Obowiązek podatkowy w VAT – zasady podstawowe

Obowiązek podatkowy w VAT może powstawać w różnych momentach. Z zasady ten obowiązek możemy podzielić na zasady podstawowe oraz zasady szczególne. W niniejszym wpisie zostały opisane zasady podstawowe powstania obowiązku podatkowego w VAT. 

Zgodnie z Ordynacją podatkową, obowiązkiem podatkowym jest wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenie pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach.  Ustawa o VAT w dziale IV reguluje przepisy na temat obowiązku podatkowego. Poprawne określenie obowiązku podatkowego ma bardzo istotne znaczenie. Określenie momentu obowiązku podatkowego, decyduje o tym w jakiej deklaracji wykażemy konkretne zdarzenia.

Obowiązek podatkowy w VAT – zasady podstawowe

Wydanie towaru lub wykonanie usługi

Ogólna zasada powstania obowiązku podatkowego to moment wydania rzeczy lub wykonania usługi. Zasada ta ma zastosowanie, jeśli nie stosujemy jednej z zasad szczególnych. Zasada ta ma najszersze zastosowanie.
Przykład. Podatnicy zawarli umowę na dostawę papieru ksero dnia 1  lutego 2019 r. Dostawa nastąpił 25 lutego 2019 r. Podatnik (dostawca) wystawił fakturę 1 marca 2019 r. Jednak obowiązek podatkowy postawał dnia 25 lutego 2019 r. 
Przez wydanie rzeczy należy rozumieć moment, w którym dostawca przekazuje na nabywcę prawo do rozporządzania rzeczą jak właściciel.

Usługi przyjmowane częściowo

Zgodnie z ustawą VAT, w odniesieniu do przyjmowanych częściowo usług, usługę uznaje się również za wykonaną, w przypadku wykonania części usługi, dla której to części określono zapłatę. Zgodnie z powyższą przesłanką, obowiązek podatkowy powstanie o ile ustalenia pomiędzy podatnikami będzie zawierała odpowiednie zapisy odnośnie rozliczeń. Przykładem, może być np. realizacja wdrożenia systemu komputerowego u nabywcy usługi. Strony mogą ustalić etapy, dla których określone zostaną płatności.

Czynności, dla których ustanowiono następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń

Czynności, dla których ustanowiono następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń, czyli tzw. usługi/dostawy ciągłe. Obowiązek podatkowy powstaje z upływem każdego okresu, do którego odnoszą się te płatności lub rozliczenia, do momentu zakończenia usługi lub dostawy towaru. Jednak powyższa zasada nie ma zastosowania tylko dla usług/dostaw ciągłych ale również dla usług/dostaw powtarzających. Za takie dostawy powtarzające się można uznać np. umowę na comiesięczną dostawę papieru ksero do usługobiorcy.
Przykład. Podatnik świadczący usługi prawnicze zawarł umowę ze Spółką X na rok. W umowie określono terminy rozliczeń miesięczne – na koniec każdego miesiąca. W związku z tym obowiązek podatkowy powstanie na koniec każdego miesiąca.
Usługę świadczoną w sposób ciągły przez okres dłuższy niż rok, dla której w związku z jej świadczeniem w danym roku nie upływają terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się za wykonaną z upływem każdego roku podatkowego, do momentu zakończenia świadczenia tej usługi.

Przedpłaty, zaliczki, zadatki oraz raty

Zgodnie z ustawą VAT, jeżeli przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, wkład budowlany lub mieszkaniowy przed ustanowieniem spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty. Powyższy przepis ma zastosowanie nie tylko do otrzymania gotówki ale również przelewu, a także np. potrącenie należności.
Ważne – powyższa zasada nie będzie miała zastosowania do dostawy mediów, jak i usług najmu oraz leasingu.
Przykład. Podatnik wykonuje usługę zgodnie z umową na kwotę 5000 zł, która ma się zakończyć 19.03.2019 r. Podatnik otrzymał zaliczkę od zleceniodawcy na zakup materiałów dnia 28.02.2019 r. Obowiązek podatkowy z tytułu tej umowy postawnie w dwóch terminach. Pierwszy dnia 28.02.2019 r. w odniesieniu do zaliczki 1500 zł, drugi dnia 19.03.2019 r. w odniesieniu do pozostałe kwoty tj. 3500 zł.