Kontrola umów zlecenie przez PIP

Na jakie kwestie należy zwrócić uwagę? Jakie podmioty podlegają kontroli? Co może być przedmiotem kontroli? Jakie dokumenty są po niej wydawane?

Na wstępie warto wspomnieć, że wraz z nowelizacją ustawy z dnia 10.10.2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, PIP otrzymał możliwość kontrolowania kolejnych podmiotów. Zaliczają się do nich między innymi przedsiębiorcy, dla których wykonują usługi zleceniobiorcy lub osoby świadczące usługi, które obowiązuje minimalna stawka godzinowa.

Warto się teraz zastanowić, co może być przedmiotem kontroli? Z pewnością sprawdzane jest to, czy dana osoba otrzymuje przynajmniej 13 zł/h. Jest to kwota zagwarantowana przepisami. Wyliczenia dokonuje się z uwzględnieniem liczby godzin wykonywania zlecenia lub świadczenia usług. Zatem pierwszą ważną rzeczą jest to, czy zapewnione jest minimum w postaci 13 zł za godzinę. Jeśli umowa go nie przewiduje, to czy mimo tego wypłacone jest wyrównanie.

Przykład – Zleceniobiorca ma określone wynagrodzenie w wysokości 1500 zł brutto. Liczba godzin wykonywania zlecenia wynosi 150. Zatem 1500 : 150 = 10 zł/h. Nie ma zagwarantowanego minimum w umowie, ale zleceniodawca obowiązany jest wypłacić wynagrodzenie w kwocie nie mniejszej niż 150*13 = 1950 zł brutto.

Ustawodawca określił także grupy osób, które są wyłączone od stosowania minimalnej stawki godzinowej. Inspekcja Pracy może badać, czy w odniesieniu do tych osób spełnione są kryteria, aby z tego obowiązku być zwolnionym. Inspektorzy weryfikując umowy i na tej podstawie ustalają, czy faktycznie mamy do czynienia z wyjątkiem uprawniającym do niewypłacania minimalnej stawki.

Ponadto inspektorzy mają uprawnienia do weryfikowania poprawności zawartej umowy. Mam tutaj na myśli sprawdzenie przesłanek do tego, czy dany tytuł nie należy traktować jako stosunek pracy. Jeśli stwierdzono by taką sytuację, to wówczas pracodawca powinien przekształcić umowę. Gdy nie wyrazi na to zgody, PIP kieruje sprawę do sądu i wnioskuje o ustalenie stosunku pracy.

Kolejna kwestia, to ewidencje – nie ma w przepisach narzuconego obowiązku prowadzenia ewidencji liczby godzin wykonywania zlecenia lub świadczenia usług, zwłaszcza takiej jak dla pracowników. Określono jedynie, że należy w dowolny sposób ustalić system potwierdzania liczby godzin. Chodzi o ilość godzin faktycznie wykonywanego zlecenia określonego w umowie. Należy mieć na względzie też to, że prowadzenie identycznej ewidencji dla zleceniobiorców, jak dla pracowników może być podstawą do uznania danej umowy za umowę o pracę. Zatem warto w takim przypadku przygotować inny dokument. Może to być np. :

• oświadczenie zawierające liczbę godzin,
• zestawienie w tabeli liczby godzin,
• lista z wyszczególnieniem godzin rozpoczęcia i zakończenia wykonywania zlecenia z podziałem na dni.

Inspektor pracy nie może kwestionować sposobu potwierdzania liczby godzin z tego względu, że ustawodawca dał dowolność w tym zakresie.

Charakter umowy jest kolejną rzeczą, której PIP nie może podważyć. Jeżeli w wyniku kontroli, inspektor PIP będzie miał wątpliwości co do rodzaju umowy, może poinformować ZUS i ta jednostka może badać ten temat. O kontrolach z ZUS pisałam już w poprzednim artykule.

Możemy mieć do czynienia z taką sytuacją, że dana osoba będzie miała podpisaną umowę o dzieło. PIP podczas kontroli będzie miał wątpliwości co do tego i zgłosi to do ZUS. Jednostka po sprawdzeniu stwierdzi, że dana umowa ma znamiona umowy zlecenie i należy ją przekształcić, dopłacić składki i skorygować dokumenty. Po tym PIP znowu może to skontrolować i sprawdzać, czy wypłacane są kwoty odpowiadające 13 zł/h.

Inspektor może sprawdzać to, czy wynagrodzenie zostało wypłacone w formie pieniężnej, zgodnie z art. 8a ust. 5 ustawy z dnia 10.10.2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. A także w przypadku umów na okres dłuższy niż 1 miesiąc, czy wypłaty wynagrodzenia w wysokości wynikającej z wysokości minimalnej stawki godzinowej dokonuje się co najmniej raz w miesiącu. Nakazuje to art. 8a ust. 6 ustawy z dnia 10.10.2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Dowolna częstość wypłat wynagrodzenia może dotyczyć jego części wykraczającej ponad minimum.

Po wykonaniu czynności kontrolnych przedsiębiorca powinien otrzymać odpowiednią dokumentację. Gdy nie wykryto nieprawidłowości przekazywany jest notatka, a gdyby takie były to sporządza się protokół.