Ulga na złe długi. Praktyczny przewodnik po uldze

Michał Naszkiewicz

Wykonałeś usługę lub sprzedałeś towar, a Twój kontrahent ociąga się z zapłatą? Bez względu na opóźnienie z jego strony, Ty musisz zapłacić należny podatek. W tej patowej sytuacji pomocą może być zastosowanie ulgi na złe długi. Dzięki niej masz szansę odzyskać zapłacony podatek. Sprawdź na czym polega i kto może ją zastosować ulgę na złe długi.

Czym jest ulga na złe długi?

Ulga na złe długi to sposób na odzyskanie podatku od niezapłaconych faktur przychodowych. Możesz z niej skorzystać, jeśli jesteś podatnikiem: 

  • podatku VAT, 
  • podatku dochodowego PIT lub CIT. 

Za jej pomocą możesz obniżyć podstawę opodatkowania i należny podatek o wysokość nieściągalnych wierzytelności, takich jak np. przychody z faktur VAT, za które nie zapłacili Twoi klienci.

Jak określić, która wierzytelność jest „nieściągalna”?

Żeby skorzystać z ulgi, wierzytelność musi być nieściągalna. Oznacza to, że nie może być opłacona lub sprzedana (np. w ramach sprzedaży długów) w ciągu 90 dni od terminu jej płatności, określonego w umowie lub na fakturze.

Przykład:

Pani Anna prowadzi kwiaciarnię w centrum Warszawy. Przygotowała 30 bukietów na galę rozdania nagród dla jednej z dużych korporacji. Rachunek za kwiaty nie został opłacony przez dwa miesiące. Pani Anna chce skorzystać z ulgi na złe długi w zbliżającym się rozliczeniu rocznym PIT.

Pani Anna nie będzie mogła skorzystać z ulgi na złe długi, dopóki nie minie 90. dzień opóźnienia w płatności. Dopiero wtedy będzie mogła złożyć zeznanie roczne PIT uwzględniające ulgę.

Jak rozliczyć ulgę na złe długi w VAT?

Rozliczenia ulgi na złe długi w ramach podatku VAT dokonasz poprzez korektę podatku należnego w JPK za okres, w którym dług stał się nieściągalny (minęło ponad 90 dni od terminu płatności). Wymaga to jednak spełnienia 2 warunków:

  1. Na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonujesz korekty; musisz być czynnym podatnikiem VAT;
  2. Od daty wystawienia faktury nie może upłynąć więcej niż 3 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.

Jeśli dłużnikiem jest podatnik zwolniony z VAT lub konsument, do spełnienia pozostaje przynajmniej jeden z dodatkowych warunków:

  1. Wierzytelność musi zostać potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego,
  2. Wierzytelność musi zostać wpisana do rejestru długów prowadzonego na poziomie krajowym;
  3. Dłużnik ogłosił upadłość konsumencką.

Bez spełnienia wyżej wymienionych warunków nie będzie to możliwe.

Ulga na gruncie ustaw o PIT i CIT

Mechanizm działania ulgi na złe długi w przypadku PIT i CIT jest bardzo podobny do tego w ramach VAT. Ma jednak drobne różnice. Podstawę opodatkowania możesz zmniejszyć o kwotę wynikającą z nieopłaconych przez 90 dni od upływu terminu płatności faktur (rachunków) i umów

Dokonujesz tego jednak nie w ramach JPK składanych śródrocznie, ale poprzez uwzględnienie ulgi w rocznym zeznaniu podatkowym (jak w przypadku Pani Anny z przykładu), uzupełniając druk PIT/WZ.

Jakie są warunki skorzystania z ulgi w przypadku PIT i CIT?

Z ulgi na złe długi w PIT i CIT nie możesz skorzystać w każdym przypadku. Aby uwzględnić ulgę w rozliczeniu, muszą zostać spełnione wszystkie 3 warunki:

  1. Twój dłużnik na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym składasz zeznanie podatkowe, nie może być w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego lub likwidacji;
  2. Nie minęły 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym wystawiłeś fakturę lub zawarłeś umowę. Okres ten liczysz od ostatniej czynności, która nastąpiła.
  3. Faktura lub umowa, na którą chcesz naliczyć ulgę, jest zawarta przez podatników, których przychody są opodatkowane w Polsce.

Przykład:

Pan Jan Niepewny prowadzący JDG w dniu 13.01.2022 r. zawarł umowę o świadczenie usług doradczych z firmą Nie płacimy na czas Sp. z o.o. z siedzibą w Wąchocku. Wynagrodzenie wynosi 2 460 zł brutto (2 000 zł netto) i jest płatne co miesiąc. Spółka regularnie opłacała faktury wystawiane przez Pana Jana, jednak nie dokonała zapłaty za fakturę VAT za lipiec, płatną do 10.08.2022 r. Pan Jan zdecydował się na wypowiedzenie umowy, z uwagi na złamanie jej postanowień i chce odzyskać zapłacony podatek.

W przedstawionej sytuacji pan Jan może skorzystać z ulgi na złe długi w zakresie podatku PIT i VAT oraz obniżyć podstawy opodatkowania o 2 000 zł w przypadku PIT i 460 zł w przypadku VAT. Obniżenia podatku PIT dokona w ramach zeznania rocznego PIT, a w przypadku podatku VAT dokona korekty pliku JPK za miesiąc, w którym minął 90. dzień od określonego w fakturze terminu zapłaty. 

Pan Jan Niepewny nie mógłby skorzystać z prawa do ulgi na złe długi w zakresie PIT, gdyby upłynęły 2 lata od końca roku kalendarzowego, w którym wystawił fakturę (ostatnia czynność). A w przypadku VAT – gdyby upłynęły 3 lata od końca roku kalendarzowego, w którym wystawił fakturę.

Z dniem 01.01.2025 r. utraciłby prawo do ulgi w zakresie PIT, a 01.01.2026 r. w zakresie VAT:

  • 31.12.2022 r. – ostatni dzień roku, w którym pan Jan wystawił fakturę;
  • 31.12.2023 r. – pierwszy rok liczony od końca roku, w którym dokonano ostatniej czynności;
  • 31.12.2024 r. – drugi rok liczony od końca roku, w którym dokonano ostatniej czynności i ostatni dzień, w którym pan Jan ma uprawnienie do ulgi na złe długi w zakresie PIT;
  • 31.12.2025 r. – trzeci rok liczony od końca roku, w którym dokonano ostatniej czynności i ostatni dzień, w którym Pan Jan ma uprawnienie do ulgi na złe długi w zakresie VAT.

Co w przypadku, jeśli to Ty jesteś dłużnikiem?

Skorzystanie z ulgi na złe długi w postaci zmniejszenia podstawy opodatkowania jest Twoim prawem, jeśli Twoi klienci nie płacą Ci na czas. Oznacza to, że nie musisz korzystać z ulgi. Sytuacja wygląda jednak zupełnie inaczej, kiedy zamiast wierzycielem, jesteś dłużnikiem.

box-icon

Ważne

Dłużnik jest zobowiązany do rozliczenia ulgi na złe długi w postaci powiększenia podstaw opodatkowania o należne kwoty.

W ramach podatku VAT dłużnik jest zobowiązany do korekty odliczonego podatku VAT, jeśli minęło ponad 90 dni od określonego terminu zapłaty. Wiąże się to również z koniecznością zapłaty należnego podatku.

Wyjątkiem jest sytuacja, w której dłużnik dokona zapłaty do ostatniego dnia miesiąca, w którym minęło 90 dni. Wtedy nie musi zwiększać podstawy opodatkowania.

W przypadku PIT i CIT sytuacja wygląda bardzo podobnie. Dłużnik musi powiększyć podstawę opodatkowania o wysokość swoich długów i zapłacić należny podatek.

Co ważne, w przeciwieństwie do ulgi w PIT i CIT, na ulgę w VAT nie wpływa postępowanie restrukturyzacyjne, upadłościowe, czy likwidacja. Możesz skorzystać z ulgi na złe długi w VAT niezależnie od tych postępowań prowadzonych wobec Twojego dłużnika.

A jeśli dłużnik zapłaci?

Jeśli dłużnik zapłaci, musisz powiększyć podstawę opodatkowania danego podatku za okres, w którym wpłynęła do Ciebie całość lub część zapłaty. W przypadku podatków dochodowych musisz powiększyć zaliczkę na podatek dochodowy. W przypadku podatku VAT powiększyć podstawę opodatkowania w Jednolitym Pliku Kontrolnym i zapłacić należne podatki.