  3. orzeczenia sądów i ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak podlegające opodatkowaniu czynności cywilnoprawne zawarte w art. 1 ust. 1 pkt 1.

Jak więc można zauważyć przedmiot opodatkowania w PCC ma katalog zamkniętych czynności ich ewentualnych zmian pod warunkiem, że owa zmiana spowoduje zwiększenie podstawy opodatkowania. Ponadto ustawa również wskazuje na orzeczenia sądów czy też ugody, które mogą wywołać takie same skutki prawne jak w przypadku wykonania czynności podlegającej opodatkowaniu PCC.
PCC

Czynności cywilnoprawne podlegające opodatkowaniu

W art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy tak jak już wcześniej wspomniano ustawodawca określił zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych:

  1. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych;
  2. umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku;
  3. umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy;
  4. umowy dożywocia;
  5. umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat;
  6. ustanowienie hipoteki;
  7. ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego oraz odpłatnej służebności;
  8. umowy depozytu nieprawidłowego;
  9. umowy spółki.

Katalog ten powiększa art. 1 ust 2 pkt 3 ustawy, zgodnie z którym przepisy ustawy o umowie o dziale spadku oraz umowie o zniesieniu współwłasności stosuje się odpowiednio do nabycia własności rzeczy wspólnej lub wspólnego prawa majątkowego albo ich części przez niektórych dotychczasowych współwłaścicieli na dalszą współwłasność – w części spłat lub dopłat oraz do odpłatnego wyodrębnienia własności lokali na rzecz niektórych lub wszystkich współwłaścicieli. 
Zgodnie z wyrokim WSA w Krakowie z z 21 stycznia 2011 r. (I SA/Kr 999/10), w związku z tym, że ustawodawca użył sformułowania „następujące czynności cywilnoprawne”, zamknął katalog tych czynności. Oznacza to, że wykładnia rozszerzająca art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy jest nie dopuszczalna, a więc żadne inne czynności cywilnoprawne, niewymienione w tym przepisie, nie podlegają opodatkowaniu tym podatkiem, nawet jeśli wywołują podobne następstwa ekonomiczne jak czynności w nim wymienione.