Powołanie, wybór, mianowanie i spółdzielcza umowa o pracę
Na czym polega powołanie, wybór, mianowanie i spółdzielcza umowa o pracę? O czym należy wiedzieć przy tego typu stosunkach pracy?
Na wstępie przypomnę, że pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Stanowi o tym art. 2 ustawy z dnia 26.06.1974 r. Kodeks pracy. O ile o umowie o pracę często się mówi, o tyle pozostałe formy zatrudniania spotyka się stosunkowo rzadko.
Stosunek pracy na podstawie powołania
Przepisy ustawy kodeks pracy w art. 68 określają, że stosunek pracy nawiązuje się na podstawie powołania w przypadkach określonych w odrębnych przepisach.
Dotyczy on przede wszystkim osób na stanowiskach kierowniczych, dyrektorskich. Można powiedzieć, że do nawiązania stosunku pracy w drodze powołania dochodzi, gdy właściwy organ, zwany organem powołującym, powoła pracownika na określone stanowisko, a pracownik powołanie to przyjmie.
Najważniejsze informacje na temat tej umowy, to że :
- powołanie może być poprzedzone konkursem, choćby przepisy szczególne nie przewidywały wymogu wyłonienia kandydata na stanowisko wyłącznie w wyniku konkursu,
- stosunek pracy na podstawie powołania nawiązuje się w terminie określonym w powołaniu, a jeżeli termin ten nie został określony – w dniu doręczenia powołania, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej,
- powołanie powinno być dokonane na piśmie,
- jeżeli pracownik powołany na stanowisko w wyniku konkursu pozostaje w stosunku pracy z innym pracodawcą i obowiązuje go trzymiesięczny okres wypowiedzenia, może on rozwiązać ten stosunek za jednomiesięcznym wypowiedzeniem. Rozwiązanie stosunku pracy w tym trybie pociąga za sobą skutki, jakie przepisy prawa pracy wiążą z rozwiązaniem umowy o pracę przez pracodawcę za wypowiedzeniem,
- pracownik zatrudniony na podstawie powołania może być w każdym czasie – niezwłocznie lub w określonym terminie – odwołany ze stanowiska przez organ, który go powołał. Dotyczy to również pracownika, który na podstawie przepisów szczególnych został powołany na stanowisko na czas określony,
- odwołanie powinno być dokonane na piśmie,
- odwołanie jest równoznaczne z wypowiedzeniem umowy o pracę, a w okresie wypowiedzenia pracownik ma prawo do wynagrodzenia w wysokości przysługującej przed odwołaniem,
- na wniosek lub za zgodą pracownika pracodawca może zatrudnić go w okresie wypowiedzenia przy innej pracy, odpowiedniej ze względu na jego kwalifikacje zawodowe, a po upływie okresu wypowiedzenia zatrudnić na uzgodnionych przez strony warunkach pracy i płacy,
- w razie odwołania pracownicy w okresie ciąży, organ odwołujący jest obowiązany zapewnić jej inną pracę, odpowiednią ze względu na jej kwalifikacje zawodowe, przy czym przez okres równy okresowi wypowiedzenia pracownica ma prawo do wynagrodzenia w wysokości przysługującej przed odwołaniem – jeżeli jednak pracownica nie wyrazi zgody na podjęcie innej pracy, stosunek pracy ulega rozwiązaniu z upływem okresu równego okresowi wypowiedzenia, którego bieg rozpoczyna się od dnia zaproponowania na piśmie innej pracy.
Stosunek pracy na podstawie wyboru
Nawiązanie stosunku pracy następuje na podstawie wyboru, jeżeli z wyboru wynika obowiązek wykonywania pracy w charakterze pracownika. Stosunek pracy z wyboru rozwiązuje się z wygaśnięciem mandatu. Kwestia ta wynika z art. 73 ustawy z dnia 26.06.1974 r. Kodeks pracy.
Pracownik pozostający w związku z wyborem na urlopie bezpłatnym ma prawo powrotu do pracy u pracodawcy, który zatrudniał go w chwili wyboru, na stanowisko równorzędne pod względem wynagrodzenia z poprzednio zajmowanym, jeżeli zgłosi swój powrót w ciągu 7 dni od rozwiązania stosunku pracy z wyboru. Niedotrzymanie tego warunku powoduje wygaśnięcie stosunku pracy, chyba że nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika. Natomiast pracownikowi, który nie pozostawał w związku z wyborem na urlopie bezpłatnym, przysługuje odprawa w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia.
Stosunek pracy na podstawie mianowania
Kodeks pracy w art. 75 w temacie mianowania ogranicza się tylko to stwierdzenia, że stosunek pracy nawiązuje się na podstawie mianowania w przypadkach określonych w odrębnych przepisach.
Natomiast stosunek pracy nawiązuje się w terminie określonym w akcie nominacji, jednakże, gdy go nie określono z chwilą doręczenia osobie mianowanej tego aktu. Dodatkowo wymagane może być dokonanie dodatkowych czynności, jak złożenie ślubowania, dlatego jeśli nominowany odmówi jego złożenia albo nie przystąpi do pracy we wskazanym terminie nominacja w zasadzie traci ważność.
Zasadą jest nominacja na czas nieokreślony, natomiast możliwe jest dokonanie jej na czas określony. Nie istnieje nominacja na okres próbny.
Stosunek pracy na podstawie spółdzielczej umowy o pracę
Stosunek pracy między spółdzielnią pracy a jej członkiem nawiązuje się przez spółdzielczą umowę o pracę. Ten stosunek pracy na podstawie spółdzielczej umowy o pracę reguluje ustawa – Prawo spółdzielcze, a w zakresie nieuregulowanym odmiennie tą ustawą stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu pracy.
Podziel się nim ze znajomymi
