Rozłożenie zaległości w ZUS na raty – jak przygotować wniosek? O czym pamiętać?

Aneta Socha-Jaworska

Co to jest układ ratalny? Kiedy ma zastosowanie? Co daje rozłożenie należności na raty w kontekście zmian od 2018 roku dotyczących e-składki?

Układ ratalny

Układ ratalny to możliwość spłaty zadłużenia z tytułu składek w miesięcznych ratach, w  okresie uzgodnionym z  Zakładem Ubezpieczeń Społecznych. 

Rozłożenie zadłużenia na raty daje możliwość spłacania zadłużenie przez dłuższy okres. Co ważne od następnego dnia po dniu, w którym płatnik złoży wniosek o rozłożenie zadłużenia na raty, ZUS nie będzie naliczał odsetek, a jedynie opłatę prolongacyjną. Stanowi ona 50% stawki odsetek za zwłokę obowiązującej w dniu podpisania umowy.  Ponadto zostanie zawieszone prowadzone postępowanie egzekucyjne.

Rozłożenie zadłużenia na raty następuje w formie umowy cywilnoprawnej podpisanej przez płatnika i  przedstawiciela ZUS. 

Układ ratalny

W jakim sposób ubiegać się o rozłożenie zadłużenia na raty?

Płatnik w celu rozłożenia zadłużenia na raty musi :

  • złożyć wniosek wraz z uzasadnieniem,
  • opłacać bieżące składki, jeżeli nadal prowadzi działalność,
  • uregulować koszty egzekucyjne lub zwrócić się z wnioskiem o ich rozłożenie na raty.

Co powinien zawierać wniosek o rozłożenie zadłużenia na raty?

Wniosek o rozłożenie zadłużenia na raty powinien zawierać :

  • informację o tym, co płatnik chce, aby ZUS rozłożył na raty (okres zadłużenia, kwota zadłużenia),
  • propozycję spłaty zadłużenia – termin płatności rat, ich liczbę i wysokość,
  • powód zaprzestania (lub niepełnego) opłacania składek,
  • wyczerpującą informację i uzasadnienie wskazujące, że płatnik nie jest w stanie jednorazowo uregulować zadłużenia,
  • określenie rodzaju pomocy publicznej, o jaką się płatnik ubiega, jeżeli nadal jesteś przedsiębiorcą.

Jakie dokumenty dołączyć do wniosku?

Do wniosku o rozłożeniu zaległości na raty należy dołączyć:

  • oświadczenie o stanie rodzinnym i majątkowym oraz sytuacji materialnej,
  • dokumenty obrazujące kondycję finansową płatnika oraz możliwości płatnicze (np. roczne zeznania PIT za ostatni rok, wyciąg z księgi przychodów i rozchodów lub sprawozdania finansowe – za ostatnie 3 lata),
  • dokumenty dotyczące pomocy publicznej – jeżeli płatnik nadal jest przedsiębiorcą.

Zakres pozostałych dokumentów, jakie powinien płatnik dołączyć do wniosku, zależy od rodzaju prowadzonej działalności i formy opodatkowania. Uwzględniając powyższe, pracownik ZUS ustali, jakie dokumenty dodatkowo powinny być złożone. Płatnik o tym fakcie zostanie poinformowany pisemnie lub, jeżeli wskaże adres e-mail, za pomocą poczty elektronicznej.

W jaki sposób złożyć wniosek?

Płatnik wniosek o rozłożenie zaległości na raty może złożyć :

  • pisemnie – za pośrednictwem poczty, firmy kurierskiej bądź osobiście w każdej placówce ZUS,
  • ustnie do protokołu w  placówce ZUS – protokół powinien być podpisany przez płatnika oraz przez pracownika ZUS, który go sporządził,
  • elektronicznie – za pomocą portalu pod adresem www.zus.pl, który jest częścią Platformy Usług Elektronicznych ZUS (PUE),
  • telefonicznie – za pośrednictwem COT : 22  560  16  001 – z  telefonów stacjonarnych i  komórkowych.

Jeżeli płatnik złożył wniosek elektronicznie, umowa zostanie mu przesłana na wskazany adres e-mail. Po jej wydrukowaniu w dwóch egzemplarzach i podpisaniu oba egzemplarze powinien przesłać do ZUS w celu złożenia podpisu przez przedstawiciela Zakładu. Po podpisaniu jeden egzemplarz zostanie Ci odesłany.

Aby wysyłać wnioski do ZUS i  otrzymywać odpowiedzi za pośrednictwem PUE, czyli skrzynki podawczej ZUS, płatnik musi mieć profil PUE oraz kwalifikowany podpis elektroniczny albo podpis elektroniczny potwierdzony profilem zaufanym elektronicznej Platformy Usług Administracji Publicznej (ePUAP). 

Natomiast płatnik, aby złożyć wniosek telefonicznie musi mieć profil na platformie PUE. Następnie, gdy zostanie uwierzytelniony przez podanie loginu PUE i kodu PIN do kanału telefonicznego, powinien w rozmowie telefonicznej zlecić konsultantowi COT złożenie w jego imieniu wniosku. W celu udokumentowania faktu złożenia przez płatnika wniosku rozmowa z konsultantem COT zostanie nagrana, a płatnik zobaczy wysłany wniosek w dokumentach wysłanych w swoim profilu PUE (jako kanał przekazania będzie widniał COT). Płatnik musi też podać adres e-mail, na który ZUS prześle wykaz dokumentów, jakie powinien złożyć w placówce ZUS, aby wniosek mógł zostać rozpatrzony. 

Kiedy ZUS może nie rozpatrzyć wniosku?

ZUS może nie rozpatrzyć wniosku płatnika, gdy :

  • pomimo wezwania nie złożysz w  wyznaczonym przez ZUS terminie:
    • dokumentów przedstawiających jego aktualną sytuację finansową,
    • dokumentów ubezpieczeniowych umożliwiających ustalenie okresu obowiązku opłacania składek i wysokość należności – wyłącznie w przypadku, gdy w przekazanych do ZUS dokumentach występują nieprawidłowości,
    • informacji o rodzaju pomocy publicznej, o jaką się ubiega, oraz związanych z danym rodzajem pomocy publicznej dokumentów,
  • pomimo wezwania nie zmieni w wyznaczonym przez ZUS terminie:
    • rodzaju pomocy publicznej, o którą wnioskuje,
    • zakresu wniosku w taki sposób, aby ZUS mógł udzielić układu ratalnego w ramach pomocy de minimis,
  • płatnik ma w  ZUS zadłużenie w  postaci kosztów egzekucyjnych i w terminie wyznaczonym przez ZUS:
    • nie opłaci tych należności, lub
    • nie złoży wniosku o rozłożenie ich na raty.

Kiedy ZUS może Ci odmówić rozłożenia zadłużenia na raty?

ZUS może odmówić płatnikowi rozłożenia zadłużenia na raty np. wtedy, gdy:

  • mimo obowiązku nie będzie opłacał składek bieżących należnych po dniu złożenia wniosku,
  • z historii dotychczasowej współpracy wynika, że podejmowane przez płatnika działania związane z  posiadanym zadłużeniem nie miały na celu jego spłaty, a jedynie były działaniami na zwłokę,
  • pomimo wyrażanych dotychczas zgód na spłatę zadłużenia w ratach płatnik nie dotrzymał warunków spłaty.

Kiedy umowa o rozłożenie zadłużenia na raty ulegnie rozwiązaniu?

Umowa ulegnie rozwiązaniu, jeżeli :

  • płatnik nie opłaci w wyznaczonym przez ZUS terminie niedopłat powstałych w  związku z  nieopłaceniem lub opłaceniem rat bądź składek bieżących w częściowej wysokości lub po terminie,
  • płatnik nie opłaci należności objętych umową w terminie płatności ostatniej raty wynikającym z harmonogramu spłaty,
  • zostaną ujawnione nowe okoliczności, nieznane, lecz istniejące w dniu podpisania umowy, z których wynika, że płatnik wprowadził ZUS w błąd w celu uzyskania ulgi w spłacie należności i uniknięcia egzekucji,
  • płatnik złoży pisemne oświadczenie o odstąpieniu od realizacji umowy,
  • Komisja Europejska wyda decyzję o obowiązku zwrotu pomocy publicznej.

Co płatnik może zrobić, jeśli w trakcie trwania umowy jego sytuacja finansowa się zmieni?

Jeżeli w trakcie realizacji umowy sytuacja finansowa płatnika ulegnie zmianie, może wystąpić do ZUS z wnioskiem o zmianę warunków udzielonej ulgi, przez co należy rozumieć:

  • zmianę terminu płatności rat lub ich wysokości,
  • skrócenie lub wydłużenie okresu spłaty należności.

Zmiana warunków umowy następuje w  formie aneksu do umowy już podpisanej i może dotyczyć tylko tych należności, których termin płatności jeszcze nie upłynął. Do czasu podpisania aneksu do umowy obowiązują warunki spłaty należności wskazane w umowie. 

Co to jest pomoc publiczna?

Pomoc publiczna to taka pomoc, która spełnia łącznie cztery warunki:

  • udzielana jest przez państwo – w tym przypadku ZUS,
  • stanowi korzyść dla przedsiębiorcy, ponieważ pomoc jest udzielana przez ZUS na lepszych warunkach niż oferowane na rynku, np. w banku,
  • ma charakter selektywny, czyli nie otrzymują jej wszyscy przedsiębiorcy,
  • zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji oraz wpływa negatywnie na wymianę handlową między państwami członkowskimi Unii Europejskiej.

Przepisy dotyczące pomocy publicznej mają zastosowanie tylko do przedsiębiorców, tj. osób prowadzących działalność gospodarczą w chwili ubiegania się o ulgę. ZUS nie udziela pomocy w formie przekazania przedsiębiorcy środków pieniężnych, ale w formie: umorzenia należności z tytułu składek, rozłożenia należności z tytułu składek na raty oraz odroczenia terminu płatności składek bieżących.

Jakich rodzajów pomocy publicznej może udzielić ZUS?

ZUS może udzielić pomocy de minimis lub pomocy mającej na celu naprawę szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi lub innymi nadzwyczajnymi zdarzeniami.

Kiedy ZUS może udzielić pomocy de minimis?

ZUS może udzielić pomocy de minimis, gdy łączna wartość pomocy de minimis udzielanej Ci jako przedsiębiorcy nie przekracza 200 000 euro w okresie 3 lat podatkowych.

Układ ratalny, a e-składka

Od 1 stycznia zmienia się system opłacania i rozliczania składek ZUS. Będzie obowiązywać jedna wpłata określana mianem e-składki. Będzie ona dokonywana na indywidualny rachunek składkowy. Jeśli płatnik będzie miał zaległości w ZUS i opłaca dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, to aby nie zostać wyłączonym w 2018 roku z tego ubezpieczenia, musi dokonać spłaty zadłużenia lub zwrócić się do ZUS z wnioskiem o rozłożenie płatności na raty.