Kto uznawany jest za osobę młodocianą? Jak wygląda kwestia zatrudnienia takiej osoby? W jakim wymiarze może pracować? Ile zatem przysługuje jej dni urlopu?

Spis treści

Zgodnie z art. 190 ustawy z dnia 26.06.1974 r. kodeks pracy młodociany, to osoba, która ukończyła 16 lat, a nie przekroczyła 18 lat. Co więcej zabronione jest  zatrudnianie osoby, która nie ukończyła 16 lat.

Zatrudnienie

Wolno zatrudniać tylko tych młodocianych, którzy: 

  1. ukończyli co najmniej gimnazjum,
  2. przedstawią świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu.

Młodociany nieposiadający kwalifikacji zawodowych może być zatrudniony tylko w celu przygotowania zawodowego.

Pracodawca jest obowiązany zapewnić młodocianym pracownikom opiekę i pomoc, niezbędną dla ich przystosowania się do właściwego wykonywania pracy, a także prowadzić ewidencję pracowników młodocianych.

Osoba młodociana może wykonywać obowiązki w celu przygotowania zawodowego, odbywać staż lub też może wykonywać pracę inną niż w celu przygotowania zawodowego.

Kodeks pracy w art. 197 określa, że pracownik młodociany jest obowiązany dokształcać się do ukończenia 18 lat. W szczególności jest obowiązany:

  1. do dokształcania się w zakresie szkoły podstawowej i gimnazjum, jeżeli szkoły takiej nie ukończył,
  2. do dokształcania się w zakresie szkoły ponadgimnazjalnej lub w formach pozaszkolnych.

Pracodawca musi pamiętać, że  jest obowiązany zwolnić młodocianego od pracy na czas potrzebny do wzięcia udziału w zajęciach szkoleniowych w związku z dokształcaniem się. Ponadto jeżeli młodociany nie ukończył przygotowania zawodowego przed osiągnięciem 18 lat, obowiązek dokształcania się, może być przedłużony do czasu ukończenia przygotowania zawodowego.

Warto wiedzieć, że jak w większości przepisów ustawodawca określił tutaj też wyjątek. Otóż chodzi tutaj o zatrudniania osób poniżej 16 roku życia. Ministra Pracy i Polityki Społecznej w rozporządzeniu określił przypadki, w których wyjątkowo jest dopuszczalne:

  1. zatrudnianie młodocianych, którzy nie ukończyli gimnazjum,
  2. zwolnienie młodocianych nieposiadających kwalifikacji zawodowych od odbycia przygotowania zawodowego,
  3. zatrudnianie osób niemających 16 lat, które ukończyły gimnazjum,
  4. zatrudnianie osób niemających 16 lat, które nie ukończyły gimnazjum.
Księgowi inFaktu Ocena Cena
Jadwiga Troczyńska
9.8 Znakomity
Cena od 220 zł netto / m-c
Zobacz ofertę
Izabela Tomczak-Dogońska
9.9 Znakomity
Cena od 298 zł netto / m-c
Zobacz ofertę
Zobacz wszystkich księgowych

 Prace lekkie

Wspominałam wyżej, że pracownik może być też zatrudniony w celu innym niż przygotowanie zawodowe, mianowicie chodzi tutaj o zatrudnienie przy wykonywaniu prac lekkich. Praca lekka nie może powodować zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego młodocianego, a także nie może utrudniać młodocianemu wypełniania obowiązku szkolnego. 

Wykaz lekkich prac :

  • określa pracodawca po uzyskaniu zgody lekarza wykonującego zadania służby medycyny pracy,
  • wymaga zatwierdzenia przez właściwego inspektora pracy,
  • nie może zawierać prac wzbronionych młodocianym,
  • pracodawca ustala w regulaminie pracy, a jeśli nie ma obowiązku jego sporządzenie, to w osobnym akcie,
  • musi być przedstawiony młodocianemu przed dopuszczeniem go do pracy.

Wykaz prac, których nie może wykonywać młodociany został określony w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 24.08.2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac.

Pracodawca ustala wymiar i rozkład czasu pracy młodocianego zatrudnionego przy lekkiej pracy, uwzględniając tygodniową liczbę godzin nauki wynikającą z programu nauczania, a także z rozkładu zajęć szkolnych młodocianego. 

Wymiar czasu pracy młodocianego :

  • w okresie odbywania zajęć szkolnych nie może przekraczać 12 godzin na tydzień,
  • w dniu uczestniczenia w zajęciach szkolnych nie może przekraczać 2 godzin,
  • w okresie ferii szkolnych nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin w tygodniu,
  • w wieku do 16 lat nie może jednak przekraczać 6 godzin na dobę,
  • w wieku powyżej 16 lat nie może przekraczać 8 godzin na dobę.

Powyższe uregulowania mają także zastosowanie do sytuacji, w której młodociany jest zatrudniony u więcej niż jednego pracodawcy. Przed nawiązaniem stosunku pracy pracodawca ma obowiązek uzyskania od młodocianego oświadczenia o zatrudnieniu albo o niepozostawaniu w zatrudnieniu u innego pracodawcy.

Do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych, bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach pracy. Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy niż 4,5 godziny, pracodawca jest obowiązany wprowadzić przerwę w pracy trwającą nieprzerwanie 30 minut, wliczaną do czasu pracy.

Szczególna ochrona zdrowia

Młodociany podlega wstępnym badaniom lekarskim przed przyjęciem do pracy oraz badaniom okresowym i kontrolnym w czasie zatrudnienia.  Jeżeli lekarz orzeknie, że dana praca zagraża zdrowiu młodocianego, pracodawca jest obowiązany zmienić rodzaj pracy, a gdy nie ma takiej możliwości, niezwłocznie rozwiązać umowę o pracę i wypłacić odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Pracownikowi, któremu przyznano odszkodowanie, wlicza się do okresu zatrudnienia okres pozostawania bez pracy, odpowiadający okresowi, za który przyznano odszkodowanie.

Pracodawca jest obowiązany przekazać informacje o ryzyku zawodowym, które wiąże się z pracą wykonywaną przez młodocianego, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami również przedstawicielowi ustawowemu młodocianego.

Pracodawcy muszą pamiętać o tym, że nie wolno zatrudniać młodocianych w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej. Pora nocna dla młodocianego przypada pomiędzy godzinami 2200 a 600, a dla osób poniżej 16 roku życia między 2000 a 600. Przerwa w pracy młodocianego obejmująca porę nocną powinna trwać nieprzerwanie nie mniej niż 14 godzin. Ponadto takiej osobie  przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku, który powinien obejmować niedzielę.

Nie wolno zatrudniać młodocianych przy pracach wzbronionych, których wykaz ustala w drodze wyżej wskazanego rozporządzenia Rada Ministrów.

Urlop

Zgodnie z art. 205 ustawy z dnia 26.06.1974 r. kodeks pracy młodociany  uzyskuje z upływem 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy prawo do urlopu w wymiarze 12 dni roboczych. Z upływem roku pracy młodociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Jednakże w roku kalendarzowym, w którym kończy on 18 lat, ma prawo do urlopu w wymiarze 20 dni roboczych, jeżeli prawo do urlopu uzyskał przed ukończeniem 18 lat. 

Młodocianemu uczęszczającemu do szkoły należy udzielić urlopu w okresie ferii szkolnych. Osobie, która nie nabyła prawa do wyżej opisanego urlopu, pracodawca może, na jej wniosek, udzielić zaliczkowo urlopu w okresie ferii szkolnych. 

Pracodawca jest obowiązany na wniosek młodocianego, ucznia szkoły dla pracujących, udzielić mu w okresie ferii szkolnych urlopu bezpłatnego w wymiarze nieprzekraczającym łącznie z urlopem wypoczynkowym 2 miesięcy. Okres urlopu bezpłatnego wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.