Ustawodawca w przepisach ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych zawarł obszerny katalog wyłączeń ustawowych z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Jaki to są wyłączenia?
Wyłączenia ustawowe z PCC

Wyłączenia ustawowe z PCC

Wyłączeniem objęte są czynności cywilnoprawne, które można podzielić na wyłączenia:

  • związane z istotą sprawy, której dotyczą;
  • dotyczące umowy sprzedaży;
  • dotyczące umowy spółki i jej zmiany;
  • wyłączenia wynikające z konkurencyjności podatku od czynności cywilnoprawnych względem podatku od towarów i usług.

Wyłączenia ustawowe ze względu na charakter sprawy

Zgodnie z art. 2 pkt 1 ustawy PCC, nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne w sprawach:

  1. alimentacyjnych, opieki, kurateli i przysposobienia,
  2. ubezpieczenia społecznego, ubezpieczenia zdrowotnego, opieki społecznej, ulg określonych w przepisach szczególnych dla żołnierzy niezawodowych i osób odbywających służbę zastępczą oraz ich rodzin, a także uprawnień dla osób niepełnosprawnych i osób objętych przepisami o szczególnych uprawnieniach dla kombatantów,
  3. wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, wyborów do Sejmu, Senatu i organów samorządu terytorialnego oraz referendum,
  4. powszechnego obowiązku obrony,
  5. zatrudnienia, świadczeń socjalnych i wynagrodzeń za pracę,
  6. nauki, szkolnictwa i oświaty pozaszkolnej oraz zdrowia,
  7. podlegających przepisom o gospodarce nieruchomościami lub przepisom o autostradach płatnych,
  8. podlegających przepisom o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych,
  9. podlegających przepisom o szczególnych zasadach odbudowy, remontów i rozbiórek obiektów budowlanych zniszczonych lub uszkodzonych w wyniku działania żywiołu;

Wyłączenie te są całkowite i bezwarunkowe.

Wyłączenia ustawowe dotyczące umowy sprzedaży i zamiany

Zgodnie z art. 2 pkt. 2 i 5 ustawy PCC ,nie podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnej:

  1. umowy sprzedaży nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego zawieranej w związku z realizacją roszczeń wynikających z ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości na podstawie przepisów o ochronie środowiska;
  2. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy, które w rozumieniu przepisów prawa celnego stanowią towary wprowadzone do wolnego obszaru celnego lub objęte procedurą składu celnego.

Wyłączenia te mają charakter ograniczony w tym sensie, że dotyczą wyłącznie wskazanej kategorii czynności cywilnoprawnej – umowy sprzedaży i w jednym przypadku umowy zamiany.

Wyłączenia ustawowe dotyczące umowy spółki i jej zmiany

Zgodnie z art. 2 pkt. 6 ustawy PCC, nie podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnej umowy spółki i ich zmiany związane z:

  1. łączeniem spółek kapitałowych,
  2. przekształceniem spółki kapitałowej w inną spółkę kapitałową,
  3. wniesieniem do spółki kapitałowej, w zamian za jej udziały lub akcje przedsiębiorstwa spółki kapitałowej lub jego zorganizowanej części,
  4. wniesieniem do spółki kapitałowej, w zamian za jej udziały lub akcje udziałów lub akcji innej spółki kapitałowej dających w niej większość głosów albo kolejnych udziałów lub akcji, w przypadku gdy spółka, do której są wnoszone te udziały lub akcje, posiada już większość głosów.

Wyłączenia te stanowią kolejny przypadek wyłączeń obejmujących jedną czynność cywilnoprawną tj. umowę spółki lub jej zamianę. Przy czym należy pamiętać, że dotyczy to tylko spółek kapitałowych. 

Wyłączenia ustawowe związane z konkurencyjnością podatku od czynności cywilnoprawnych względem podatku od towarów i usług

Zgodnie z art. 2 pkt. 4 ustawy PCC, nie podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnej czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany:

  1. w zakresie, w jakim są opodatkowane podatkiem od towarów i usług,
  2. jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona od podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej czynności, z wyjątkiem umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach
  3. jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona od podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej czynności, z wyjątkiem umów sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych.

Wyłączeni te wynikają z konieczności rozgraniczenia zakresu zastosowania dwóch ustaw: tj. ustawy PCC i ustawy VAT. Zarówno PCC jak i VAT są podatkami obrotowymi wzajemnie się uzupełniającym. Właśnie w celu wyeliminowania sytuacji takiej, że podatnik podlegałby opodatkowaniu z tytułu obu tych podatków, ustawodawca zastosował to wyłączenie. Należy zauważyć że wyłączenie ma zastosowanie do wszystkich czynności cywilnoprawnych poza umową spółki lub jej zamianą