Jak można wypowiedzieć umowę o pracę? Jaki jest okres wypowiedzenia?
Z wielu względów zarówno pracodawca, jak i pracownik mogą zdecydować się na wypowiedzenie umowy. W jaki sposób można tego dokonać? Jakie obowiązują okresy wypowiedzenia? Czy okres wypowiedzenia można skrócić lub wydłużyć? Są też sytuacje, gdy umowa może zostać rozwiązana ze skutkiem natychmiastowym lub po prostu wygasa.
Jak wskazano w art. 30 § 1. ustawy dnia 26.06.1974 r. kodeks pracy umowa o pracę rozwiązuje się:
- na mocy porozumienia stron,
- przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem),
- przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia),
- z upływem czasu, na który była zawarta.
Wypowiedzenie umowy o pracę to jednostronna czynność prawna – oświadczenie woli zmierzające do rozwiązanie stosunku pracy. Kodeks pracy w art. 32. § 1. wskazuje na to, iż każda ze stron może rozwiązać umowę o pracę za wypowiedzeniem.
Okres wypowiedzenia
Ustawodawca wskazał, iż umowa o pracę może zostać podpisana na okres próbny, na czas określony lub nieokreślony. Okres wypowiedzenia zależy od rodzaju zawartej umowy.
Umowa o pracę na okres próbny rozwiązuje się z upływem tego okresu, a przed jego upływem może być rozwiązana za wypowiedzeniem. Okres wypowiedzenia wynosi :
- 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni,
- 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie,
- 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące.
W przypadku zaś umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony i określony, okres wypowiedzenia jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi:
- 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,
- 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,
- 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.
Co ważne jeżeli wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub umowy o pracę zawartej na czas określony następuje z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo z innych przyczyn niedotyczących pracowników, pracodawca może, w celu wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę, skrócić okres trzymiesięcznego wypowiedzenia, najwyżej jednak do 1 miesiąca. W takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia. Okres, za który przysługuje odszkodowanie, wlicza się pracownikowi pozostającemu w tym okresie bez pracy do okresu zatrudnienia.
W związku z wypowiedzeniem umowy o pracę pracodawca może zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy do upływu okresu wypowiedzenia. W okresie tego zwolnienia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Co więcej, jeśli wypowiedzenie następuje z woli pracodawcy, to pracownikowi przysługuje zwolnienie na poszukiwanie pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Wymiar zwolnienia wynosi:
- 2 dni robocze – w okresie dwutygodniowego i jednomiesięcznego wypowiedzenia,
- 3 dni robocze – w okresie trzymiesięcznego wypowiedzenia.
Wyjątki
Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi:
- któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku (chyba, że pracownik uzyska rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy),
- w czasie urlopu, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.
Wydłużenie i skrócenie okresu wypowiedzenia
Ustawa z z dnia 26.06.1974 r. kodeks pracy określa minimalne okresy wypowiedzenia. Nic natomiast nie stoi na przeszkodzie, aby okres ten wydłużyć, oczywiście za zgodą obu stron. Możliwa jest także sytuacja zgoła inna, czyli skrócenie okresu wypowiedzenia, bądź rozwiązanie umowy ze skutkiem natychmiastowy, jeśli obie strony wyrażają taką wolę. tego typu ustalenia powinny być dokonywane w formie pisemnej.
Brak okresu wypowiedzenia
Ustawodawca w art. 52 i 53 wskazał sytuacje, w których pracownik i pracodawca mogą umowę wypowiedzieć bezzwłocznie.
Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w razie:
- ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych,
- popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem,
- zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika nie może nastąpić po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy. Oznacza to, że w sytuacji gdy pracodawca dowie się o popełnieniu przez pracownika czynu zabronione na przykład po 2 miesiącach, to nie może go zwolnić w tym trybie. Może natomiast rozwiązać umowę z zachowaniem obowiązujące pracownika okresu wypowiedzenia.
Ponadto pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia:
- jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa:
a) dłużej niż 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy,
b) dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową,
- w razie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn niż wymienione wyżej, trwającej dłużej niż 1 miesiąc.
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie może nastąpić :
w razie nieobecności pracownika w pracy z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem – w okresie pobierania z tego tytułu zasiłku, a w przypadku odosobnienia pracownika ze względu na chorobę zakaźną – w okresie pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku,
po stawieniu się pracownika do pracy w związku z ustaniem przyczyny nieobecności.
Jeśli chodzi natomiast o drugą stronę umowy, czyli pracodawcę, to pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, jeżeli :
zostanie wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, a pracodawca nie przeniesie go w terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim do innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan jego zdrowia i kwalifikacje zawodowe,
pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika; w takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia (w przypadku rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia).
Oświadczenie pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie, z podaniem przyczyny uzasadniającej rozwiązanie umowy. Co istotne rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy nie może nastąpić po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez pracownika wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy.
Doręczenie wypowiedzenia
Najczęściej wypowiedzenie dostarczane jest osobiście. Dobrze, aby w takiej sytuacji mieć świadków, jeśli strona nie chciałaby go przyjąć, ponieważ świadkowie mogą potwierdzić o tym, że zostało ona skutecznie dostarczone. Równie popularną metodą jest przesłanie dokumentu pocztą. Należy pamiętać o tym, iż przesyłka powinna być polecona za zwrotnym potwierdzeniem odbioru, gdyż data faktycznego dostarczenia, jest dniem od którego należy liczyć wypowiedzenie. Informacja zwrotna z poczty o dostarczeniu ma znaczenia dla właściwego określenia dnia od którego należy policzyć okres wypowiedzenia, a także datę rozwiązania umowy. Dopełnienie tych czynności, może jednak nie być wystarczającym, gdy na przykład pracownik uchyla się odebrania przesyłki. W orzecznictwie ugruntował się pogląd, zgodnie z którym gdy pracownik nie odbiera listu, to uznaje się, że została ona skutecznie dostarczona po dwukrotnym bezskutecznym awizowaniu przesyłki u adresata. Stanowisko to oczywiście może zostać podważone, gdy pracownik udowodni, że faktycznie nie mial możliwości jej odebrania.
Uwagi
Okres wypowiedzenia umowy o pracę obejmujący tydzień lub miesiąc albo ich wielokrotność kończy się odpowiednio w sobotę lub w ostatnim dniu miesiąca.
Oświadczenie każdej ze stron o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie.
W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy.
W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę lub jej rozwiązaniu bez wypowiedzenia powinno być zawarte pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie odwołania do sądu pracy.
Podziel się nim ze znajomymi
