Ulga na złe długi – wyrok TSUE

Piotr Juszczyk

Ulga na złe długi to instytucja dająca możliwość podatnikom odzyskanie VAT z Faktury która nie została opłacona. Jednak żeby skorzystać z ulgi należy spełnić warunki określone w przepisach. Czy te warunki są zgodne z Dyrektywą VAT?

Podatek VAT, co do zasady rozliczany jest na tzw. metodzie memoriałowej. W związku z tym jego wymagalność powstaje w momencie wykonania usługi lub dokonania dostawy. Nie ma znaczenie czy podatnik otrzymał zapłatę za dostawę towaru czy też świadczoną usługę. Ulga na złe długi została uregulowana w art. 89a. Zgodnie z tym przepisem, podatnik co do zasady, może odzyskać podatek VAT należny od faktury, która nie została uregulowana. Podatnik jednak musi spełnić warunki określone w przepisach.

Ulga na złe długi – wierzytelność nieściągalna

Ulga na złe długi polega na dokonaniu korekty podatku należnego przez dostawce. Z drugiej jednak strony, nabywca musi dokonać korektę podatku VAT naliczonego. Zgodnie z art. 89a podatnik może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. 
Wierzytelność nieściągalną uważa się za uprawdopodobnioną w przypadku, gdy wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze.

Ulga na złe długi – jakie jeszcze warunki?

Zgodnie z polskimi przepisami same uprawdopodobnienie nieściągalności wierzytelności nie jest warunkiem wystarczającym. Pozostałe warunki dające możliwość skorzystania z ulgi na złe długi to:

  1. dostawa towaru lub świadczenie usług jest dokonana na rzecz podatnika, o którym mowa w art. 15 ust. 1, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, niebędącego w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;
  2. na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty, o której mowa w ust. 1:
    a) wierzyciel i dłużnik są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni,
    b) dłużnik nie jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;
  3. od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.

Ulga na złe długi

Ulga na złe długi – wyrok TSUE

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej 8 maja 2019 r. orzekł w sprawie czeskiego podatnika, że czeskie przepisy naruszają Dyrektywę 2006/112. Dyrektywę w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej tzw. Dyrektywę VAT.
O co chodziło w czeskiej sprawie? 
Czeski podatnik chciał skorzystać z ulgi na złe długi. Jednak czeskie przepisy, tak jak polskie nakładają dodatkowego warunki. Kontrahent czeskiego podatnika przestał być podatnikiem VAT. Dlatego też czeska skarbówka odmówiła podatnikowi możliwości skorzystania z ulgi na złe długi. Czeski przedsiębiorca jednak nie dał za wygraną i skierował sprawę na drogę sądową. Czeski sąd miał również wątpliwości co do przepisów. Skierował więc pytanie prejudycjalne do TSUE.

Wyrok TSUE ! 

Unijny trybunał uznał, że dla celów skorzystania z ulgi na złe długi, status podatnika nie ma znaczenia i podatnik może skorzystać z ulgi na złe długi, nawet jak klient przestanie być podatnikiem VAT. Ponadto jak wynika z orzeczenia, skoro dłużnik utracił status podatnika VAT, to tym bardziej przemawia to za możliwością dokonania korekty. Wskazano ponadto, że jeśli dłużnik nie prowadzi działalności gospodarczej, to znaczy, że utracił źródło zarobkowania, a to stanowi wyraźny element uzasadniający ostatecznie charakter niewywiązania się z płatności.

Co właściwie mówi Dyrektywa?

Zgodnie z art. 90 Dyrektywy 2006/112, w przypadku anulowania, wypowiedzenia, rozwiązania, całkowitego lub częściowego niewywiązania się z płatności lub też w przypadku obniżenia ceny po dokonaniu dostawy, podstawa opodatkowania jest stosownie obniżana na warunkach określonych przez państwa członkowskie. Jednakże, w przypadku całkowitego lub częściowego niewywiązania się z płatności państwa członkowskie mogą odstąpić od zastosowania niniejszej zasady.

Polskie warunku skorzystania z ulgi na złe długi w świetle wyroku TSUE

Warunek wynikający z czeskiej ustawy uniemożliwiający skorzystanie z ulgi na złe długi, a uznany przez TSUE jako niezgodny z Dyrektywą 2006/112, jest niemal identyczny, jak warunek wskazany w art. 89a ust. 2 pkt 3 lit a polskiej ustawy o VAT. Ponadto jak wynika z uzasadnienia oraz linii orzecznictwa TSUE, pozostałe warunki ograniczające możliwość skorzystania z ulgi na złe długi także mogą być niezgodne z Dyrektywą! 

Co może przynieść wyrok TSUE?

Wyrok TSUE to przede wszystkim bardzo dobra wiadomość dla polskich podatników. Należy wskazać, że wkrótce TSUE orzeknie w polskiej sprawie odnośnie ulgi na złe długi. NSA zapytał m.in., czy zgodne z prawem wspólnotowym są warunki skorzystania z ulgi przewidziane w ustawie o VAT, tj. zapewnienie, aby dłużnik nie był w trakcie postępowania upadłościowego (likwidacji) oraz aby wierzyciel i dłużnik byli zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni. Trudno wyobrazić, że wyrok będzie inny. W związku z tym, wysoce prawdopodobne jest to, że zmienią się przepisy w tym zakresie. Wyrok może dać możliwość odzyskania zapłaconego podatku VAT polskim podatnikom, którzy borykają się z niezapłaconymi fakturami, a których odzyskanie jest prawie że niemożliwe.