Opodatkowanie zakupu wierzytelności – zmiany 2019

Piotr Juszczyk

Opodatkowanie zakupu wierzytelności wraz z 1 styczniem 2019 r. uległo modyfikacji. Jest to kolejna zmiana w zakresie podatku dochodowego obowiązująca od początku tego roku. Po szczegóły zapraszam do wpisu.
Wraz z początkiem 2019 roku zmieniły się zasady rozliczania kosztu zakupu wierzytelności ich. Podstawą modyfikacją jest odejście od proporcjonalnego rozliczania kosztów zakupu wierzytelności. Podatnicy będą mogli uwzględnić koszty nabycia długu już w momencie uzyskania jego częściowej spłaty, a nie dopiero po odzyskaniu całej należności. Powyższe zmiana na pewno jest korzystna i przyczynia się do uproszczenia rozliczeń podatkowych. Jednocześnie bez zmian pozostaje sytuacja podatnika, który nie uzyskał spłaty długu nawet częściowo. Nie będzie on miał możliwości wykazania jakichkolwiek kosztów uzyskania przychodów związanych z nabyciem takiej wierzytelności. Dzieje się tak dlatego, że podatnik nie uzyskał żadnego przychodu.

Opodatkowanie zakupu wierzytelności – jak było?

W przypadku obrotu wierzytelnościami, dopiero spłata wierzytelności lub jej dalsze zbycie generowało przychody i odpowiadające im koszty nabycia wierzytelności. Odpowiadającym im kosztom, a więc proporcjonalnie do osiągniętego przychodu. Jednak w przypadku ugody i spłaty tylko części wierzytelności całość tych kosztów należało ująć jako koszty wierzytelności. Ugoda w istocie polega na umorzeniu wierzytelności w części – poniesione koszty pozostają zatem w związku przyczynowo-skutkowym z pozostałą, nieumorzoną kwotą. Każdorazowa spłata wierzytelności wiązała się z prawem potrącenia przez podatnika kosztów uzyskania przychodów w wysokości tej części ceny nabycia konkretnej wierzytelności, jaka odpowiadała stosunkowi wartości uzyskanej spłaty wierzytelności do wartości należnych spłat.
Przykład. 
Podatnik zakupił wierzytelność o wartości nominalnej 10.000 zł za 2.500 zł. Podatnik odzyskał dnia 20.10.2018 r. 2.000 zł, a więc 20% wartości nominalnej wierzytelności. U podatnika w dniu 21.12.2018 r. wystąpi przychód w kwocie 2.000 zł oraz koszt w kwocie 500 zł (2.500×20%) w tej samej dacie. Podatnik w dalszym postępowaniu odzyskał 5.000 zł, a więc do przychodu zaliczał 5.000 a do kosztów 1250 zł (2.500×50%). Ostatecznie dnia 31.12.2018 r. odzyskał pozostała wartość tj. 3.000 zł. Podatnik w dniu 31.12.2018 r. wykazał 3000 przychodu oraz może zliczyć 750 zł kosztów (2500 x 30%).
Opodatkowanie zakupu wierzytelności

Opodatkowanie zakupu wierzytelności – jak jest?

Z początkiem 2019 r. do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych został dodany do art. 23 ust. 1 pkt 34a. Z treści tego przepisu wynika, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów strat w części niepokrytej przychodami uzyskanymi z nabytych wierzytelności, w tym nabytego pakietu wierzytelności. W związku z tym, koszty nabycia wierzytelności mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w kwocie uzyskanych z tych wierzytelności przychodów. Koszty te zaliczamy do momentu zrównania się przychodu z kwotą poniesioną na nabycie tych wierzytelności. Jak należy zauważyć zasada proporcjonalności już przestała obowiązywać.
Przykład. 
Podatnik zakupił wierzytelność o wartości nominalnej 10.000 zł za 2.500 zł. Podatnik odzyskał dnia 20.02.2019 r. 2.000 zł, a więc wartość mniejszą niż wartość ich zakupu. U podatnika w dniu 20.02.2019 r. wystąpi przychód w kwocie 2.000 zł oraz koszt w kwocie 2000 zł. Gdyby podatnik uzyskał od razu wartość co najmniej 2.500 zł, wówczas mógłby cały koszt zakupu zaliczyć do kosztów. Podatnik zgodnie z nowym przepisem nie może wykazać straty. Podatnik w dalszym postępowaniu odzyskał 5.000 zł, a więc do przychodu zaliczał 5.000 a do kosztów 500 zł. Jest pozostała wartość zakupu wierzytelności. Ostatecznie dnia 30.04.2019 r. odzyskał pozostała wartość tj. 3.000 zł. Podatnik w dniu 30.04.2018 r. wykaże tylko sam przychód w kwocie 3.000 zł.
Podatnicy nawet jeśli całej kwoty wierzytelności nie odzyskają, to łączna podstawa opodatkowania będzie niższa, niż jak było to do końca 2018 r. Natomiast w sytuacji gdy uda się odzyskać cały dług, ostatecznie łączna podstawa opodatkowania i podatek zarówno w poprzednim, jak i obecnym rozwiązaniu, są takie same.