Nowe zasady opodatkowania VAT bonów

Polska wraz z innymi krajami członkowskimi musi do końca 2018 roku dostosować swoje przepisy dotyczące opodatkowania VAT bonów na towary lub usługi do dyrektyw unijnych. W związku z tym Ministerstwo Finansów przygotowało projekt nowelizacji ustawy o VAT w tym zakresie. Jakie będą nowe zasady opodatkowania VAT bonów? Postaram się przybliżyć w poniższym artykule.

Dotychczasowe zasady opodatkowania VAT bonów

Obecnie wobec braku uregulowania na szczeblu unijnym oraz nielicznego orzecznictwa TSUE państwa członkowskie stosują niejednolite zasady opodatkowania VAT bonów na towary lub usług. Ta niespójność  jest  szczególnie widoczna przy transakcjach transgraniczych i może prowadzić do podwójnego opodatkowania lub niezamierzonego braku ich opodatkowania, co może przyczynić się do zakłócenia konkurencji oraz uchylania się podatników od podatku. W związku z tym aby zapewnić jednolite podejście UE zobowiązała kraje członkowskie do zaimplementowania do dnia 31 grudnia 2018 dyrektyw Rady (UE) nr 2016/1065 z dnia 27 czerwca 2016 r. oraz 2017/2455 z dnia 5 grudnia 2017 r. odnoszących się do opodatkowania bonów.
W Polsce odpłatne wydanie bonu nie podlega opodatkowaniu VAT. Bony traktowane są jako znaki legitymacyjne uprawniające ich nabywcę do odbioru określonego świadczenia (nabycia towaru lub skorzystania z usługi). W momencie odpłatnego wydania bonu nie powstaje obowiązek podatkowy w podatku VAT, ponieważ sprzedaż bonów nie mieści się w katalogu czynności opodatkowanych. Opodatkowaniu podatkiem VAT podlega natomiast dostawa towarów lub świadczenie usług w zamian za kwotę wynikającą z realizacji bonu. Więcej na temat opodatkowania bonów tu.
Ryczał do przychodów ewidencjonowanych nie dla każdego
 

Nowe definicje bonów

Przepisy unijne w zakresie opodatkowania VAT bonów wprowadzają przede wszystkim podział na bony jednego przeznaczenia (SPV) oraz bony różnego przeznaczenia (MPV), co ma wpływ na moment oraz podstawę ich opodatkowania. W związku z obowiązkiem implementacji tych przepisów do ustawy o VAT wprowadzone zostaną nowe definicje bonu, bonu jednego przeznaczenia, bonu różnego przeznaczenia, emisji bonu oraz transferu bonu. Zgodnie proponowaną zmianą do art. 2 ustawy zostaną dodane pkt 38-42 zawierające definicje tych pojęć. I tak, gdy mowa o:
„38) bonie – rozumie się przez to instrument w postaci bonu na towary lub usługi, z którym wiąże się obowiązek jego przyjęcia jako wynagrodzenia lub części wynagrodzenia za dostawę towarów lub świadczenie usług, w przypadku którego towary, które mają zostać dostarczone lub usługi, które mają zostać  wykonane, lub tożsamość potencjalnych dostawców lub usługodawców są wskazane w samym instrumencie lub określone w powiązanej dokumentacji, w tym w warunkach wykorzystania tego instrumentu;
39) emisji bonu ‒ rozumie się przez to pierwsze wprowadzenie bonu do obrotu;
40) bonie jednego przeznaczenia – rozumie się przez to bon, w przypadku którego miejsce dostawy towarów lub świadczenia usług, których bon dotyczy oraz kwota należnego podatku od towarów i usług z tytułu dostawy tych towarów lub świadczenia tych usług są znane w chwili emisji tego bonu;
41) bonie różnego przeznaczenia – rozumie się przez to bon inny niż bon jednego przeznaczenia;
42) transferze bonu ‒ rozumie się przez to emisję bonu oraz każde przekazanie tego bonu po jego emisji.”.
Podstawowa różnica między bonami jednego oraz różnego przeznaczenia jest taka, iż w przypadku bonów SPV już w momencie emisji można określić w jakim państwie członkowskim należy odprowadzić należny podatek w chwili wymiany bony na towary lub usługi oraz jaka jest kwota tego podatku.

Nowe zasady opodatkowania VAT bonów

Nowe zasady opodatkowania VAT bonów zależą od rodzaju bonu. Bony jednego przeznaczenia zgodnie z proponowanym art. 8a ust. 1 opodatkowane będą w momencie transferu bonu czyli przy jego emisji oraz każdym przekazaniu, które nastąpi potem. Zasada ta dotyczy także dystrybutorów, którzy we własnym imieniu i na własny rachunek odsprzedają bony SPV.
Natomiast bony MPV opodatkowane mają być zgodnie z art. 8b ust. 1 w momencie ich realizacji tj. faktycznego przekazania towarów lub świadczenia usług w zamian za bon różnego przeznaczenia. Projekt zakłada także  rozwiązanie w odniesieniu do niewykorzystania bonów MPV , którego nie przewidziano w dyrektywie, polegające na opodatkowaniu bonów po upływie okresu ich ważności, jeżeli wynagrodzenie otrzymane za taki bon zatrzymuje sprzedawca (art. 8c projektu). Oznacza to wprowadzenie nowej czynności do ustawy o VAT polegającej na świadczeniu usługi gotowości do realizacji dostawy towaru lub świadczenia usługi.
Przykład
Przedsiębiorca sprzedał klientowi bon podarunkowy w wysokości 100 zł z terminem ważności 30.06.2019. Bon może być wymieniony na towary o różnych stawkach VAT. Córka klienta zrealizowała bon w części na kwotę 60 zł. Pozostała część bonu w wysokości 40 zł nie została zrealizowana w terminie ważności bonu. Obecnie przedsiębiorca opodatkowuje dostawę towarów jedynie w wysokości 60 zł wg właściwej stawki VAT. Gdyby jednak bon został wyemitowany po 1 stycznia 2019 będzie traktowany jako różnego przeznaczenia (ze względu na brak w chwili emisji informacji o stawce VAT). Przedsiębiorca opodatkowuje dostawę towarów w chwili realizacji bonu w wysokości 60 zł oraz usługę gotowości do realizacji dostawy w wysokości 40 zł z chwilą upływu terminu ważności bonu tj 30.06.2019.
Proponowane przepisy budzą szereg wątpliwości interpretacyjnych m.in. w zakresie rozróżnienia bonów SPV i MPV, korekty podstawy opodatkowania w przypadku niezrealizowania bonów SPV, opodatkowania usługi gotowości w przypadku bonów MPV. Ponadto mogą wpłynąć negatywnie na rynek bonów w Polsce poprzez zwiększenie obciążenia VAT emitentów bonów.