Gdzie opodatkować swoje dochody, czyli ograniczony i nieograniczony obowiązek podatkowy

Jednym z podstawowych elementów konstrukcyjnych podatków jest obowiązek podatkowy, czyli w myśl Ordynacji podatkowej  przymusowa powinność świadczenia na rzecz Skarbu Państwa w związku z wystąpieniem zdarzenia wskazanego w ustawie.

Zgodnie z ustawą o PIT wyróżnia się nieograniczony oraz ograniczony obowiązek podatkowy.

Nieograniczony obowiązek podatkowy

Nieograniczony obowiązek podatkowy polega na tym, że niezależnie od miejsca uzyskania przychodu należy go opodatkować w kraju. Dotyczy on osób fizycznych, które mają miejsce zamieszkania na terytorium Polski. Ustawa o PIT wskazuje również w jaki sposób rozumieć pojęcie miejsca zamieszkania.

Mianowicie, zgodnie z art. 3 ust. 1a ustawy o PIT za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium kraju uważa się osobę fizyczną, która:

  1. posiada na terytorium Polski centrum interesów osobistych bądź gospodarczych lub

  2. przebywa na terytorium Polski przez okres dłuższy niż 183 dni w trakcie roku podatkowego.

Należy zauważyć, że przesłanki wpływające na ustalenie obowiązku podatkowego mają charakter rozłączny. Oznacza to, że spełnienie choćby jednej z nich jest wystarczające aby przypisać danej osobie miejsce zamieszkania w Polsce.

Drugie kryterium jest dość jasne i nie powinno budzić żadnych wątpliwości. Jeśli dana osoba w ciągu roku łącznie przebywa na terytorium kraju ponad 183 dni wówczas uważa się, że ma miejsce zamieszkania w Polsce.

Znacznie mniej klarowne jest pierwsze kryterium dotyczące centrum interesów osobistych bądź gospodarczych. Tutaj ustawodawca nie definiuje powyższych pojęć. Zdaniem organów podatkowych, przez „centrum interesów osobistych” należy rozumieć wszelkie powiązania rodzinne, tzn. ognisko domowe, aktywność społeczną, polityczną, kulturalną, obywatelską, przynależność do organizacji/klubów, uprawianie hobby, itp.

Z kolei „centrum interesów gospodarczych” to przede wszystkim miejsce prowadzenia działalności zarobkowej, źródła dochodów, posiadane inwestycje, majątek nieruchomy i ruchomy, polisy ubezpieczeniowe, zaciągnięte kredyty, konta bankowe, itd. (np. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 07 września 2016, IPPB4/4511-730/16-2/JK3). Tak więc ustalając miejsce zamieszkania kierując się przesłanką centrum interesów osobistych/gospodarczych należy dokonać wnikliwej analizy przypadku konkretnej osoby.

Gdzie opodatkować swoje dochody, czyli ograniczony i nieograniczony obowiązek podatkowy

Warto również dodać, że dla ustalenia miejsca zamieszkania z reguły pomija się miejsce zameldowania. Meldunek traktowany jest jako kategoria prawa administracyjnego i zgodnie ze zmianami ustawy o ewidencji ludności w zasadzie zniesiony. Dopełnienie bądź niedopełnienie obowiązku meldunkowego z podatkowego punktu widzenia nie ma znaczenia dla ustalenia rezydencji podatkowej choć może stanowić pewną wskazówkę w toku analizy.

W sytuacji wykluczenia u danej osoby fizycznej nieograniczonego obowiązku podatkowego mamy do czynienia z ograniczonym obowiązkiem podatkowym. Dana osoba może mieć tylko i wyłączenie jeden obowiązek podatkowy.

Ograniczony obowiązek podatkowy

Ograniczony obowiązek podatkowy polega na tym, że dana osoba opodatkowuje w Polsce tylko te przychody, które osiągnęła na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie zaś z art. 3 ust. 1 pkt. 2b ustawy o PIT za dochody (przychody) osiągane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się w szczególności dochody (przychody) z:

  1. pracy wykonywanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia;

  2. działalności wykonywanej osobiście na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia;

  3. działalności gospodarczej prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

  4. położonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieruchomości, w tym ze sprzedaży takiej nieruchomości.

Podsumowując, dla ustalenia obowiązku podatkowego niezbędne jest określenie miejsca zamieszkania. To z kolei wymaga wnikliwej analizy określonej sytuacji danej osoby.