Urlop wypoczynkowy jest niewątpliwie miłą rzeczą dla pracownika. Osoby rozliczające te urlopy czasami mają ciekawe przypadki do rozwiązania. W tym opracowaniu chciałabym przedstawić 30 pytań o urlop wypoczynkowy.

Spis treści

1. Ile dni urlopu będzie obowiązywać w 2019 r.?

W 2019 r. pracownikowi pełnoetatowemu będzie przysługiwał urlop w wymiarze:

  • 20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,
  • 26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.

2. Jak wyliczyć urlop wypoczynkowy pracownika zatrudnionego na część etatu?

Pracownikowi zatrudnionemu na część etatu przysługuje urlop proporcjonalny. Przykładowo osoba, która ma prawo do urlopu w wymiarze 20 dni i jest zatrudniona na 1/4 etatu, z tego etatu ma prawo do urlopu w wymiarze 5 dni. Natomiast osobie, która ma prawo do 26 dni i jest zatrudniona na 1/2 etatu, przysługuje 13 dni wolnych.

3. Ile wyniesie urlop pracownika zatrudnionego w trakcie miesiąca?

Przepisy mówią, że pracownikowi który w danym roku rozpoczyna lub kończy pracę – urlop należy się proporcjonalnie. Z tą proporcją może być pewna trudność – jak zaokrąglać, w górę, czy w dół?
Aby odpowiedzieć na to pytanie trzeba rozpatrzyć dwie sytuacje, czyli gdy pracownik w danym miesiącu:

  • był wcześniej zatrudniony u innego pracodawcy (I) – to wówczas urlop u obecnego pracodawcy zaokrągla się w dół, bo poprzedni pracodawca zaokrągla w górę,
  • nie był zatrudniony u innego pracodawcy (II) – to wtedy urlop zaokrąglamy w górę.

(I) Pan Jan był zatrudniony w firmie X do 24 maja, a od 28 maja do końca roku pracuje już w firmie Y. Pracodawca X nalicza urlop za 5 miesięcy, a pracodawca Y za 7 miesięcy.

Zasada ta wynika wprost z przepisów, które stanowią że jeżeli ustanie stosunku pracy u dotychczasowego pracodawcy i nawiązanie takiego stosunku u kolejnego pracodawcy następuje w tym samym miesiącu kalendarzowym, zaokrąglenia do pełnego miesiąca dokonuje dotychczasowy pracodawca.

(II) Pani Janina podpisała z firmą Z umowę o pracę na czas określony od 6 marca do 6 maja. Oznacza to, że ma prawo do urlopu za 3 miesiące kalendarzowe.

Przy wyliczaniu urlopu, niepełny kalendarzowy miesiąc pracy zaokrągla się w górę do pełnego miesiąca.

4. Jakie składniki są wliczane do wynagrodzenia urlopowego?

Do ustalenia wynagrodzenie urlopowego brana pod uwagę jest płaca zasadnicza, a także niektóre zmienne składniki wynagrodzenia. Zmienne składniki wynagrodzenia mogą być obliczane na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z okresu 3 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu. W przypadkach znacznego wahania wysokości wynagrodzenia okres ten może być przedłużony do 12 miesięcy.

5. Jakie wynagrodzenie przysługuje mi za czas urlopu?

Pracownikowi za czas urlopu przysługuje wynagrodzenie takie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował.

6. Czy po urlopie macierzyńskim można od razu wykorzystać urlop wypoczynkowy?

Tak. Jak określają przepisy, pracodawca na wniosek pracownicy musi udzielić jej urlopu bezpośrednio po urlopie macierzyńskim. Dotyczy to także pracownika – ojca wychowującego dziecko, który korzysta z urlopu macierzyńskiego.

7. Czy po urlopie wychowawczym trzeba od razu wybrać urlop wypoczynkowy?

Nie, ale pracownik może o niego zawnioskować. Pracodawca w tej sytuacji może jednak odmówić udzielenia urlopu wypoczynkowego – nie ma tutaj analogii do urlopu macierzyńskiego.

8. Kiedy urlop przepada?

Urlop wypoczynkowy przedawnia się  z upływem 3 lat licząc od 30 września roku kolejnego. Zatem po upływie 3 lat pracownik traci prawo do urlopu i ekwiwalentu za niewykorzystany urlop.
Przykładowo urlop pracownika za lata 2017-2018 i bieżący rok przepadnie za:

  • 2017 rok z upływem terminu 30 września 2021 r.,
  • 2018 rok z upływem terminu 30 września 2022 r.
  • 2019 rok z upływem terminu 30 września 2023 r.

9. Kiedy wypłaca się ekwiwalent urlopowy?

Ekwiwalent urlopowy to rekompensata za niewykorzystany urlop. Przysługuje w momencie niewykorzystania przysługującego urlopu w całości lub w części z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy pracownikowi.
Do wyliczenia ekwiwalentu urlopowego stosujemy współczynnik z roku, w którym powstało prawo do ekwiwalentu.

10. Ile wynosi współczynnik urlopowy w 2019 r?

W 2019 r. współczynnik urlopowy wynosi 20,92 dla pracownika pełnoetatowego. Wskaźnik ten przeliczany jest proporcjonalnie w sytuacji, gdy pracownik zatrudniony jest na część etatu.

11. Jak liczyć urlop przy pierwszej pracy?

Pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy, w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę, uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku. Prawo do kolejnych urlopów pracownik nabywa w każdym następnym roku kalendarzowym.
W kontekście tego urlopu warto wiedzieć, że:

  • pierwsze wolne przysługuje dopiero po przepracowaniu pierwszego miesiąca,
  • nie ma możliwości udzielenia pracownikowi urlopu, przed nabyciem prawa do niego.

12. Co zrobić, gdy zachoruje na urlopie?

Jeśli pracownik będzie miał zwolnienie lekarskie, to urlop jest przerywany, a niewykorzystaną cześć pracodawca jest zobowiązany udzielić w późniejszym terminie.

13. Czy L4 zmniejsza wymiar urlopu?

Nie, urlop się nie zmniejsza i przepada. Nawet jeśli pracownik zachoruje w ostatnim dniu urlopu, to ten dzień urlopu nie przepada, ale jest przesuwany na inny termin.

14. Wniosek/podanie o urlop – czy trzeba składać?

Tak, pracownik musi złożyć wniosek o urlop i musi mieć go zaakceptowanego, aby faktycznie wybrać dni wolne. Zostało to wprost wskazane przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 maja 1998 r., sygn. akt I PKN 99/98.

Pracownik nie może sam sobie udzielić urlopu, a samo złożenie wniosku o udzielenie urlopu wypoczynkowego nie może być również traktowane jako uzgodnienie terminu i wymiaru urlopu.

15. W jakiej formie zawiadomić pracodawcę o urlopie?

Zgodnie z formą ustaloną u danego pracodawcy. Dopuszczalne jest ogólnie zgłoszenie urlopu zarówno w formie papierowej, jak i w elektronicznej.
urlop wypoczynkowy

16. Czy pracodawca może odwołać pracownika z urlopu?

Pracodawca może odwołać pracownika z urlopu tylko wówczas, gdy jego obecności w zakładzie wymagają okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu.
Co więcej, pracodawca jest obowiązany pokryć koszty poniesione przez pracownika w bezpośrednim związku z odwołaniem go z urlopu.

17. Urlop, a przejście na emeryturę

Przed pójściem na emeryturę pracownik, który rezygnuje z pracy powinien wykorzystać urlop wypoczynkowy. Jeśli tego nie zrobi, to wraz z rozwiązaniem umowy należy się mu ekwiwalent urlopowy.

18. Czy w czasie wypowiedzenia można być na urlopie?

Tak, w czasie wypowiedzenie pracownik może być na urlopie. Przepisy też wskazują na pewien przymus. Mianowicie chodzi o sytuację taką, że pracownik nie chce brać urlopu, a pracodawca go do tego zmusza – i może tak zrobić w jednej sytuacji. Przepisy bowiem mówią, że w okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracownik jest obowiązany wykorzystać przysługujący mu urlop, jeżeli w tym okresie pracodawca udzieli mu go.

19. Składki i PIT na urlopie wypoczynkowym

Do wynagrodzenie urlopowego stosowane są zasady pobierania składek i PIT, jak w przypadku pobierania wynagrodzenia za czas przepracowany.

20. Wczasy pod gruszą – kto ma do nich prawo?

Wczasy pod gruszą to dofinansowania do wypoczynku pracownika. Przysługują gdy pracownik korzysta z urlopu przez 14 kolejnych dnia kalendarzowych (10 dni roboczych). Wczasy pod gruszą wypłacane są  z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych (ZFŚS), a ten nie musi istnieć w każdej firmie, zatem nie każdy pracownik będzie miał prawo do tego dodatkowego świadczenia.

21. Urlop studenta lub ucznia

Student jest osobą pełnoletnią, więc przysługuje mu prawo do urlopu w takim samym wymiarze, jak u każdego innego pracownika. W przypadku ucznia, który nie jest pełnoletnim – osoba młodociana (15-18 lat) – obowiązują odrębne zasady.
Pracownik młodociany uzyskuje z upływem 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy, prawo do urlopu w wymiarze 12 dni roboczych. Z upływem roku pracy młodociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Jednakże w roku kalendarzowym, w którym kończy on 18 lat, ma prawo do urlopu w wymiarze 20 dni roboczych, jeżeli prawo do urlopu uzyskał przed ukończeniem 18 lat. Ponadto młodocianemu uczęszczającemu do szkoły należy udzielić urlopu w okresie ferii szkolnych.

22. Czy można pracownika zmusić do urlopu?

Czasami przedsiębiorcy mają pracowników, którzy notorycznie nie wykorzystują urlopu. Czy takiego pracownika można wysłać na urlop bez jego zgody? Nie, jedyny wyjątek stanowi sytuacja, gdy pracownik jest w okresie wypowiedzenia.

23. Czy urlopy trzeba planować?

Tak. Urlopy powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów. Plan urlopów ustala pracodawca, biorąc pod uwagę wnioski pracowników i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy.

24. Czy urlop można przesunąć?

Tak. Przesunięcie terminu urlopu może nastąpić na wniosek pracownika umotywowany ważnymi przyczynami. Przesunięcie terminu urlopu jest także dopuszczalne z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy, jeżeli nieobecność pracownika spowodowałaby poważne zakłócenia toku pracy.

25. Czy pracodawca może odmówić udzielenia urlopu?

Tak, ale tylko wówczas gdy jest to podyktowane ważnymi powodami np. choroba pracownika który miał zastępować osobę na urlopie, awaria sprzętu firmowego.

26. Urlop z dwóch etatów

Jeśli pracownik jest zatrudniony u dwóch lub więcej pracodawców równocześnie, to z każdego z etatów ma prawo do odrębnego urlopu. Okresu urlopu u pracodawców nie muszą się pokrywać, czyli pracownik u jednego pracodawcy może być na urlopie, a u drugiego pracować. Opcja ta jest możliwa, ale nie ma nic wspólnego z wypoczynkiem, czyli z  przeznaczeniem udzielania takiego urlopu.

27. Czy urlop na żądanie jest częścią urlopu wypoczynkowego?

Urlop na żądanie przysługuje w wymiarze nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym. Pracownik zgłasza żądanie udzielenia urlopu najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu.
Urlop na żądanie jest udzielany z puli dni urlopu wypoczynkowego, czyli jest częścią urlopu wypoczynkowego. Jeśli pracownik w 2018 roku nie skorzysta z urlopu na żądanie, to w 2019 r. nie ma 8 dni urlopu na żądanie tylko 4 dni.

28. Urlop wypoczynkowy, a święta

Urlopu udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy. Zatem jeśli pracownik złoży wniosek na okres od 1 maja 2019 do 3 maja 2019 r., to wykorzysta tylko jeden dzień urlopu.

29. Czy przy zleceniu lub działalności gospodarczej możliwy jest urlop?

Urlop wypoczynkowy jest przywilejem zagwarantowanym pracownikom. Natomiast jest możliwe, aby w umowach zlecenie zawrzeć dodatkowy zapis o dniach wolnych lub po prostu się na to umówić. Należy jednak pamiętać, że przy zleceniu czy działalności urlop nie jest zagwarantowany w przepisach.

30. Urlop zaległy i obecny – jak udzielać go pracownikowi?

Pracownikowi, który ma zaległy urlop z lat poprzednich i jest on do wykorzystania (nie przedawnił się) oraz ma urlop bieżący udziela się najpierw urlopu z puli dni zaległych, a potem z bieżących.