Ile wynosi mandat za niezłożenie PIT lub deklaracji VAT w terminie? Czy czynny żal zawsze pomaga uniknąć kary?

Obowiązkiem osób prowadzących działalność gospodarczą jest obliczanie oraz płacenie należnych podatków a także składanie wymaganych przepisami deklaracji podatkowych. Zdarza się, że podatnik przez zwykłe roztargnienie lub z innych przyczyn nie złoży zeznania w terminie. W poniższym artykule postaram się przedstawić jakie są skutki niezłożenia deklaracji w terminie.

Skutki niezłożenia deklaracji w terminie

Niezłożenie deklaracji w terminie jest zgodnie z kodeksem karnym skarbowym wykroczeniem skarbowym przeciwko obowiązkom podatkowym. Art. 56 § 4 KKS stanowi, że karze grzywny podlega:
„…ten podatnik, który mimo ujawnienia przedmiotu lub podstawy opodatkowania nie składa w terminie organowi podatkowemu lub płatnikowi deklaracji lub oświadczenia lub wbrew obowiązkowi nie składa ich za pomocą środków komunikacji elektronicznej.”. 
Oznacza to, że przedsiębiorca, który spóźni się ze złożeniem zeznania np. PIT-36(L), PIT-28 lub złoży deklarację w formie papierowej pomimo obowiązku złożenia jej w formie elektronicznej np. VAT-7 może być ukarany grzywną.
Kara grzywny zgodnie z art. 47 -48 KKS określana jest kwotowo i może być wymierzona w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia. Zazwyczaj jednak w przypadku niezłożenia deklaracji w terminie, które jest wykroczeniem o niskiej szkodliwości społecznej, wszczynane jest postępowanie mandatowe. Tryb taki można zastosować gdy osoba sprawcy i okoliczności popełnienia wykroczenia skarbowego nie budzą wątpliwości i nie zachodzi potrzeba wymierzenia surowszej kary niż dwukrotność minimalnej pensji (art. 137 § 1 KKS) . Warunkiem jest także to aby ukarany zgodził się na przyjęcie mandatu karnego. W przeciwnym razie przeprowadzane jest dochodzenie, które może skończyć się skierowaniem sprawy do sądu. Poniżej tabela przedstawiająca kwoty grzywny oraz mandatu karnego na 2018 rok.

Grzywna za wykroczenia skarbowe w 2018 r.

Minimalna grzywna1/ 10 ˣ 2.100 zł210,00 zł
Maksymalna grzywna20 ˣ 2.100 zł42.000 zł
Mandat karnydo 2 ˣ 2.100 zł4.200 zł

PIT - zeznania za 2016 rok

Jak uniknąć kary za niezłożenie deklaracji w terminie?

Sposobem na uniknięcie sankcji karno-skarbowych jest złożenie tzw. „czynnego żalu”. Jest to zawiadomienie na piśmie lub ustnie do protokołu składane właściwemu organowi przez sprawcę ujawniające istotne okoliczności czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu. Czynny żal jest skuteczny tylko wtedy gdy przedsiębiorca uiści wymagalną należność publicznoprawną wraz z odsetkami.
Zgodnie z art. 16 § 5 KKS zawiadomienie jest natomiast bezskuteczne, jeśli zostało złożone:
1) w czasie, kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego;
2) po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej, w szczególności przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, chyba że czynność ta nie dostarczyła podstaw do wszczęcia postępowania o ten czyn zabroniony.
Czy sam fakt niepojawienia się deklaracji w urzędzie lub złożenie deklaracji nierzetelnej oznacza, że urząd skarbowy ma „wyraźnie udokumentowaną wiadomość” o popełnieniu przez przedsiębiorcę wykroczenia i ma prawo nałożyć na przedsiębiorcę mandat karny? Zgodnie z przyjętą doktryną – nie. Aby czynny żal uznać za nieskuteczny organ podatkowy musi dysponować dokumentem, który w sposób oczywisty potwierdza popełnienie wykroczenia. Może to być np. protokół, notatka urzędowa, pisemne zawiadomienie złożone przez osobę trzecią lub inne. Taka interpretacja może posłużyć za ewentualny argument do obrony dla przedsiębiorcy w przypadku nałożenia przez urząd skarbowy kary grzywny za złożenie deklaracji po terminie.
Przykład 1
Urząd skarbowy w związku z niewpłynięciem deklaracji PIT-36 za 2017 rok w terminie odmówił w dniu 08 maja przedsiębiorcy skorzystania z czynnego żalu. Sam fakt niepojawienia się deklaracji w urzędzie nie jest podstawą aby uznać czynny żal za bezskuteczny.
Przykład 2
Urząd skarbowy w kwietniu 2018 przysłał przedsiębiorcy wezwanie do złożenia PIT-28 za 2017 rok. Jeśli urząd skarbowy dysponuje udokumentowaną wiadomością o niezłożeniu deklaracji przez przedsiębiorcę złożenie czynnego żalu nie będzie chroniło przedsiębiorcy przed odpowiedzialnością karno-skarbową.

Co z korektą deklaracji?

Przedsiębiorca dokonując korekty deklaracji nie podlega karze za sporządzenie pierwotnego rozliczenia niepoprawnie pod warunkiem, że:

  • deklaracja jest prawnie skuteczna czyli złożona jest do czasu upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego – pomijając okresy zawieszenia tego uprawnienia w czasie kontroli podatkowej, celno-skarbowej oraz postępowania podatkowego a także zakaz korekty w zakresie objętym decyzją określającą wysokość zobowiązania podatkowego;
  • uiszczenia całej należności publicznoprawnej, która z powodu błędnego sporządzenia deklaracji została uszczuplona lub narażona na uszczuplenie.

Jeśli przedsiębiorca spełni powyższe warunki i złoży prawnie skuteczną korektę oraz dokona wpłaty uszczuplonego podatku nie podlega odpowiedzialności karno-skarbowej i nie składa czynnego żalu.
Przykład 3
Przedsiębiorca omyłkowo nie ujął całej sprzedaży w deklaracji VAT-7 na luty 2018, w związku z czym powstała zaległość z tytułu podatku od towarów  usług. W dniu 30 kwietnia 2018 przedsiębiorca złożył korektę VAT-7, w której uwzględnił brakującą sprzedaż oraz zapłacił zaległy podatek wraz z odsetkami. Przedsiębiorca nie podlega odpowiedzialności karno-skarbowej, gdyż spełnił warunki skutecznej korekty deklaracji. Nie musi także składać czynnego żalu.