Na podstawie jakich dokumentów można ewidencjonować bitocoiny w KPiR?

Choć przepisy dotyczące opodatkowania kryptowalut zmieniają się od przyszłego roku warto wiedzieć jak do tego czasu właściwie dokumentować obrót kryptowalutami. Zapraszam do zapoznania się z aktualnym stanowiskiem fiskusa w tym temacie.

Rozliczanie obrotu kryptowalutami

Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem MF przychody z obrotu kryptowalutami można rozliczyć poza działalnością gospodarczą jako przychody z praw majątkowych oraz w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Przedsiębiorcy często zwracają się do księgowych Ogólnopolskiego Biura Rachunkowego z pytaniem jak udokumentować transakcje zakupu, sprzedaży oraz wymiany kryptowalut w podatkowej księdze przychodów i rozchodów.
Informacje o dokonanych transakcjach na giełdzie kryptowalut pobrać można w określonych formatach pdf, csv lub w postaci nieprzetworzonych danych, które przedsiębiorcy samodzielnie przeformatowują do czytelnej formy. Zestawienia nie zawierają danych podmiotów zawartych transakcji ze względu na specyfikę obrotu giełdowego oraz politykę nieudostępniania danych osobowych jej użytkowników. Powyższy sposób dokumentowania transakcji powoduje wątpliwości przedsiębiorców odnośnie możliwości zaksięgowania ich w KPiR.

Definicja dowodu księgowego

KPiR jest uproszczoną sformalizowaną formą ewidencjonowania zdarzeń gospodarczych dlatego sposób dokonywania w niej zapisów został ściśle określony w przepisach. Rozporządzenie MF z dnia 26.08.2013 r. w sprawie prowadzenia KPiR zawiera szczegółowe regulacje, jakie dokumenty mogą być podstawą zapisów przychodów i kosztów np.  faktury, rachunki, dowody wewnętrzne. Zgodnie z § 12 ust. 3 pkt 2 rozporządzenia zapisów operacji można dokonywać także na podstawie innych dowodów, stwierdzających fakt dokonania operacji gospodarczej zgodnie z jej rzeczywistym przebiegiem i zawierających co najmniej:
a) wiarygodne określenie wystawcy lub wskazanie stron (nazwę i adresy) uczestniczących w operacji gospodarczej, której dowód dotyczy,
b) datę wystawienia dowodu oraz datę lub okres dokonania operacji gospodarczej, której dowód dotyczy, z tym że jeżeli data dokonania operacji gospodarczej odpowiada dacie wystawienia dowodu, wystarcza podanie jednej daty,
c) przedmiot operacji gospodarczej i jego wartość oraz ilościowe określenie, jeżeli przedmiot operacji jest wymierny w jednostkach naturalnych,
d) podpisy osób uprawnionych do prawidłowego udokumentowania operacji gospodarczych
– oznaczone numerem lub w inny sposób umożliwiający powiązanie dowodu z zapisami księgowymi dokonanymi na jego podstawie.
Jak widać pobierane przez przedsiębiorców zestawienia transakcji z internetowej giełdy kryptowalut lub wyciągi z kont bankowych historii transakcji nie stanowią dowodów księgowych i w myśl rozporządzenia nie mogą być zaewidencjonowane w KPiR.

Przewaga kosztu podatkowego nad dowodem księgowym

Ustawa o PIT stanowi, co jest kosztem podatkowym natomiast orzecznictwo i doktryna omawiają szeroko, jakie cechy musi posiadać wydatek aby został uznany jako koszt podatkowy. Jedną z cech jest właściwe udokumentowanie wydatku jednak nie znajdziemy w ustawie precyzyjnych wymogów, w jaki sposób należy to zrobić. Tym bardziej nie ma w ustawie odwołania do definicji dowodu księgowego zawartej w rozporządzeniu. Oznacza to, że to nie zapisy rozporządzenia decydują o tym, co można uznać za koszt podatkowy lecz wymogi zawarte w ustawie. Wynika to m.in. z konstytucyjnej zasady, iż nakładanie podatków następuje tylko w drodze ustawy, która reguluje kto płaci podatek, od czego jest płacony oraz jaka jest jego wysokość. Rozporządzenie jako akt podustawowy nie może stanowić o podstawie opodatkowania.

Aktualne stanowisko fiskusa

MF w komunikacie z 04 kwietnia 2018 wprawdzie potwierdziło brak możliwości zaewidencjonowania obrotu kryptowalutami w KPiR z uwagi na brak odpowiedniej formy ich udokumentowania. Pisaliśmy o tym szczegółowo w tym wpisie.
Podkreśliło jednak, że nie oznacza to automatycznego braku możliwości uznania ich za przychód lub koszt w rozumieniu ustawy o PIT. W komunikacie czytamy:
„Jeżeli zatem podatnik w inny sposób rzetelnie udokumentuje powstanie przychodu podatkowego, czy poniesienie kosztu podatkowego, powinien to uwzględnić w trakcie roku podatkowego w bieżącej zaliczce na podatek, jak również w rocznym rozliczeniu podatku dochodowego.”
Wskazówki, co oznacza stwierdzenie „w inny sposób”  i „rzetelnie” znajdziemy już w najnowszych interpretacjach podatkowych dotyczących obrotu kryptowalutami. Przykładem jest interpretacja z dnia 10.10.2018 sygn. 0112-KDIL3-1.4011.353.2018.1.KF, w której z wnioskiem do Dyrektora KIS zwrócił się przedsiębiorca zajmujący się świadczeniem usług informatycznych oraz handlem internetowym jednostkami walut kryptograficznych. Zadał pytanie, czy zestawienia generowane bezpośrednio z konta użytkownika bądź z wykorzystaniem interfejsu programistycznego giełd kryptowalut zawierające dane o:

  1. dacie dokonywanych transakcji;
  2. ilości kupowanych lub sprzedawanych kryptowalut;
  3. zidentyfikowaniu konkretnych kryptowalut objętych daną transakcją oraz
  4. zastosowanym kursie wymiany (cenie)

stanowić mogą koszty podatkowe, przy spełnieniu ogólnych warunków z art. 22 ustawy o PIT.
Dyrektor KIS potwierdził stanowisko wyrażone w komunikacie i uznał stanowisko przedsiębiorcy za prawidłowe:
„Zestawienia, o których mowa we wniosku nie stanowią dowodu księgowego w rozumieniu przepisów rozporządzenia w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów, nie przesądza o możliwości zaliczenia udokumentowanych nimi wydatków do kosztów uzyskania przychodów. Jeżeli zatem Zestawienia te w sposób rzetelny i wiarygodny potwierdzają, że wydatki owe zostały faktycznie przez podatnika poniesione, a same wydatki spełniają przesłanki, o których mowa w art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, to będzie to skutkowało prawem do zaliczenia takich wydatków do kosztów podatkowych.

Zmiany przepisów w obrocie kryptowalutami

Przedstawione we wpisie stanowisko jest szczególne istotne przy rozliczeniu podatku z obrotu kryptowalutami za 2018 rok. Od przyszłego roku przychód z odpłatnego zbycia waluty wirtualnej zaliczony zostanie do przychodów z kapitałów pieniężnych i opodatkowany będzie stawką 19%. Po więcej informacji na temat rewolucyjnych zmian w podatku dochodowym zapraszam do poniższego wpisu.